Και τώρα ενιαία τραπεζική εποπτεία

Παρά τις έντονες συζητήσεις αλλά και τις προσπάθειες που έγιναν σε διάφορα επίπεδα για ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ο αρχικός σχεδιασμός του ευρωπαϊκού οικοδομήματος δεν προέβλεπε την εποπτεία του τραπεζικού τομέα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).  Βάσει της Συνθήκης, η ΕΚΤ είναι υπεύθυνη μόνο για την άσκηση της ενιαίας νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ.  Συνεπώς, η εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα στην επικράτεια της ΕΕ αλλά και στις 17 μέχρι σήμερα χώρες του ενιαίου νομίσματος, παρέμενε στις εθνικές κεντρικές τράπεζες όπως αντίστοιχα, η δημοσιονομική πολιτική αφορούσε κυρίως τις εθνικές κυβερνήσεις.

Τα κενά της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς τα οποία ανέδειξε κατά τρόπο έντονο η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση και η επιδείνωση των προβλημάτων των κρατών μελών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ), επιχειρούν σήμερα να καλύψουν οι αρχηγοί κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δη της ζώνης του ευρώ. Εν μέσω της χειροτέρευσης των οικονομικών και χρηματοοικονομικών συνθηκών στη ζώνη του ευρώ, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε στις 29 Ιουνίου 2012 και έδωσε σαφή εντολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρήσει τάχιστα με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης (Banking Union) και να τη θέσει σε εφαρμογή - τουλάχιστον σε πρώτο στάδιο - από την 1η Ιανουαρίου 2013.

Για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης έχουν τεθεί αυστηρές προϋποθέσεις:

1. Δημιουργία Ενιαίας Εποπτικής Αρχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.  Το ρόλο αυτό θα αναλάβει η ΕΚΤ δια μέσου της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για δημιουργία Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού ΕΕΜ, (Single Supervisory Mechanism).  Προκειμένου η ΕΚΤ να ασκήσει ενιαία εποπτεία, απαιτούνται κοινοί εποπτικοί κανόνες τους οποίους έχει αναλάβει να ετοιμάσει η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΤΑ).

2. Δημιουργία Φορέα Εξυγίανσης (Resolution Authority) προβληματικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

3. Δημιουργία Υπερεθνικού Ταμείου για τη χρηματοδότηση κενών που προκύπτουν, εφόσον αποφασιστεί η διευθέτηση προβληματικών πιστωτικών ιδρυμάτων και

4. Ευρωπαϊκό εθνικό σύστημα εγγύησης καταθέσεων.

Σημαντική εξέλιξη είναι ότι από τη στιγμή που θα αρχίσει η λειτουργία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, δηλαδή θα αναλάβει η ΕΚΤ την εποπτεία όλων των τραπεζών στην Ευρωζώνη, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (EΜΣ) θα μπορούσε να ανακεφαλαιοποιεί απ’ ευθείας τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα χωρών της Ευρωζώνης, που παρουσιάζουν προβλήματα χωρίς να επιβαρύνεται το δημόσιο χρέος των χωρών αυτών.  Κάτι τέτοιο δεν θα επιβαρύνει το δημόσιο χρέος των κρατών μελών από τα οποία προέρχονται τα πιστωτικά ιδρύματα που θα ανακεφαλαιοποιούνται άμεσα από τον ΕΜΣ.

Μέσα στο νέο πλαίσιο που θα διαμορφωθεί από τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Εποπτικού Μηχανισμού, όσον αφορά τα πιστωτικά ιδρύματα που θα δραστηριοποιούνται στην Ευρωζώνη, η προσπάθεια είναι όπως ακολουθηθεί το κάτωθι χρονοδιάγραμμα:

1. Από 01/01/2013 η ΕΚΤ  θα έχει την εποπτική αρμοδιότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που έχουν λάβει ή έχουν ήδη ζητήσει να λάβουν ενίσχυση από το κράτος.

2. Από 01/07/2013 θα υπαχθούν στην εποπτική αρμοδιότητα της ΕΚΤ τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που θεωρούνται συστημικά (SIFIs) και

3. Από 01/01/2014 θα υπαχθούν όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Σημειώνεται ότι οι Εθνικές Εποπτικές Αρχές θα συνεχίσουν να λειτουργούν και τα καθήκοντα τους θα είναι αυτά που δεν έχει αναλάβει στα πλαίσια των εποπτικών αρμοδιοτήτων της η ΕΚΤ. Για παράδειγμα, οι Εθνικές Εποπτικές Αρχές θα είναι υπεύθυνες για θέματα προστασίας του καταναλωτή, την προφύλαξη του τραπεζικού συστήματος από ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, την εποπτεία χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από τρίτες χώρες τα οποία λειτουργούν ως υποκαταστήματα ή προσφέρουν διασυνοριακές πληρωμές (μέσα από ένα κράτος μέλος).

Επισημαίνεται επίσης, ότι για τη λειτουργία του Φορέα Εξυγίανσης προβληματικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων υπάρχουν τρεις προϋποθέσεις:

α. Χρειάζεται να υπάρχει Ενιαία Ευρωπαϊκή Εποπτική Αρχή,

β. Να υπάρχει και να λειτουργεί πλαίσιο διαχείρισης Κρίσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

γ. Να υπάρχει διαμοιρασμός της οποιασδήποτε δημοσιονομικής επιβάρυνσης μεταξύ των κρατών μελών.

Είναι αντιληπτό ότι η δημιουργία της Τραπεζικής Ένωσης δημιουργεί νέα δεδομένα στο εγχείρημα της προσπάθειας για την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.  Καθ’ ότι υπάρχουν ακόμη αρκετά θέματα που θα πρέπει να διευκρινιστούν τόσο όσον αφορά στην ουσία, αλλά και τις διαδικασίες που θα ακολουθηθούν για να κτιστεί ένα ισχυρό και ενοποιημένο εποπτικό και ρυθμιστικό τραπεζικό σύστημα την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι σημαντικό όπως υπάρξει και στη χώρα μας ανάλογη ενημέρωση και διαβούλευση μεταξύ των εμπλεκομένων θεσμικών οργάνων του κράτους και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων σε σχέση με το θέμα αυτό.

Το νέο σύστημα που θα δημιουργηθεί θα πρέπει να βασίζεται σε όσο το δυνατόν πιο εναρμονισμένους κανόνες σε σχέση με το πλαίσιο που θα διέπει θέματα κεφαλαιακής επάρκειας, ρευστότητας κλπ.  Η δημιουργία και υιοθέτηση κοινών κανόνων εποπτείας και ίσης μεταχείρισης μεταξύ των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων θα πρέπει να είναι αδιαμφισβήτητη.  Με αυτό τον τρόπο θα εξασφαλιστεί το ζητούμενο, που είναι η δημιουργία ενός ισχυρού και αποτελεσματικού συστήματος που θα μπορεί να χρηματοδοτεί την πραγματική οικονομία, δημιουργώντας ανάπτυξη.

Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις του κ. Καμμά.