Οι λόγοι αποτυχίας των Κυπριακών

Δεν είναι ένας ο λόγος που οι Κυπριακές Αερογραμμές οδηγήθηκαν στον γκρεμό, αλλά αντίθετα σειρά λανθασμένων χειρισμών, αμέλειας για λήψη αποφάσεων σε σημαντικά χρονικά σημεία όπως επίσης και η πάγια τακτική των συντεχνιών να τραβούν το σκοινί μέχρι να κοπεί αποτελούν σημαντικούς λόγους για τη σημερινή κατάσταση.

Hellas Jet: Χαμένη ευκαιρία ή σπατάλη εκατομμυρίων;                                                                              
Τέλη της δεκαετίας του 1990 πάρθηκε πολιτική, αλλά και επιχειρηματική απόφαση, από πλευράς Κυβέρνησης και Κυπριακών Αερογραμμών για δημιουργία μιας αεροπορικής εταιρείας, που θα είχε ως βάση την Ελλάδα και θα πραγματοποιούσε πτήσεις σ’ ολόκληρη την Ευρώπη, έχοντας, βεβαίως εξασφαλίσει άδεια λειτουργίας από την Ελλάδα, οπότε θα είχε πρόσβαση στις χώρες της ΕΕ. Κάπως έτσι γεννήθηκε η Hellas Jet. Μια καλή ιδέα που μάλλον απέτυχε λόγω της κακής υλοποίησης του project.

Το μοντέλο φάνταζε εξαιρετικό, αφού οι συγκυρίες ήταν ιδιαίτερα θετικές. Η ζήτηση για ταξίδια από την Ελλάδα προς την Ευρώπη ήταν αυξημένη, ενώ τότε η Ολυμπιακή Αεροπορία αντιμετώπιζε διάφορα προβλήματα οικονομικής και διαρθρωτικής φύσης. Εξάλλου, τότε η Aegean έκανε ακόμα τα πρώτα της βήματα, κυρίως με πτήσεις εντός Ελλάδας.
Η Hellas Jet έπειτα από προετοιμασία και διάφορες διαδικασίες προγραμματισμού, σχεδιασμού επιχειρηματικού πλάνου και πτητικού προγράμματος, περίπου, τριών ετών βρέθηκε αρχές του 2003 σε θέση να λειτουργήσει σε πλήρη επιχειρησιακή δράση. Σημειώνεται ότι το στήσιμό της, δίχως τις συλλογικές συμβάσεις που υπήρχαν στην Κύπρο, εξασφάλισαν χαμηλότερο κόστος πτήσεων σε σχέση με Ολυμπιακή και Aegean.

Θα πρέπει, μάλιστα, να τονιστεί ότι ενδιάμεσα η διοίκηση των Κυπριακών Αερογραμμών, που ήταν η μητρική εταιρεία της Hellas Jet, πραγματοποίησε μακρύ διάλογο με τη διοίκηση της Aegean, με στόχο τη σύναψη συνεργασίας σε διάφορα επίπεδα, μη εξαιρουμένου του ενδεχομένου συγχώνευσης.
Ο διάλογος κατέληξε σε συμφωνία, που στηριζόταν σε τρεις βασικούς πυλώνες συνεργασίας μεταξύ Aegean και Hellas Jet -Κυπριακών Αερογραμμών:
1. Συνεργασία για πρόγραμμα πτήσεων, προκειμένου να μην παρεμβαίνουν οι εταιρείες η μία στα δρομολόγια της άλλης.
2. Συνεργασίες για εξοικονόμηση κόστους λειτουργίας, μέσω συστέγασης σε γραφεία μεταφοράς επιβατών στο τρίγωνο Ευρώπη-Ελλάδα-Κύπρος, με πτήσεις κοινού κωδικού, αλλά και με από κοινού εξασφάλιση συμβολαίων καυσίμων και ασφαλειών.
3. Μετοχική συνεργασία, εάν και όταν θα ωρίμαζαν οι συνθήκες.
Ωστόσο, ο προγραμματισμός που έγινε, τα λεφτά που ξοδεύτηκαν και οι συνεργασίες που συμφωνήθηκαν με την Aegean πήγαν άδικα, λόγω αλλαγής της Κυβέρνησης.
Ο Χάρης Λοϊζίδης, πρόεδρος στις Κυπριακές Αερογραμμές από το 1999 έως και τις αρχές του 2003, με την εκλογή Τάσσου Παπαδόπουλου υπέβαλε την παραίτησή του στον νεοεκλεγέντα τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η διαφορετική προσέγγιση μεταξύ της Κυβέρνησης Κληρίδη και εκείνης του Παπαδόπουλου οδήγησαν την Hellas Jet σε λουκέτο το 2005, αφού από το 2003 κι έπειτα κανείς δεν είδε θετικά το εν λόγω εγχείρημα.
Ο πρώτος Υπουργός Συγκοινωνιών της Κυβέρνησης Παπαδόπουλου, Κίκης Καζαμίας, παρουσιάστηκε θετικός όταν πριν από το καλοκαίρι του 2003 εκδόθηκε η τελική άδεια λειτουργίας της Hellas Jet από τις ελληνικές Αρχές.
Λόγω πολιτικών, όμως, και τεχνοκρατικών θέσεων αντίθετων με την προηγούμενη Κυβέρνηση και τη διοίκηση των ΚΑ, η Hellas Jet πωλήθηκε το 2005. Υπολογίζεται ότι οι ζημιές από τη Hellas Jet, που φορτώθηκαν οι Κυπριακές Αερογραμμές, φτάνουν τα 35 εκ ευρώ.
Πολλοί πιστεύουν ότι η εταιρεία, ως το ελληνικό κομμάτι των ΚΑ, θα μπορούσε κατά καιρούς να δώσει πολλές ανάσες στον κυπριακό κρατικό αερομεταφορέα. Παρόλα αυτά η Hellas Jet, μέσα σε μόλις δύο χρόνια, αποξενώθηκε από τις Κυπριακές Αερογραμμές.
Κομβικό σημείο στην ιστορία ήταν η εξασφάλιση άδειας στις αρχές του 2003. Εάν η Κυβέρνηση Παπαδόπουλου δεν πίστευε στο εγχείρημα Hellas Jet, θα έπρεπε να σταματούσε τις διαδικασίες αμέσως και όχι να προχωρούσε σε λειτουργία της για δύο χρόνια. Εάν προωθείτο άμεσο κλείσιμο της εταιρείας, τότε οι ΚΑ θα φορτώνονταν μόνο με το κόστος σχεδιασμού της, που ανερχόταν σε 5 εκ ευρώ. Οι αποφάσεις, όμως, ήταν διαφορετικές και ίσως καταστροφικές.

