Ακίνητα: Οι...επισκευές παίρνουν χρόνο

«Όταν ένα δάσος καεί, θέλει το χρόνο του για να επανέλθει». Έτσι και η κυπριακή αγορά ακινήτων. Βιώνει μια δύσκολη κατάσταση, η οποία είναι, όμως, προσωρινή. Αντίδοτο δεν υπάρχει για να επανέλθει άμεσα ο «ασθενής». Χρειάζεται υπομονή και ευρηματικότητα, ώστε να βρεθούν εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης. Αυτά και πολλά άλλα συμβούλεψε ο παγκόσμιος πρόεδρος της FIABCI-International, Flavio Gonzaga Nunes, κατά την τριήμερη επίσκεψή του στο νησί.
Διαθέτοντας ένα δίκτυο πέραν των 3.500 μελών και 61 τοπικά τμήματα σε 48 χώρες, η Διεθνής Ομοσπονδία Επαγγελματιών Ακίνητης Ιδιοκτησίας (FIABCI- International), με τον πολυεπιστημονικό της χαρακτήρα, περιλαμβάνει κάτω από την ομπρέλα της διάφορους επαγγελματίες του κλάδου των ακινήτων. Από developers, εκτιμητές και διαχειριστές ακινήτων, μέχρι επενδυτές, χρηματιστές, δικηγόρους και πολλούς άλλους. Θέλοντας να ενισχύσει το ρόλο της στη Μέση Ανατολή, η ομοσπονδία ποντάρει πολλά και στην Κύπρο, η οποία με τη γεωγραφική της θέση αποτελεί το συνδετικό κρίκο με την Ευρώπη. «Η πιθανότητα να δημιουργηθούν συνεργασίες στην περιοχή είναι πολύ μεγάλη και η δικτύωση είναι το μεγαλύτερο όφελος που έχουν τα μέλη της FIABCI», εξήγησε ο κ. Nunes

Ποια θεωρείτε τα σημαντικότερα προβλήματα της κυπριακής αγοράς ακινήτων κατά την τελευταία δεκαετία;
Ένα από τα βασικότερα προβλήματα είναι η έντονη γραφειοκρατία, η οποία μπορεί να γίνει πολύ πιο υποφερτή. Ειδικότερα αναφέρομαι σε θέματα, όπως, η έκδοση αδειών οικοδομής και τίτλων ιδιοκτησίας. Η Κύπρος έχει πολλά πλεονεκτήματα και είναι κρίμα να μην μπορεί να βρει λύσεις σε αυτά τα ζητήματα.                          Το άλλο πρόβλημα ήταν η υπερβολική και ανεξέλεγκτη χρηματοδότηση, χωρίς κριτήρια, σε επιχειρηματίες ανάπτυξης γης και άλλους. Οι τράπεζες έριξαν πολύ χρήμα στην αγορά, χωρίς να θέτουν προσεκτικά κριτήρια και να είναι επιλεκτικές στους πελάτες που δανειοδοτούσαν.
Το τρίτο πρόβλημα ήταν η πολύ γρήγορη ανάπτυξη ορισμένων περιοχών, καθώς οι τράπεζες έδιναν λεφτά χωρίς να θέτουν περιορισμούς και ορισμένοι κατασκευαστές ξεκινούσαν την ανάπτυξη περιοχών που δεν πληρούσαν της σωστές προϋποθέσεις.

Τι μπορεί να γίνει από εδώ και μπρος για να σταθεροποιηθεί η κατάσταση και ακολούθως να επέλθει η ανάκαμψη της αγοράς;
Αρχικά πρέπει να ξεπεραστούν προβλήματα που δημιουργεί η γραφειοκρατία και να παρακαμφθούν δυσκολίες που παρεμποδίζουν τον κλάδο. Υπάρχουν θέματα που πρέπει να προωθηθούν, να αλλάξουν ή να καταργηθούν. Η Κύπρος απέδειξε στο παρελθόν ότι μπορεί να είναι πολύ δημιουργική, βρίσκοντας τρόπους για να προσελκύσει επενδυτές, όπως για παράδειγμα, με το ελκυστικό φορολογικό σύστημα.
Ένα άλλο θέμα είναι η έλλειψη ρευστότητας στην αγορά. Είναι καθοριστικής σημασίας η εξεύρεση τρόπων που θα χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξη. Πρέπει να βρείτε εναλλακτικές λύσεις και να προχωρήσετε, για να μη σταλώσει η αγορά. Τέλος, πρέπει να δοθεί προσοχή στις αναπτύξεις που γίνονται και να υπάρχουν αυστηρά κριτήρια, ενθαρρύνοντας μόνο τις βιώσιμες.

