ΑΟΝHewitt: Κινδυνεύει ο δεύτερος συνταξιοδοτικός πυλώνας

Οι επιχειρήσεις και οι φορείς χάραξης πολιτικής έχουν την ευκαιρία να λάβουν μέτρα που θα βοηθήσουν τους Κύπριους στην επίτευξη επαρκούς και οικονομικά ασφαλούς συνταξιοδότησης με μέτρα ενίσχυσης και θεσμικής κατοχύρωσης του θεσμού των Επαγγελματικών Ταμείων, αναφέρει σε report της η AONHewitt.

Η μείωση των περιττών διαρροών της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης από δάνεια και εξαργυρώσεις είναι ένα κρίσιμο μέτρο προς αυτή τη κατεύθυνση, αναφέρει η εταιρεία.
«Χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία του κράτους για εισαγωγή των Ταμείων στο Σχέδιο Προστασίας Καταθέσεων ως ένα πρώτο μέτρο που καταδεικνύει τη σημαντικότητα του θεσμού των Ταμείων για τη πολιτεία και αναμένουμε ότι με περαιτέρω πρωτοβουλίες για διαρθρωτικές αλλαγές στη λειτουργία και εποπτεία των Ταμείων θα διασφαλιστεί οριστικά η ενίσχυση του θεσμού του 2ου συνταξιοδοτικού μας πυλώνα».
Τα μέτρα αυτά θα αποτελέσουν μια ριζική δέσμευση της πολιτείας στην διασφάλιση ενός ικανοποιητικού συνταξιοδοτικού εισοδήματος για τους πολίτες, ιδιαίτερα εκεί όπου τα μέλη των Ταμείων έχουν υποστεί ζημιές στα ωφελήματα τους.

Η διαρροή στα Ταμεία υπονομεύει τις προσπάθειες για στήριξη των εργαζομένων να ετοιμαστούν για τις πολλές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν στη συνταξιοδότηση. Η διαρροή μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιζήμια σε συγκεκριμένα τμήματα του πληθυσμού: όπως τα άτομα που αλλάζουν συχνά θέσεις εργασίας και τα άτομα στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα. Η διαρροή εμφανίζεται κυρίως με 2 τρόπους:

1. Δάνεια: όταν λαμβάνονται και δεν εξοφλούνται στο ακέραιο πριν την αποχώρηση
2. Εξαργυρώσεις με τη λήξη ή την αλλαγή εργασίας ή με τη διάλυση των Ταμείων
Παραθέτουμε πιο κάτω μερικά σχόλια για τα διάφορα είδη των διαρροών και να παρουσιάζουμε ορισμένες ιδέες για το τι μπορεί να γίνει για να περιοριστούν:
Εξαργυρώσεις στη λήξη ή την αλλαγή εργασίας ή με τη διάλυση των Ταμείων
Οι εξαργυρώσεις αυτές (ιδιαίτερα αυτή τη περίοδο με τη μαζική διάλυση Ταμείων) αποτελούν μια πλήρη και συνολική εξάλειψη των αποταμιεύσεων των ασφαλισμένων και είναι η μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια συνταξιοδότησης των Κυπρίων εργαζομένων.
Η νομοθεσία ορίζει τις συνταξιοδοτικές παροχές ως παροχές που καταβάλλονται όταν συντρέχουν λόγοι αφυπηρέτησης, υγείας, θανάτου η τερματισμού απασχόλησης. Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι προτού λάβουν αποφάσεις για διάλυση των Ταμείων τους θα εξετάσουν τυχόν εναλλακτικές επιλογές που μπορεί να υπάρχουν, την επίδραση στη συνταξιοδοτική τους ασφάλεια αλλά και τυχόν επιπτώσεις στα μελλοντικά τους ωφελήματα (σε περίπτωση που οι εργοδότες μειώσουν ή δεν ανανεώσουν τη συμμετοχή τους σε νέα Ταμεία).
Η απειλή για την οικονομική ασφάλεια των μελών από την εξαργύρωση μπορεί να είναι εξαιρετικά σημαντική, όπως φαίνεται στο παρακάτω παράδειγμα. Πολλοί εργαζόμενοι αλλάζουν εργασία στη σταδιοδρομία τους, εξαργυρώνοντας κάθε φορά το Ταμείο τους. Η συσσωρευμένη επίδραση αυτών των εξαργυρώσεων μπορεί να είναι καταστροφική για τη μακροπρόθεσμη οικονομική ασφάλεια.

Παράδειγμα επίδρασης από πρόωρες εξαργυρώσεις

Εξετάστε την επίδραση 3 εξαργυρώσεων για ένα εργαζόμενο που αποταμιεύει για 30 χρόνια και συνταξιοδοτείται σε ηλικία 65 ετών. Ας υποθέσουμε ότι εξοικονομεί 8 τοις εκατό του μισθού του ετησίως προ φόρων, λαμβάνει εισφορά εργοδότη 5 τοις εκατό του μισθού, κερδίζει 3 τοις εκατό ετήσιες μισθολογικές αυξήσεις, με αρχικό μισθό €30.000, και κερδίζει 6 τοις εκατό ετησίως απόδοση επενδύσεων.
Αν ο εργαζόμενος αυτός εξαργυρώσει το Ταμείο του κάθε φορά που αλλάζει εργασία, θα συσσωρεύσει μόνο €180 χιλιάδες ευρώ στο λογαριασμό του στην ηλικία των 65 ετών, ενώ, αν κρατούσε τα χρήματα στα Ταμεία για όλη τη περίοδο θα είχε €740 χιλιάδες ευρώ στο λογαριασμό του στην ηλικία των 65 ετών. Οι εξαργυρώσεις στοίχισαν στο άτομο αυτό σχεδόν το 76% του τελικού συνταξιοδοτικού του κομποδέματος.

Πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν:

1. Να απαγορευθεί η λήψη των ωφελημάτων από τα Ταμεία παρά μόνο για σκοπούς συνταξιοδότησης, υγείας και θανάτου (δηλαδή να απαγορευθούν ή λήψη δανείων από Ταμεία και η παροχή ωφελημάτων κατά την αλλαγή εργοδότη) καθώς η σημερινή πρακτική αυξάνει τη 'διαρροή' της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης πλήττοντας σημαντικά την δυνατότητα για επάρκεια των συνολικών παροχών κατά την συνταξιοδότηση.
Σε περίπτωση τερματισμού απασχόλησης ή άλλης πρόωρης αποχώρησης μέλους από Ταμείο, να αναβάλλεται η καταβολή των παροχών μέχρι την αφυπηρέτηση και να θεσμοθετηθεί το δικαίωμα μεταφοράς των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων από και προς άλλα εγκεκριμένα ταμεία.
2. Να ενθαρρυνθεί η λήψη των ωφελημάτων σε ισόβιο εισόδημα με περιορισμό του εφάπαξ ωφελήματος με το υπόλοιπο να μετατρέπεται υποχρεωτικά σε ισόβια σύνταξη μέσω εξαγοράς από ασφαλιστική εταιρεία ή με σταδιακή ανάληψη. Το σταθερό ισόβιο εισόδημα παρέχει αυξημένη συνταξιοδοτική ασφάλεια με περιορισμό των κινδύνων: όπως του επενδυτικού κινδύνου και κινδύνου μακροβιότητας.
3. Να ενισχυθεί ο θεσμός των Επαγγελματικών Ταμείων 2ου πυλώνα με τη συμμετοχή σε επαγγελματικό Ταμείο, οι εργαζόμενοι συχνά επωφελούνται από τις χαμηλότερες χρεώσεις, την επαγγελματική διαχείριση των επενδύσεων, τα εργαλεία και την εκπαίδευση, τη παροχή συμβούλων και θεματοφυλάκων.
4. Παροχή εκπαίδευσης η παροχή εκπαίδευσης και η προώθηση χρηματοοικονομικών γνώσεων μπορεί, με την πάροδο του χρόνου, να έχει μια θετική και σημαντική επίδραση στη μείωση της διαρροής των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων.