Τα διαχρονικά λάθη
Το κόστος μιας αεροπορικής εταιρείας καθορίζεται από τρεις βασικούς παράγοντες: Το προσωπικό (αριθμός και ύψος απολαβών), τη λειτουργία των αεροσκαφών (αγορά ή ενοικίαση, συντήρηση και επιδιόρθωση) και τις τιμές των καυσίμων. Όλα αυτά, βέβαια, καθορίζονται από την ταυτότητα της κάθε εταιρείας. Διαφορετικό εργατικό κόστος έχει μια χαμηλού κόστους εταιρεία από μια άλλη που προσφέρει υπηρεσίες business class και πλούσια γεύματα.                                                                                      
Σε αυτό ακριβώς το σημείο εντοπίζεται και το κύριο πρόβλημα των Κυπριακών Αερογραμμών. Στο ότι, δηλαδή, επέλεξαν ένα μοντέλο λειτουργίας υψηλού κόστους, με πολλά αεροπλάνα, μεγάλο αριθμό προσωπικού και υψηλές απολαβές. Το εγχείρημα τόσο της Eurocypria όσο και της Hellas Jet αποτελεί μέρος των χαμένων ευκαιριών για εκσυγχρονισμό του δαπανηρού μοντέλου.

Σημαντικός, επίσης, λόγος για την κατάρρευση των Κυπριακών Αερογραμμών είναι και τα σχέδια αναδιάρθρωσης που ετοίμασαν ξένοι οίκοι για λογαριασμό της εταιρείας, τα οποία δεν εφαρμόστηκαν ποτέ στην ολότητά τους.              
Μεγάλες εταιρείες, όπως η Lufthansa και τον περασμένο χρόνο η Air France-KLM, υλοποίησαν μελέτες για αναδιάρθρωση των Κυπριακών Αερογραμμών, αλλά η εταιρεία δεν εφάρμοσε ποτέ κάποιο σχέδιο. Κατά καιρούς αποδεσμεύτηκε προσωπικό από τον αερομεταφορέα, άλλαξαν δρομολόγια, αλλά η ταυτότητα της εταιρείας παρέμεινε στο παλιό, υψηλού κόστους μοντέλο. Ίσως η πιο δραστική αναδιάρθρωση που έγινε να είναι αυτή των ετών 2013-14, ωστόσο, οι όποιες κινήσεις έγιναν υπό το βάρος όλο και πιο έντονων φημών για λουκέτο της εταιρείας, με σοβαρό αντίκτυπο στις κρατήσεις.

Ανυπαρξία πλάνου
Στέλεχος των Κυπριακών Αερογραμμών, που επιθυμεί να κρατήσει την ανωνυμία του, προβαίνει σε μια πολύ χαρακτηριστική διαπίστωση για την αποτυχία των Κυπριακών Αερογραμμών: «Χάνονται πολλά χρήματα σε μηχανήματα, ανταλλακτικά και εξαρτήματα. Ορισμένα έπρεπε να βρίσκονται στις αποθήκες της εταιρείας και κάποια άλλα όχι. Όλα έγιναν λάθος και σ’ αυτό τον τομέα, δίχως να υπάρχουν συγκεκριμένες απαντήσεις». Το ίδιο στέλεχος εγείρει, επίσης, το θέμα της ανυπαρξίας συγκεκριμένου πλάνου για την εταιρεία: «Αν δεν έχεις ξεκάθαρο πλάνο δεν πας πουθενά. Ακριβώς αυτός είναι ο λόγος της αποτυχίας των Κυπριακών Αερογραμμών, μιας εταιρείας που λόγω τοπικών συνθηκών και ειδικών συγκυριών είχε καλές προοπτικές επιτυχίας».

Πολιτικές παρεμβάσεις, λανθασμένοι χειρισμένοι και κυρίως έλλειψη στρατηγικού πλάνου επιβίωσης, ίσως και ανάπτυξης, αποτελούν τα μεγαλύτερα αγκάθια για τις ΚΑ. Ποτέ δεν καταρτίστηκε ένας σχεδιασμός πενταετίας, ο οποίος θα δέσμευε την εταιρεία για εφαρμογή του, ανεξαρτήτως αλλαγών στο ΔΣ ή στην Κυβέρνηση. Κάθε χρόνο η εταιρεία ουσιαστικά έμπαινε σε ακόμη πιο βαθιά νερά ενός ωκεανού με πολλές ζημιές και χρέη.