Νεοφιλελευθερισμός: Γιατί είναι για τους αριστερούς και αριστερίζοντες περίπου ο πιο κακοήθης καρκίνος;

Φιλελευθερισμός είναι η αντίληψη και η στάση ζωής που ευνοεί την ελευθερία σε επίπεδο πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, ιδεολογικό και ατομικό. Σαν ιδεολογία εμμένει στην προστασία των ατομικών δικαιωμάτων, σεβασμό στα δικαιώματα του πολίτη, των μειοψηφιών κλπ. Ο οικονομικός φιλελευθερισμός είναι οικονομική αντίληψη που υποστηρίζει ότι η αγορά και οι δυνάμεις της πρέπει να αφήνονται να λειτουργούν ελεύθερες, και ότι ο ρόλος του κράτους πρέπει να περιορίζεται στη διαμόρφωση του πλαισίου μέσα στο οποίο διεξάγεται ο οικονομικός ανταγωνισμός, και στη παροχή κοινωνικών υπηρεσιών.

Ως εδώ περιορίστηκα σε απλούς ορισμούς που υπάρχουν στο λεξικό του Μπαμπινιώτη και την Stanford Encyclopedia of Philosophy. Διερωτώμαι αν τους έχουν διαβάσει αυτοί που χρησιμοποιούν την λέξη νεοφιλελευθερισμός  σαν άθλιο μίασμα, ειδικά όταν με στόμφο δηλώνουν σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα  ‘αυτές οι καταστροφές προέρχονται από νεοφιλελεύθερες ιδέες’. Διερωτάται  κανείς τι κακό βρίσκουν στις πιο πάνω ιδέες; Τι είναι αυτό που τους ανάβει; Πως είναι δυνατόν αυτές οι ιδέες να προκαλέσουν τις καταστροφές; Μήπως πρέπει τα κίνητρα να αναζητηθούν αλλού; Μήπως μπορεί να μην είναι πάντα προϊόν αγνής ιδεολογικής τοποθέτησης, αλλά προσπάθεια χειραγώγησης; Μήπως πρόκειται για μια προσπάθεια μεθοδικού, συστηματικού ευνουχισμού (για να δανειστώ και την φράση του Στέλιου Ραμφου);

Κατά την διάρκεια και αμέσωςμετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, το αξίωμα ότι ο φιλελευθερισμός βασίζεται στην ατομική ανάλυση των ανθρώπων μέσα στην κοινωνία, αναδείχτηκε και πάλι. Το κλασσικό σύγγραμμα του Καρλ Πόπερ  ‘Η ανοικτή κοινωνία και οι εχθροί της’ ( Karl Poper, The Open Society and its Enemies, 1945) είναι μια ενδελεχήςκριτική της θεωρίας των Μαρξ και Ένγκελς και της κολεκτιβιστικής, καθαρά αντί- νεοφιλελεύθερης, αντίληψης της κοινωνίας που πρέσβευε η θεωρία τους. Κατά την δεκαετία του 60, σε κλασσικά για τους ενασχολούμενους συγγράμματα, οι James Buchanan και Gordon Tullock υπερασπίζονται με πάθος το ατομικιστικό αξίωμα εναντίον κάθε μορφής ‘οργανισμού’. ‘ Αυτή η προσέγγιση  η θεωρία (κολεκτιβιστική), είναι ουσιαστικά αντίθετη με την δυτική φιλοσοφική παράδοση ( γράφουν και οι δυο), μέσα στην οποία το άτομο είναι η θεμελιώδης φιλοσοφική ενότητα’.

Μήπως είναι αυτό που τους ενοχλεί; Το ότι δηλαδή σε μια κοινωνία που έχει σαν επίκεντρο το άτομο δεν χωρούν πλέον ρόλοι ποιμνιοπατέρων αμνών και εριφίων;
Ένα κεντρικό ερώτημα στην νεοφιλελεύθερη πολιτική θεωρία είναι το αν και πώς μπορεί να δικαιολογηθεί η κρατική εξουσία. Γι’αυτο το λόγο, η θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου (social contract theory) όπως αναπτύχτηκε από τους Thomas Hobbes (1948), John Locke (1960), Jaen-Jacques Rousseau (1973) και Immanuel Kant (1965) είναι κατεξοχήν νεοφιλελεύθερη. Τι κακό έκαμαν στην ανθρωπότητα αυτοί οι άνθρωποι; Μας άνοιξαν τα μάτια και άνοιξαν το δρόμο για το σύγχρονο κοινωνικό κράτος; Γιατί οι αριστεροί και αριστερίζοντες τους φοβούνται; Μήπως γιατί σε ένα σύγχρονο κοινωνικό κράτος πρέπει να δουλέψουν σκληρά με όραμα χωρίς αγκυλώσεις και ορθολογιστικά για να φτιάξουν συστήματα υγείας, συγκοινωνιών, παιδείας κλπ, με επίκεντρο τον πολίτη και όχι το ποίμνιο;

Τα πολιτικά και οικονομικά συστήματα ξεκινούν σαν θεωρίες αλλά αποδείχνονται στην πράξη  ( Νίκος Δήμου, 2011). Μόνο η εφαρμογή τους τα κρίνει. Στην Κύπρο αλλά και στην Ελλάδα, ουδέποτε εφαρμόστηκε ο φιλελευθερισμός. Αντίθετα έχουν και οι δυο χώρες τεράστιο και αναποτελεσματικό κράτος, που ουδέποτε ασχολήθηκε ειλικρινά με την δημιουργία πλαισίου αγοράς και ανταγωνισμού η παροχής αξιόλογων κοινωνικών υπηρεσιών, εκτός μετά την είσοδο και των δυο στην ‘ νεοφιλελεύθερηΕυρώπη’. Και αυτό με την φιλοσοφία του πως θα ξεγελάσουμε τους κουτόφραγκους. Και οι δυο έχουν οδηγηθεί στην καταστροφή! Ναι, μπορεί ο Μαρξ να συνεισέφερε πολλά στο πως κατανοούμε την κοινωνία, αλλά καμιά από της προσδοκίες του για το μέλλον του επαναστατικού του κινήματος δεν πραγματοποιήθηκε.

Αντίθετα, η επιδίωξη της ισότητας όχι μόνο καταπάτησε τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά κατάστρεψε και τη δημιουργική πρωτοβουλία και στη Κύπρο και  παντού όπου εφαρμόστηκε. Δηλαδή τι μας αντιπροτείνουν; Το Ρωσικό και Κινέζικο μοντέλο;  Ένα μείγμα δικτατορισμού και ασύδοτου καπιταλισμού μέσα στο οποίο τον τελευταίο λόγο έχουν οι πολίτες και τα ατομικά τους δικαιώματα;