Μέτρα που δεν μετρούν!

Η τρόικα πρότεινε μέτρα που σκοπεύουν να εξοικονομήσουν 975 εκατομμύρια τον χρόνο. Αυτό όμως είναι ευκταίο όχι  εφικτό. Όταν συνυπολογίσει κανείς την βαθύτερη ύφεση  που ανυπερθέτως θα προκύψει από τα μέτρα της τρόικα, το ποσό των εξοικονομήσεων και επιπροσθέτων εσόδων από τις φορολογίες δεν θα φτάσει τα 700 εκατομμύρια.

Αντί να υποδείξουμε αυτό το λάθος στη τρόικα και να αντιπροτείνουμε μέτρα που θα διορθώσουν τις  δημοσιονομικές και διαρθρωτικές στρεβλώσεις χωρίς να εμβαθύνουν (αλλά να αμβλύνουν) την ύφεση, η Κυβέρνηση με την σύμφωνο γνώμη των κομμάτων έχει κουτσουρέψει τα μέτρα της τρόικας με προσωρινά ημίμετρα που, αν γίνουν αποδεκτά, με το ζόρι θα εξοικονομήσουν 500 εκατομμύρια. Οπότε σε λιγότερο από ένα χρόνο θα μιλάμε για μη διαχειρίσιμο χρέος, κούρεμα και δεύτερο μνημόνιο.

Δεν είναι δυνατόν μα μην το αντιλαμβάνονται αυτό οι πολιτικοί μας. Το αντιλαμβάνονται αλλά τους βολεύει να μην λένε την πικρή αλήθεια στον λαό, γιατί στοιχίζει ψήφους με τον ίδιο λόγο που ποτέ δεν εξήγησαν στον λαό τι εννοούν με την λύση του Κυπριακού.

Η αντίληψη της Κυβέρνησης και των κομμάτων είναι ότι η κρίση είναι εισαγόμενη, μια προσωρινή μπόρα που θα περάσει. Όλοι καλούμαστε να κάνουμε μια προσωρινή θυσία ή εισφορά ανάλογα με το εισόδημα μας για να κλείσουμε την τρύπα. Καμιά σημασία δεν έχει αν τα λεφτά βρεθούν από επιπρόσθετους φόρους ή εξοικονομήσεις, από δωρεές  από κάποια άλλη πηγή. Αυτό δεν θα μπορούσε να ήταν πιο λανθασμένο. Ακόμα και το είδος των φόρων και των περικοπών έχει μεγάλη σημασία  για την επίτευξη του στόχου, που είναι η ανάκαμψη και η ανάπτυξη. Η  επιλογή  προσωρινών αντί μόνιμων περικοπών εν είδει εισφορών, αποδεικνύει ότι είναι λανθασμένη η διάγνωση του προβλήματος και αναποτελεσματικά τα μέτρα για να επιφέρουν την ανάκαμψη και την ανάπτυξη. Τουναντίον θα καταδικάσουν την Κυπριακή οικονομία σε μακροχρόνια ύφεση.

Η τρόικα προτείνει 15% οριζόντια αποκοπή μισθών του δημοσίου που είναι και άδικο και αναποτελεσματικό, αφού αντί να αποτελέσει κίνητρο για αύξηση της παραγωγικότητας την μειώνει ακόμα περισσότερο. Η αντιπρόταση μας για κλιμακωτή μείωση βάσει μισθολογικής κλίμακας  που θα φτάσει το 12.5% δίνει την εντύπωση ότι είναι δικαιότερη από εκείνη της τρόικας, αλλά κάθε άλλο παρά δίκαια είναι, αφού αποκόπτει το ίδιο ποσοστό από όλους που ανήκουν στην κάθε κλίμακα ανεξάρτητα από  την παραγωγικότητα τους.

Είναι και αναποτελεσματική, αφού δεν δημιουργεί κανένα κίνητρο αύξησης της  χαμηλής παραγωγικότητας του δημόσιου τομέα που είναι ένας από τους γενεσιουργούς παράγοντες  του δημοσιονομικού ελλείμματος. Επί πλέον είναι ανεπαρκής εξοικονομώντας λιγότερα και απαιτώντας μεγαλύτερη αύξηση φόρων που εμβαθύνει ακόμα περισσότερο τη ύφεση.
Εκείνο που θα πρέπει συνειδητοποιήσουμε αλλά δεν φαίνεται ότι το έχουμε κάνει ακόμα είναι ότι η τρόικα, και ιδιαίτερα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο που έχει το απάνω χέρι στις διαπραγματεύσεις, δεν είναι ούτε φιλανθρωπικό ίδρυμα, ούτε αναπτυξιακός οργανισμός. Η τρόικα εκπροσωπεί τους δανειστές μας και σκέφτεται  λογιστικά και όχι οικονομικά και αναπτυξιακά. Υπολογίζει ότι για να αποπληρώσουμε αυτά που θα μας δανείσουν θα χρειασθούμε να παράγουμε πρωτογενές πλεόνασμα κι’ αυτό σε μια στατική οικονομία σημαίνει περικοπές  δαπανών και αύξηση φόρων.