Μπορούμε να στηριχθούμε στην κινεζική αγορά;
Οι Κινέζοι, ως πιθανοί αγοραστές, είναι περιζήτητοι από τους developers σε όλο τον κόσμο, μιας και οι ίδιοι ενδιαφέρονται να αγοράσουν ακίνητα στο εξωτερικό. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι 2 εκατομμύρια, περίπου, Κινέζοι εντάσσονται στην κατηγορία των υπερπλουσίων! Μπορεί, λοιπόν, αυτή η αγορά να φέρει χρήματα και είναι λογικό να τους φέρονται όλοι πολύ καλά και να τους θέλουν για πελάτες. Ωστόσο, δεν είναι οι μόνοι πιθανοί αγοραστές από το εξωτερικό. Η Κύπρος πρέπει να είναι ανοιχτή σε όλους. Η κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα είναι προσωρινή, όμως αυτή τη στιγμή η χρηματοδότηση που χρειάζεται μπορεί να έρθει μόνο από το εξωτερικό. Πρέπει να αναζητήσετε εναλλακτικούς τρόπους για προσέλκυση κεφαλαίων και επιστροφή στην ανάπτυξη.

Ποιες είναι οι προοπτικές της κυπριακής κτηματαγοράς;
Η Κύπρος είναι μια μικρή χώρα και η αγορά ακινήτων της είναι ανάλογα περιορισμένη. Μια αγορά τέτοιου μεγέθους είναι εύκολο να ελεγχθεί. Αν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα η κρίση θα περάσει σχετικά πιο εύκολα, σε σύγκριση με άλλες μεγάλες χώρες. Εξάλλου, η ανεύρεση φυσικού αερίου θα αποφέρει έσοδα στην οικονομία σε λίγα χρόνια, τροφοδοτώντας και την αγορά ακινήτων, ενώ η Κύπρος παραμένει πάντοτε μια πολύ ελκυστική χώρα για να ζήσει κανείς.
Η αγορά ακινήτων είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος κλάδος της κυπριακής οικονομίας μετά τον τουρισμό και απαιτείται προσεκτική διαχείριση, ώστε να καταστεί και πάλι κερδοφόρα.

Οι τιμές των ακινήτων στην Κύπρο είχαν εκτοξευθεί σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα. Η πτώση ξεκίνησε. Νομίζετε έφτασε στο τέλος της ή θα συνεχιστεί;
Είναι εκπληκτικό, αλλά στα έργα που επισκέφθηκα εδώ - ως επί το πλείστον ακίνητα πολυτελείας - διαπίστωσα ότι οι τιμές παρέμειναν σταθερές.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι η τιμή ενός ακινήτου διαμορφώνεται από την αξία της γης και τα έξοδα οικοδόμησης. Δεν μπορεί ο κατασκευαστής να αποκλίνει πολύ από αυτούς τους δύο παράγοντες. Ωστόσο, σε μια ελεύθερη αγορά οι τιμές διαμορφώνονται από την προσφορά και τη ζήτηση. Οι κατασκευαστές θα προσπαθήσουν να ρίξουν λίγο την τιμή, όταν δεν υπάρχει ζήτηση, όμως δεν μπορεί να πέσει υπερβολικά, καθώς το κόστος ανέγερσης δεν αλλάζει. Έτσι όταν μιλάμε για «εξαιρετικές» περιοχές και υλικά πρώτης ποιότητας η τιμή δεν μπορεί να μειωθεί πολύ.

Έχουμε, όμως, παραδείγματα πολυτελών ακινήτων, που ενώ πριν από ένα χρόνο προσφέρονταν στα €2 εκ, σήμερα κυμαίνονται στις €500.000.
Σε αυτές τις περιπτώσεις σημαίνει ότι ο κατασκευαστής αγόρασε τη γη σε πολύ χαμηλή τιμή και όταν η αγορά εκτοξεύθηκε, ανέβηκε και η τιμή του ακινήτου στα ύψη. Σήμερα, με τα δεδομένα της οικονομίας, η τιμή μειώθηκε στην πραγματική αξία του ακινήτου. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να πωλήσει κάτω του κόστους, προσθέτοντας, δηλαδή, την αξία της γης και τα έξοδα οικοδόμησης.

Η φούσκα των ακινήτων έσκασε και σε άλλες χώρες τις Ευρώπης. Ποιες το χειρίστηκαν ορθά και από ποιες θα μπορούσαμε να παραδειγματιστούμε;
Πριν από πολλά χρόνια είχαμε τη φούσκα στα ακίνητα της Ασίας, πριν από λίγα έτη στις ΗΠΑ και ακολούθως σε αρκετές χώρες της Ευρώπης. Η φούσκα των ακινήτων είναι ένα φαινόμενο που είδαμε στο παρελθόν και δυστυχώς θα ξαναδούμε στο μέλλον.
Όταν ένα δάσος καταστρέφεται, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να περιμένουμε να δημιουργηθεί εκ νέου. Δεν υπάρχει μαγικό φίλτρο ή αντίδοτο για αυτή την «πάθηση». Χρειάζεται χρόνος και υπομονή. Το ίδιο ισχύει και στην αγορά ακινήτων. Όταν σκάσει η φούσκα, πρέπει να περιμένουμε και σταδιακά η αγορά θα ανακάμψει. Το σημαντικότερο από όλα είναι να ξαναχτιστεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών.