Α. Μαυρογιάννης: Όχι ευκαιριακή ανάπτυξη στηριγμένη σε αρπακτές

Το όραμά του για την οικονομία και το επιχειρείν ξεδιπλώνει σε συνέντευξή του στο InBusinessNews, η οποία δημοσιεύθηκε και στο τεύχος Νοεμβρίου του περιοδικού IN Business, ο υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Ανδρέας Μαυρογιάννης.

Ο κ. Μαυρογιάννης απαντά σε σειρά κρίσιμων ερωτημάτων που απασχολούν, τόσο το σύνολο της κοινωνίας όσο και ειδικότερα τον επιχειρηματικό κόσμο, δίνοντας το στίγμα των πολιτικών που σε περίπτωση εκλογής του στην Προεδρία της Δημοκρατίας προτίθεται να εφαρμόσει σε σχέση με την οικονομία και το επιχειρείν.

«Προτεραιότητά μου», τονίζει ο Ανδρέας Μαυρογιάννης, «δεν είναι μόνο η μεγέθυνση της οικονομίας, αλλά αυτή να είναι σε στέρεη βάση, να φτάνει στο σύνολο της κοινωνίας και να είναι συμβατή τις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις που έχουμε προς τις επόμενες γενιές».

«Πρόκειται βέβαια», επισημαίνει, «για μια ανάπτυξη μέσα από σκληρή δουλειά, μεταρρυθμίσεις και εκσυγχρονισμό και όχι για ευκαιριακή ανάπτυξη που θα στηρίζεται σε αρπακτές».

Διαβάστε ακόμη: 

• Πρωταθλητές στις ανέπαφες συναλλαγές στην Ευρωζώνη οι Κύπριοι
• Πέτρος Πέτρου: Η ασφαλέστερη επένδυση στην κρίση είναι τα ακίνητα

Το όραμα της ανάπτυξης 

To Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Κύπρου είναι περίπου 23.5 δισεκατομμύρια ευρώ. Μπορεί τα επόμενα 10 χρόνια αυτός ο αριθμός να αυξηθεί στα 30 ή ακόμη στα 35 δισεκατομμύρια με ένα βιώσιμο τρόπο; Πώς;

Ξέρετε είναι ωραίο και χρήσιμο να θέτεις μεγάλους στόχους. Ωστόσο, η ουσία είναι αυτό που είπατε: «Βιώσιμος τρόπος». Προσωπικά, θα με ανησυχούσε πολύ να δω την οικονομία μας να φτάνει στα 35 δις τα επόμενα λίγα χρόνια χωρίς κάτι πολύ μεγάλο, όπως η επανένωση της χώρας, αλλά και με τις εξωτερικές συνθήκες στην οικονομία να είναι αυτές που είναι σήμερα. Για μένα θα ήταν, όχι απλώς ένδειξη ότι αυτό που γίνεται δεν είναι βιώσιμο, αλλά απόδειξη ότι πρόκειται για φούσκα που ετοιμάζεται να σκάσει. Και το ξέρω αυτό από την εμπειρία μου στη δημόσια ζωή.

Τέτοιες μεγεθύνσεις είχαμε στην οικονομία παλαιότερα με το χρηματιστήριο, αλλά και στη συνέχεια με τη φούσκα στα ακίνητα και τις τράπεζες. Προτεραιότητά μου, δεν είναι μόνο η μεγέθυνση της οικονομίας, αλλά αυτή να είναι σε στέρεη βάση, να φτάνει στο σύνολο της κοινωνίας και να είναι συμβατή με τις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις που έχουμε προς τις επόμενες γενιές. Πρόκειται βέβαια για μια ανάπτυξη μέσα από σκληρή δουλειά, μεταρρυθμίσεις και εκσυγχρονισμό, και όχι για ευκαιριακή ανάπτυξη που θα στηρίζεται σε αρπακτές.

Προτείνουμε τον δύσκολο δρόμο γιατί είναι αυτός ο μόνος βιώσιμος. Ο δικός μας σχεδιασμός, περιλαμβάνει ένα νέο βιώσιμο αναπτυξιακό μοντέλο, που ενισχύει και εμπλουτίζει τον τομέα τον υπηρεσιών, επενδύει με σύγχρονους όρους στον πρωτογενή τομέα και επαναφέρει τη μεταποίηση στους βασικούς πυλώνες του.

Πώς θα διασφαλίσετε ότι μία τέτοια αύξηση του ΑΕΠ θα είναι προς όφελος ολόκληρης της οικονομίας, της επιχειρηματικότητας και του πληθυσμού; 

Κατ’ αρχάς, είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι ο πλούτος που παράγεται από τους πολλούς, πρέπει να ανακατανέμεται όσο πιο δίκαια γίνεται, χωρίς αποκλεισμούς. Προς αυτόν το στόχο, πρέπει πρωτίστως να διασφαλίσουμε ότι η οικονομία μας θα είναι ανθεκτική σε μελλοντικές κρίσεις και δεν θα στοχεύει σε πρόσκαιρο κέρδος, αλλά σε μακροχρόνια οφέλη. Το αναπτυξιακό μοντέλο θα πρέπει να είναι αειφόρο και να παράγει ποιοτικές θέσεις εργασίας που να δίνουν προοπτική ενίσχυσης της απασχόλησης νέων επιστημόνων.

Να είναι φιλόξενο για το επιχειρείν, αλλά και για τους εργαζόμενους. Να λειτουργεί στο πλαίσιο του υγιούς ανταγωνισμού και να παράγει ευημερία για το σύνολο της κοινωνίας. Είναι απαραίτητη όμως, μία σειρά μεταρρυθμίσεων που θα περιορίσουν τη γραφειοκρατία και θα αντιμετωπίσουν την καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης.

Ο εκσυγχρονισμός και η ψηφιοποίηση αποτελούν επίσης εργαλεία για χρηστή διοίκηση, διαφάνεια και αποτελεσματική εποπτεία της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αξίζει επίσης να αναφέρω ότι στο δικό μας όραμα για την οικονομία, δεν αποκλείεται ούτε παραγκωνίζεται κανένας τομέας, αλλά δίνεται η απαραίτητη ώθηση σε όλους. Παράλληλα, ειδική πολιτική κινήτρων έχει σχεδιαστεί για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που συνεισφέρουν τα μέγιστα στο ΑΕΠ.

Προσέλκυση επενδύσεων 

Είναι προφανές ότι για να μεγαλώσει η οικονομία μας θα πρέπει να προσελκύσουμε ξένες εταιρείες να εγκατασταθούν στην Κύπρο και να φέρουν ξένους εργαζομένους υψηλής εισοδηματικής στάθμης. Τι πολιτικές προτείνετε για να γίνει η Κύπρος πιο ελκυστική για τέτοιου είδους οργανισμούς και εργαζόμενους;

Έχετε απόλυτο δίκαιο που λέτε πως χρειαζόμαστε τις ξένες επενδύσεις. Και ναι, είμαστε καλοί στο να προσελκύουμε  ξένες επενδύσεις. Όμως εμείς, πέρα από το αυτονόητο, θέλουμε να δημιουργήσουμε το κατάλληλο οικοσύστημα, ώστε οι επενδύσεις να έρχονται και να παραμένουν στην Κύπρο. Να μην είναι έτοιμες ανά πάσα στιγμή να φύγουν για άλλους προορισμούς. Είναι γι' αυτό μας προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία οι πληροφορίες που φτάνουν κοντά μας για ελλείψεις, παραλείψεις και ταλαιπωρία.

Εμείς θέλουμε να προλάβουμε μελλοντικό κύμα φυγής όσων εταιρειών είναι ήδη εδώ, κάτι που θα αποτελέσει την καλύτερή μας διαφήμιση για να έρθουν και άλλες. Αυτό βέβαια προϋποθέτει πολύ περισσότερα από τα φορολογικά κίνητρα που καλώς δίνονται σήμερα.