Την μόνη αναπτυξιακή παραχώρηση που κάνει η τρόικα είναι να απαιτεί την αναλογία 4:1, δηλαδή κάθε ένα ευρώ από την αύξηση φόρων τέσσερα ευρώ να εξοικονομούνται από την περικοπή δαπανών, γιατί αντιλαμβάνονται ότι η περικοπή δαπανών μειώνει το κόστος παραγωγής και αυξάνει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, ενώ η αύξηση των φόρων έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Δυστυχώς και αυτή την μικρή παραχώρηση για τον μετριασμό της  επερχομένης βαθειάς ύφεσης επιλέξαμε να ακυρώσουμε με τις αντιπροτάσεις μας του ένα προς ένα.

Όμως ακόμα και με μοναδικό κριτήριο την αποπληρωμή του δανείου, τα προτεινόμενα μέτρα δεν θα έπρεπε να επικεντρωθούν στην θεραπεία των συμπτωμάτων.  Είναι ωσάν να μην  έμαθε τίποτε η τρόικα από την εμπειρία της στην Ελλάδα, όπου τα μέτρα σκληρής λιτότητας, χωρίς να συνοδεύονται από αντισταθμιστικά  και αναπτυξιακά μέτρα έφεραν βαθύτερη ύφεση, περεταίρω μείωση των δημοσίων  εσόδων, μεγαλύτερο έλλειμμα και δεύτερο μνημόνιο. Εκεί που η τρόικα προέβλεπε μηδενική ύφεση το 2012 και ανάκαμψη το 2013 τώρα αναμένεται, ότι το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν της Ελλάδας θα μειωθεί κατά το 6%  το 2012 και κατά 4% το  2013. Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού!
Αν στο τέλος της ημέρας το πρώτο μνημόνιο δεν τους βγει, που δεν θα τους βγει, γατί δεν πρόβλεψαν σωστά το βάθος της ύφεσης που θα προκαλέσουν τα μέτρα τους και γιατί δεν χρησιμοποίησαν τον σωστό δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή, δεν χάθηκε ο κόσμος. Θα γυρίσουν για δεύτερο μνημόνιο ακόμα πιο αυστηρό, που μαζί μ’ ένα γενναίο κούρεμα του χρέους  θα εξασφαλίσει την αποπληρωμή του δανείου τους. 

Τώρα είναι η τελευταία μας ευκαιρία για να αποφύγουμε ένα δεύτερο μνημόνιο και την κατρακύλα σε πιο βαθειά ύφεση, παρόμοια της  Ελλάδας, που θα πάρει τουλάχιστο μια δεκαετία για να τη ξεπεράσουμε. Αργά ή γρήγορα θα πρέπει να διαγνώσουμε και να θεραπεύσουμε την  ριζική αιτία της οικονομικής μας κατάπτωσης, που δεν είναι άλλη από την απώλεια της ανταγωνιστικότητας μας, λόγω της αποσύνδεσης των απολαβών από την  παραγωγικότητα, του  κόστους από την παραγωγή αξίας και των δαπανών από τα έσοδα. Η μόνιμη επανασύνδεση αποτελεί την μόνη λύση.

Ο Δρ. Θεόδωρος Παναγιώτου είναι Καθηγητής Ηθικής και Επιχειρηματικότητας και Διευθυντής του Διεθνούς  Ινστιτούτου Διεύθυνσης Κύπρου, γνωστού ως CIIM. Διετέλεσε Καθηγητής Οικονομικών & Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ των Ηνωμένων Πολιτειών. Διετέλεσε επίσης σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και κυβερνήσεων και επιχειρήσεων στις ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Βραζιλία, Μεξικό και Κύπρο. Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο και τιμήθηκε για τη συμβολή του στο έργο της Διακυβερνητικής Επιτροπής  Κλιματικών Αλλαγών που κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 2007.