Σε τροχιά αναδιάρθρωσης Εθνική και Πειραιώς

Την έγκριση των σχεδίων αναδιάρθρωσης της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας (ΕΤΕ) και της Τράπεζας Πειραιώς, ανακοίνωσε η Κομισιόν, η οποία χαρακτηρίζει τα σχέδια σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων, ενώ τονίζει ότι θα επιτρέψουν στις δύο τράπεζες να αποκαταστήσουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους, περιορίζοντας τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που προκάλεσε η κρατική χρηματοδότηση.

Με τις δύο σημερινές αποφάσεις ολοκληρώθηκε η έγκριση των σχεδίων αναδιάρθρωσης των τεσσάρων ελληνικών συστημικών τραπεζών. Στις 29 Απριλίου 2014 και στις 9 Ιουλίου 2014, η Επιτροπή είχε ήδη εγκρίνει τα σχέδια αναδιάρθρωσης της Eurobank και της Alpha Bank.

Αναφορικά με την ΕΤΕ, η Κομισιόν επισημαίνει ότι από το 2008, η Ελλάδα και το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) παρείχαν επανειλημμένα στην τράπεζα κεφαλαιακή στήριξη και ενίσχυση της ρευστότητας. Τον Ιούλιο 2012, η Επιτροπή είχε προσωρινά εγκρίνει τα μέτρα δημόσιας στήριξης και είχε ξεκινήσει διεξοδική έρευνα για την εκτίμηση της συμβατότητας των μέτρων με τους κανόνες της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων. Τον Ιούνιο 2014, η Ελλάδα κοινοποίησε σχέδιο αναδιάρθρωσης της ΕΤΕ.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, η ΕΤΕ έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζει σημαντικά μέτρα εξορθολογισμού, όπως εθελούσια έξοδο εργαζομένων, περικοπές αμοιβών και κλείσιμο υποκαταστημάτων, καθώς και άλλες πρωτοβουλίες μείωσης δαπανών στην Ελλάδα και στη νοτιοανατολική Ευρώπη.

Το σχέδιο αναδιάρθρωσης που αποτελεί συνέχεια αυτής της προσπάθειας, προβλέπει περαιτέρω αναδιάρθρωση των διεθνών δραστηριοτήτων και των μη βασικών δραστηριοτήτων της στην Ελλάδα, καθώς και ενίσχυση των τραπεζικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα, κυρίως με τον εξορθολογισμό των λειτουργικών δαπανών, την ενίσχυση των καθαρών εσόδων από τόκους και τη συνετή διαχείριση του κινδύνου. Η ΕΤΕ θα μειώσει τη συμμετοχή της στην τουρκική θυγατρική της, την Finansbank, γεγονός που θα ενισχύσει την κεφαλαιακή θέση της, διατηρώντας ωστόσο την πλειοψηφική συμμετοχή. Η Finansbank παρουσιάζει σταθερά κερδοφορία τα τελευταία χρόνια, αναφέρει η Κομισιόν επισημαίνοντας ότι η τήρηση αυτών των δεσμεύσεων θα παρακολουθείται από ανεξάρτητο εντολοδόχο.

Κατά την αξιολόγησή της, η Επιτροπή έλαβε υπόψη το γεγονός ότι οι περισσότερες δυσκολίες της ΕΤΕ δεν οφείλονται στην ανάληψη υπέρμετρου κινδύνου, αλλά κυρίως στην κρίση του δημόσιου χρέους και στην επακόλουθη εξαιρετικά παρατεταμένη και βαθιά ύφεση που ξεκίνησε το 2008. Υπό το πρίσμα αυτών των εξαιρετικών περιστάσεων, η ενίσχυση έχει λιγότερο στρεβλωτικό χαρακτήρα και παράλληλα ο ηθικός κίνδυνος είναι μικρότερος απ΄ό,τι στην περίπτωση ενίσχυσης προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που είχαν συσσωρεύσει υπερβολικούς κινδύνους.

Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια σχετικά περιορισμένη μείωση του μεγέθους της ΕΤΕ επαρκεί για να περιοριστούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και, ειδικότερα, δε ζήτησε να μειωθεί το μέγεθος των τραπεζικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα.

Η Κομισιόν υπογραμμίζει ότι οι μέτοχοι και οι κάτοχοι χρεωστικών τίτλων μειωμένης εξασφάλισης συνέβαλαν ουσιαστικά στη μείωση του ποσού της κεφαλαιακής ενίσχυσης που έπρεπε να χορηγήσει το κράτος, αντίστοιχα με τη συμμετοχή τους στις διαδοχικές αυξήσεις του κεφαλαίου και στις διαδικασίες διαχείρισης του παθητικού. Επιπλέον, η χορηγηθείσα κρατική ενίσχυση δεν κάλυψε τις απώλειες των παραδοσιακών μετόχων, των οποίων η συμμετοχή έχει σχεδόν πλήρως αποδυναμωθεί.

Το 2009 και το 2011, το ελληνικό Δημόσιο αγόρασε προνομιούχες μετοχές της ΕΤΕ ύψους 1,35 δισ. ευρώ και το ΕΤΧΣ χορήγησε στην τράπεζα 9,8 δισ. ευρώ το 2012. Τον Ιούνιο του 2013, η ΕΤΕ άντλησε ιδιωτικά κεφάλαια ύψους 1,1 δισ. ευρώ τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την μερική αποπληρωμή του ΕΤΧΣ. Το Μάιο του 2014, η ΕΤΕ άντλησε άλλα 2,5 δισ. ευρώ από τις αγορές.

Αναφορικά με την Τράπεζα Πειραιώς, η Επιτροπή υπενθυμίζει επίσης ότι από το 2008, η Ελλάδα και το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) παρείχαν επανειλημμένα στην Τράπεζα Πειραιώς κεφαλαιακή στήριξη και ενίσχυση της ρευστότητας. Η Επιτροπή ξεκίνησε διεξοδική έρευνα τον Ιούλιο του 2012. Η Ελλάδα κοινοποίησε σχέδιο αναδιάρθρωσης της ΤΠ τον Ιούνιο του 2014.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, από τον Ιούλιο του 2012, η Τράπεζα Πειραιώς έχει αποκτήσει διάφορες τραπεζικές δραστηριότητες στην Ελλάδα, οι οποίες προέκυψαν είτε από εξυγίανση (Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδας (ΑΤΕ)) είτε από πωλήσεις από ξένες τράπεζες (Millenium Bank Greece (MBG), Γενική και υποκαταστήματα κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα). Η Επιτροπή σημειώνει ότι Τράπεζα Πειραιώς ενσωμάτωσε αυτά τα στοιχεία πολύ γρήγορα, ξεκίνησε τον εξορθολογισμό της λειτουργίας τους και έχει ήδη επιτύχει σημαντικές συνέργειες. Το σχέδιο αναδιάρθρωσης αποτελεί συνέχεια αυτής της προσπάθειας, με τη μείωση των λειτουργικών δαπανών, την αύξηση των καθαρών εσόδων από τόκους και τη συνετή διαχείριση του κινδύνου. Το σχέδιο προβλέπει επίσης τη σημαντική μείωση των διεθνών δραστηριοτήτων της Τράπεζας Πειραιώς που είναι ζημιογόνες. Η τήρηση αυτών των δεσμεύσεων θα παρακολουθείται από ανεξάρτητο εντολοδόχο, αναφέρει.

Η Επιτροπή αξιολόγησε το σχέδιο υπό το πρίσμα των κανόνων της περί κρατικών ενισχύσεων για την αναδιάρθρωση τραπεζών κατά τη διάρκεια της κρίσης, ενώ κατά την αξιολόγηση έλαβε υπόψη το γεγονός ότι οι περισσότερες δυσκολίες της Τράπεζας Πειραιώς δεν οφείλονται στην ανάληψη υπέρμετρου κινδύνου, αλλά κυρίως στην κρίση του δημόσιου χρέους και στην εξαιρετικά παρατεταμένη και βαθιά ύφεση που ξεκίνησε το 2008. Υπό το πρίσμα αυτών των εξαιρετικών περιστάσεων, η ενίσχυση έχει λιγότερο στρεβλωτικό χαρακτήρα και παράλληλα ο ηθικός κίνδυνος είναι μικρότερος απ΄ ό,τι η ενίσχυση προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που είχαν συσσωρεύσει υπερβολικούς κινδύνους. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι θα χρειαστούν  περιορισμένα αντισταθμιστικά μέτρα για να περιοριστούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που προκάλεσε η σημαντική κρατική ενίσχυση και, ειδικότερα, δεν ζήτησε μείωση των τραπεζικών δραστηριοτήτων της Τράπεζα Πειραιώς στην Ελλάδα.

Ωστόσο, όπως τονίζει, η τράπεζα θα μειώσει τις δραστηριότητές της στο εξωτερικό για να διασφαλίσει: 1) ότι τα οφέλη από την ενίσχυση διοχετεύονται στη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας και 2) ότι η ενίσχυση δεν στρεβλώνει τον ανταγωνισμό σε ξένες αγορές όπου οι ανταγωνιστές της Τράπεζας Πειραιώς δεν έχουν λάβει ενισχύσεις.

Η Τράπεζα Πειραιώς έχει λάβει μεγαλύτερη ενίσχυση απ΄ό,τι άλλες μεγάλες ελληνικές τράπεζες, σε σχέση με τα περιουσιακά στοιχεία σταθμισμένου κινδύνου που κατείχε στις 31 Μαρτίου 2012, ωστόσο, μείωσε το ποσό της απαιτούμενης ενίσχυσης με εξαγορές που αύξησαν τα ίδια κεφάλαια, επαναγορές χρεωστικών τίτλων μειωμένης εξασφάλισης με σημαντική έκπτωση σε σχέση με το άρτιο, και αυξήσεις κεφαλαίου. Έτσι η τράπεζα απέκτησε και πάλι πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές και συγκέντρωσε σημαντικά ιδιωτικά κεφάλαια το 2013 και το 2014, τα οποία της έδωσαν τη δυνατότητα να αποπληρώσει μέρος της ενίσχυσης που είχε λάβει, τονίζει η Επιτροπή, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης είναι σύμφωνο με τους κανόνες της για την αναδιάρθρωση των τραπεζών κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Το 2009 και το 2011, το ελληνικό Δημόσιο αγόρασε προνομιούχες μετοχές της Τράπεζας Πειραιώς ύψους 750 εκατ. ευρώ και το 2012 και το 2013 το ΕΤΧΣ χορήγησε 7,3 δισ. ευρώ στην τράπεζα. Τον Ιούνιο 2013 άντλησε ιδιωτικά κεφάλαια ύψους 1,4 δισ. ευρώ τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την μερική αποπληρωμή του ΕΤΧΣ. Τον Απρίλιο 2014, η Τράπεζα Πειραιώς άντλησε από τις αγορές επιπλέον 1,75 δισ. ευρώ για, μεταξύ άλλων, την κάλυψη του κεφαλαιακού ελλείμματος που εντοπίστηκε στο τεστ αντοχής το οποίο διεξήγαγε η Τράπεζα της Ελλάδος το 2013 και προέβη στην αποπληρωμή των προνομιούχων μετοχών του δημοσίου.

ΠΗΓΗ: ΚΥΠΕ