Τα διάφορα σχέδια φορολογικών εκπτώσεων που λειτουργούν ήδη για προσέλκυση εργαζομένων υψηλά αμειβόμενων, θα επανεξεταστούν όπου χρειάζεται για να καταστούν πιο αποτελεσματικά. Επίσης το Headquartering μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω, μέσα από ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο φοροελαφρύνσεων, αξιοποιώντας το άρτια καταρτισμένο εργατικό δυναμικό που διαθέτει η Κύπρος, τις υποδομές, τις χρηματοοικονομικές και νομικές υπηρεσίες, αλλά και με την παροχή κινήτρων εγκατάστασης και στέγασης στη χώρα.

Ειδικότερα, στόχος είναι η διεύρυνση της προσέλκυσης εταιρειών με ενεργή δραστηριότητα, που να παρέχουν υπηρεσίες διεθνώς σε διάφορους τομείς, όπως η υγεία, η παιδεία, η παραγωγή και διάθεση λογισμικών και άλλων διαδικτυακών υπηρεσιών. Πέραν όμως των πιο πάνω, σχεδιάζουμε δράσεις προώθησης σε εξειδικευμένους τομείς που η Κύπρος ενδεχομένως να διαθέτει ή να μπορεί να δημιουργήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, όπως για παράδειγμα το καθεστώς ρύθμισης της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Παράλληλα, θα δοθούν κίνητρα σε επιχειρήσεις για συνεργασίες με ομίλους του εξωτερικού για την προώθηση των προϊόντων κυπριακής προέλευσης, ώστε να συνδράμουν με χρηματικούς και ανθρώπινους πόρους στον εκσυγχρονισμό και την παραγωγικότητα της κυπριακής μεταποίησης.

Πώς θα προσελκύσετε ξένες επενδύσεις; Ποιοι τομείς πιστεύετε πως έχουν προοπτικές;

Όπως σας είπα, η Κύπρος δεν έχει πρόβλημα να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. Αυτό όμως, πιστώνεται κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών που έμαθε πολύ καλά να κάνει αυτή τη δουλειά. Ωστόσο, όσο δεν διορθώνουμε τις παθογένειες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όσο δεν επενδύουμε στην ποιότητα ζωής που θέλουμε, αλλά και στην εκπαίδευση, όσα φορολογικά κίνητρα και να δώσουμε, η χώρα δεν θα μπορεί να προσελκύσει τις απαιτούμενες ξένες επενδύσεις.

Πέραν των υπηρεσιών, το οικονομικό μείγμα που έχουμε σχεδιάσει, περιλαμβάνει κίνητρα, φορολογικά και άλλα, σε δραστηριότητες με προστιθέμενη αξία στο ΑΕΠ, ώστε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τις δυναμικές που μπορεί να διαθέσει ο κάθε τομέας.

Ένας δεύτερος πυλώνας είναι η καινοτομία. Για εμάς, η έρευνα και η καινοτομία δεν περιορίζονται μόνο σε τομείς υψηλής τεχνολογίας, αλλά οριζόντια σε κάθε τομέα, όπως στον πρωτογενή και τη μεταποίηση.

Εάν θέλουμε να απελευθερώσουμε τις δυναμικές που ενέχει η κυπριακή γη, πρέπει να κινηθούμε σε λογικές δημιουργίας σύγχρονων πρακτικών παραγωγής και προώθησης των κυπριακών προϊόντων. Να εξελίξουμε και να ενεργοποιήσουμε τη μοναδικότητα της κυπριακής παράδοσης, με επαγγελματισμό και με εξωστρέφεια, φτάνοντας σε ειδικές αγορές (niche markets) του εξωτερικού.

Στόχος είναι οι επενδύσεις που θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας στη χώρα, αλλά και που θα αναβαθμίσουν τις υφιστάμενες, που έχουν παγιδευτεί σε μηδενικές μισθολογικές αυξήσεις.