Δάνεια

Στο βαθμό που τα δάνεια αποπληρώνονται πλήρως ενώ τα μέλη συνεχίζουν να αποταμιεύουν στο Ταμείο, υπάρχει μικρή επίδραση στη μακροπρόθεσμη οικονομική ασφάλεια. Με τον τρόπο αυτό, οι συμμετέχοντες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση από τις εξοικονομήσεις τους, και συνεχίζουν να συσσωρεύουν συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις.
Ο πρωταρχικός κίνδυνος για την ασφάλεια συνταξιοδότησης επέρχεται όταν οι συμμετέχοντες δεν εξυπηρετήσουν τα δάνεια τους, κάτι που συνήθως συμβαίνει σε περιπτώσεις τερματισμού της απασχόλησης τους. Τα δάνεια επιτρέπουν στους συμμετέχοντες πρόσβαση σε πιστώσεις, ενδεχομένως με χαμηλότερα επιτόκια από ό, τι θα μπορούσαν να λάβουν από άλλες πηγές, χωρίς να μειωθεί οριστικά η οικονομική ασφάλεια τους στη συνταξιοδότηση. Κατά τη γνώμη μας, αν και τα δάνεια παίζουν σημαντικό ρόλο στη προσέλκυση εργαζομένων να συμμετέχουν σε ένα Ταμείο, πρέπει να ρυθμιστούν καλύτερα.

Το κλειδί για τον περιορισμό διαρροής που οφείλεται σε δάνεια, είναι να μειωθούν οι περιπτώσεις εξόφλησης δανείων με τα υπόλοιπα των λογαριασμών του μέλους. Πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν:

• Προσθήκη τελών / εξόδων για δάνεια. Έρευνες της Aon Hewitt δείχνουν ότι επιβολή εξόδων δανείου ενδέχεται να οδηγήσει σε λιγότερα δάνεια. Ταμεία που αισθάνονται άβολα για την 'τιμωρία' των μελών τους μπορούν να εξετάσουν την εφαρμογή εξόδων σε αιτήσεις δανείων πλην της πρώτης αίτησης.
• Μείωση του αριθμού των δανείων που επιτρέπονται. Σχεδόν όλα τα Ταμεία επιτρέπουν τη λήψη πολλαπλών δανείων. Με τη μείωση του αριθμού των δανείων που διατίθενται, μπορεί να επανατοποθετηθεί στην αντίληψη των μελών το δάνειο ως κάτι που πρέπει να χρησιμοποιηθεί μόνο για σημαντικές ανάγκες, κάτι που φυσικά θα μειώσει τη χρήση των δανείων.
• Περιορισμός του διαθέσιμου δανείου μόνο από το Λογαριασμό Α (εισφορές εργαζομένων). Η πρόσβαση σε εισφορές των εργαζομένων και μόνο, εκτός από την συρρίκνωση του μεγέθους του διαθέσιμου δανείου, στέλνει και το μήνυμα ότι οι εργοδοτικές εισφορές προορίζονται να χρησιμοποιηθούν μόνο για τη συνταξιοδότηση.
• Δόσεις δανείου μετά την αποχώρηση. Οι περισσότεροι εργοδότες δεν δέχονται αυτό το μέτρο επειδή οι δόσεις δεν μπορούν πλέον να γίνονται μέσω της μισθοδοσίας. Τα Ταμεία μπορεί να επανεξετάσουν αυτή τη πολιτική και να μειώσουν έτσι σημαντικά τη συνταξιοδοτική διαρροή επιτρέποντας σε μέλη που απεχώρησαν δόσεις με τακτικές πληρωμές από προσωπικούς τους λογαριασμούς σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Το μέτρο αυτό προϋποθέτει αναβολή της καταβολής των ωφελημάτων μέχρι και την εξόφληση του δανείου.
• Εκπαίδευση και επικοινωνία προς τα μέλη Παροχή γενικής εκπαίδευσης που να εξηγεί τα
πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα λήψης δανείου, καθώς και τη σημασία της συνέχισης των εισφορών, που θα επιτρέψει στους συμμετέχοντες να κατανοήσουν την επίδραση της λήψης ενός δανείου για τη μελλοντική συνταξιοδότησή τους ασφάλεια.