Μία ενδεχόμενη αύξηση του εταιρικού φόρου δεν θα λειτουργούσε αρνητικά; Ποια είναι η άποψή σας για το συγκεκριμένο ζήτημα;

Ο χαμηλός εταιρικός φόρος, είναι μέρος ενός ευρύτερου πακέτου ανταγωνιστικής φορολόγησης, προς την προσέλκυση επενδύσεων στη χώρα μας. Δεν είναι στα πλάνα μας να αναζητήσουμε πρόσθετα έσοδα για το κράτος από φορολογίες σε παραγωγικές δραστηριότητες.

Αυτό που χρήζει φορολόγησης είναι ο αδρανής πλούτος για λόγους που έχουν να κάνουν με τη διόρθωση των ανισοτήτων και των στρεβλώσεων που προκαλούν. Ωστόσο, μέσα στα πλαίσια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, είναι όλο και πιο δύσκολο να διατηρούμε χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, έστω και αν οι δικές μας πολιτικές, οικονομικές και γεωγραφικές ιδιαιτερότητες θα τους δικαιολογούσαν.

Αντιλαμβάνομαι πως βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία αύξησης του εταιρικού φόρου και αναμένουμε ενημέρωση από το αρμόδιο υπουργείο. Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί πώς θα αυξηθεί ο φορολογικός συντελεστής χωρίς να επηρεάσει τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας και με τρόπο που να την φέρνει σε μειονεκτική θέση έναντι άλλων ανταγωνιστικών προορισμών. Αυτός είναι ακόμη ένας λόγος που θα πρέπει να δουλέψουμε σκληρά για να ξεπεράσουμε παθογένειες που έχει το κυπριακό κράτος. 

Ποια θεωρείτε ότι πρέπει να είναι η επόμενη μέρα των οικονομικο-επιχειρηματικών σχέσεων με τη Ρωσία και τις επιχειρήσεις ρωσικών συμφερόντων;

Πρώτα απ’ όλα να πω ότι στις επιχειρήσεις ρωσικών συμφερόντων με έδρα την Κύπρο εργάζεται μεγάλος αριθμός ανθρώπων ρωσικής ή ουκρανικής καταγωγής. Συνήθως, σε αυτές τις επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι προέρχονται και από τις δύο χώρες. Αντιλαμβάνομαι το σοκ και τον πόνο των ανθρώπων και την ανάγκη για στήριξή τους, όπου απαιτείται. Είναι ανθρωπιστικό το ζήτημα.

Οι ρωσικές επιχειρήσεις που εδρεύουν στην Κύπρο και δεν έχουν καμία εμπλοκή με τη χρηματοδότηση του ρωσικού καθεστώτος και της εισβολής στην Ουκρανία, συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται κανονικά. Πρέπει όμως να γίνει κατανοητό, πως και αυτές είναι κυπριακές επιχειρήσεις, ασχέτως αν είναι ρωσικών συμφερόντων. Είναι ξεκάθαρο πως πρέπει να σεβαστούν τη νομοθεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας και τις κυρώσεις της Ε.Ε.

Όσο για το ποια θα είναι η επόμενη μέρα των οικονομικών σχέσεων με τη Ρωσία, αυτό είναι κάτι που θα το καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό οι εξελίξεις στην Ουκρανία.

Θα στηρίζατε ένα νέα σχέδιο παραχώρησης υπηκοότητας για ξένους επιχειρηματίες, το οποίο δεν θα βασιζόταν σε επενδυτικά κριτήρια;

Για λόγους αρχής δεν βλέπω ευνοϊκά την πώληση ευρωπαϊκής ιθαγένειας. Προτιμώ διευκολύνσεις τύπου άδειας παραμονής και θεωρήσεις ως κίνητρα. Για εμάς, η χορήγηση διαβατηρίων της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατ’ επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι κάτι που πρέπει να χρήζει ιδιαίτερης προσοχής.

Δεν θα επιτρέψουμε με τις ενέργειές μας τη συνέχιση του διασυρμού της Κύπρου με διαδικασίες επί παραβάσει, όπως αυτές που μας οδήγησαν οι πρακτικές της απερχόμενης κυβέρνησης.

Παράλληλα, το όποιο επενδυτικό πρόγραμμα θα εκπονηθεί από τη δική μας διακυβέρνηση, θα στοχεύει στην προσέλκυση κεφαλαίων στην πραγματική οικονομία και τη δημιουργία ποιοτικών και σταθερών θέσεων εργασίας.

Αναχαίτιση του πληθωρισμού 

Τι εισηγείστε για αντιμετώπιση του πληθωρισμού τα επόμενα χρόνια; Πόσο και πώς θα επηρεάσει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και ποιες πολιτικές εισηγείστε για την αναχαίτισή του; 

Έχουμε ήδη εξαγγείλει μια σειρά από μέτρα που θα αμβλύνουν την διάβρωση του εισοδήματος των πολιτών από τον πληθωρισμό, αφενός σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα, και αφετέρου σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο, που μπορούν να υιοθετηθούν τα επόμενα χρόνια. Αναφέρω μερικά παραδείγματα:

Άμεσα μέτρα:

• Ταχεία εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε οικιακές μονάδες, στη βάση κλιμακωτής επιδότησης.
• Διεκδίκηση από την Ε.Ε. περαιτέρω μείωσης του φόρου κατανάλωσης και της επαναφοράς της μείωσης του ΦΠΑ στο ηλεκτρικό ρεύμα.
• Φορολόγηση των απροσδόκητα υπέρογκων κερδών των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενέργειας.

Μεσοπρόθεσμα μέτρα:

• Επίσπευση της ένταξης ΑΠΕ στο σύστημα, σε συνδυασμό με αποθήκευση και αναβάθμιση του δικτύου.
• Άμεση εισαγωγή (ή εξόρυξη) Φυσικού Αερίου για εγχώρια κατανάλωση.
• Ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων, ιδιαίτερα σε δημόσια κτίρια.
• Ένταξη στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό για χρήση καθαρού υδρογόνου, που θεωρείται από την επιστημονική κοινότητα το καύσιμο του μέλλοντος.

Η διόρθωση της αγοράς εργασίας 

Επικρατεί η άποψη πως σε πολλούς τομείς της οικονομίας (δημόσιο, τράπεζες, ξενοδοχεία), οι συντεχνίες έχουν υπερβολική δύναμη στρεβλώνοντας τον τομέα, αποτρέποντας επενδύσεις και κάνοντας την αγορά εργασίας ανελαστική. Ποια είναι η άποψή σας και ποια πολιτική προτίθεστε να ακολουθήσετε επί του προκειμένου;

Να μου επιτρέψετε να πω ότι πρόκειται για μια ισοπεδωτική άποψη που αδικεί την πραγματικότητα. Στρεβλώσεις δημιουργούν οι πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού, η ελλιπής εποπτεία και η διαφθορά.

Οι συντεχνίες αποτελούν αναγνωρισμένο κοινωνικό εταίρο και έχουν κάθε δικαίωμα να διεκδικούν τα δίκαια των μελών τους. Το ίδιο συμβαίνει και με τα οργανωμένα σύνολα που εκπροσωπούν τους εργοδότες. Αυτά ισχύουν σε όλο τον κόσμο και σε όλες τις χώρες της ευρωπαϊκής οικογένειας. Αυτό που εμείς δεν θα επιτρέψουμε, είναι να βάλουμε τα συμφέροντα της όποια ομάδας πάνω από τα συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου.

Απ' εκεί και πέρα, στο πλαίσιο της εργατικής ειρήνης, αλλά και της ανάπτυξης που θα παράγει ευημερία προς όλους, η δική μας διακυβέρνηση θα υιοθετεί τη δημόσια διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους με διαφάνεια και διάθεση για συναίνεση προς όφελος του τόπου.

Οι όποιοι στόχοι τίθενται, οι μεγάλες επενδύσεις για τον τόπο και οι σημαντικές δράσεις που πρέπει να αναλάβει η χώρα, όπως η πράσινη μετάβαση σε ιδιωτικό και δημόσιο επίπεδο, δεν μπορούν να γίνουν πράξη αν σε αυτές δεν είναι συμμέτοχοι και συνυπεύθυνοι αυτοί που θα κληθούν να τις εφαρμόσουν. Δηλαδή, οι εργαζόμενοι και εν γένει οι ίδιοι οι πολίτες.

Υπάρχει ένα μεγάλο «job mismatch» στην Κύπρο. Δηλαδή ένα χάσμα ανάμεσα στις σπουδές και τις δεξιότητες που θα αναζητεί η αγορά τα επόμενα χρόνια και στις σπουδές και ικανότητες έχουν οι νέοι απόφοιτοι σήμερα. Πώς θα διορθώσετε αυτό το πρόβλημα; 

Το κλειδί ονομάζεται παιδεία, εκπαίδευση και διά βίου μάθηση. Η τεχνολογία μεταβάλλεται ραγδαία, η ψηφιοποίηση προχωρά και η πράσινη μετάβαση έγινε αδήριτη ανάγκη. Απαιτείται ίσως διαφορετική προσέγγιση κατά την προετοιμασία των νέων για την εισδοχή τους στην αγορά εργασίας. Κάποια επαγγέλματα, ίσως να μην είναι αναγκαία στο μέλλον, ενώ ορισμένα άλλα θα εμφανιστούν στο προσκήνιο.

Στο δικό μας όραμα για την ευημερούσα Κύπρο του αύριο, πρωτεύοντα ρόλο στον συγκερασμό των αναγκαίων και προσφερόμενων δεξιοτήτων και σπουδών, διαδραματίζει το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Ένα σχολείο που θα εφαρμόζει σύγχρονες εκπαιδευτικές μεθόδους, που θα εστιάζει και θα προσαρμόζεται στις πραγματικές ανάγκες των παιδιών. Για να μπορέσουμε να απελευθερώσουμε τις δυναμικές που παρουσιάζουν οι διάφοροι τομείς, θα πρέπει να αποκτήσουν πρόσβαση σε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό.

Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από την αναβάθμιση και προσαρμογή των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, τα οποία θα προετοιμάζουν τους φοιτητές να ενταχθούν σε τεχνικά ή άλλα επαγγέλματα και σε ποιοτικές θέσεις εργασίας, μέσα από νέα σύγχρονα προγράμματα σπουδών.

Απευθυνόμενος στους νέους, εάν εκλεγείτε ΠτΔ ποιο είναι το όραμά σας για την αγορά εργασίας και γενικά για τις ευκαιρίες εργοδότησης στην Κύπρο;

Είναι αλήθεια, ότι ελέω των ανεπαρκών πολιτικών που ακολουθήθηκαν το προηγούμενο διάστημα, προωθήθηκαν συγκεκριμένοι τομείς, χωρίς κανένα στρατηγικό σχεδιασμό. Αποτέλεσμα ήταν οι στρεβλώσεις, όπως π.χ. στην αγορά ακινήτων και τις τιμές των ενοικίων ή όπως υπερβολική εξάρτηση του τομέα των υπηρεσιών σε ρωσικές εταιρίες.

Μία από τις συνεπακόλουθες στρεβλώσεις είναι και το κενό ανάμεσα στις ανάγκες της αγοράς εργασίας και των ειδικοτήτων που σπουδάζουν τα παιδιά μας. Μεγάλος αριθμός αποφοίτων στράφηκε σε επαγγέλματα που ήταν προσοδοφόρα τα προηγούμενα χρόνια, συχνά διαφορετικά από τα ενδιαφέροντα και τις δεξιότητές τους. Σήμερα, είτε αναγκάζονται να στραφούν σε άλλα είτε είναι άνεργοι ή αναζητούν την τύχη τους στο εξωτερικό. Αλλά η βιώσιμη ανάπτυξη για την οικονομία μας, απαιτεί ευρύτερη κλίμακα σπουδών και δεξιοτήτων.

Για εμάς, προτεραιότητα είναι η προσέλκυση επενδύσεων με φυσική παρουσία στην Κύπρο, που θα είναι σε θέση να παρέχουν σταθερές θέσεις εργασίας, με προοπτικές ανέλιξης για τους νέους επιστήμονες. Η κοινωνία θα ευημερεί, μόνο όταν η αγορά εργασίας ανταποκρίνεται στα σύγχρονα δεδομένα, παράγει μακρόπνοα οφέλη και σέβεται βεβαίως τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Η πρόκληση του δημόσιου χρέους 

Σας ανησυχεί το σχετικά υψηλό δημόσιο χρέος της Κύπρου; Τι είδους πολιτική σκοπεύετε να ακολουθήσετε αν εκλεγείτε ΠτΔ πέραν των όσων προβλέπονται από το ευρωπαϊκό πλαίσιο δημοσιονομικής σταθερότητας;

Ζούμε ήδη σε μια περίοδο όπου το χρέος, κρατικό και ιδιωτικό, ακριβαίνει. Μας προβληματίζει επίσης το μεγάλο χρέος σε πολλά επίπεδα. Αρχικά, είναι αντιληπτό πως τα δημοσιονομικά περιθώρια είναι περιορισμένα για νέο δανεισμό. Μας προβληματίζει επίσης το τι θα αφήσουμε στις επόμενες γενιές ως κληροδότημα, αλλά και ως προς την αβεβαιότητα που υπάρχει αυτή την στιγμή διεθνώς.

Τυχόν επιδείνωση των συνθηκών θα μπορούσε να οδηγήσει το κρατικό χρέος σε περιπέτειες. Είναι για αυτό που εμείς αντιμετωπίζουμε με πολλή σοβαρότητα τα θέματα οικονομίας και αναγνωρίζουμε πως χρειάζεται εξαιρετικός χειρισμός των δημοσιών οικονομικών.

Στο δικό μας πρόγραμμα διακυβέρνησης, προνοείται σχεδιασμός που θα μειώνει σταθερά το χρέος της χώρας την επόμενη πενταετία, ενώ παράλληλα υιοθετούνται βέλτιστες πρακτικές εξορθολογισμού των δημοσίων δαπανών, με στόχο τη διασφάλιση της κατάθεσης ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.

Στόχος μας είναι να παραμένει σε λογικά και βιώσιμα επίπεδα, ώστε η εξυπηρέτησή του να μην εμποδίζει την ανάπτυξη και να μην αναστέλλει την κοινωνική ευημερία. Παράλληλα, στηρίζουμε τη διατήρηση αποθεματικών με βάση τις ανάγκες του κράτους και επιδιώκουμε τον περιορισμό στρεβλώσεων, που θα μας επιτρέπουν δανεισμό με ανταγωνιστικά επιτόκια.

Όσον αφορά το ευρωπαϊκό πλαίσιο δημοσιονομικής σταθερότητας, ενδεχομένως σήμερα να χρήζει επικαιροποίησης, δεδομένων των συνθηκών που δημιουργήθηκαν, τόσο από την πανδημία όσο και από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η φιλελευθεροποίηση της ενέργειας 

Απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας ακούμε, και απελευθέρωση δεν βλέπουμε. Πώς σκοπεύετε να κινηθείτε για το συγκεκριμένο ζήτημα;

Στο πρόγραμμα διακυβέρνησής μας, τονίζουμε πως ο τομέας της ενέργειας αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους πυλώνες πολιτικής του κράτους και σχετίζεται άμεσα με τα θέματα κλιματικής αλλαγής, οικονομίας και αειφορίας.

Στη βάση αυτή θα κινηθούμε για να προχωρήσει το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας, που αποτελεί υποχρέωση μας έναντι της Ε.Ε. Όμως, θα δώσουμε τις αναγκαίες πολιτικές κατευθύνσεις προς τους αρμόδιους φορείς, ώστε το άνοιγμα να υπηρετεί συγκεκριμένους στόχους:

•Να διασφαλίζει τα συμφέροντα των καταναλωτών.

•Να βοηθά την ένταξη των ΑΠΕ στο σύστημα.

•Να επιτυγχάνει τους στόχους αειφορίας.

•Να διασφαλίζει τον ασφαλή εφοδιασμό της χώρας.

•Προκήρυξη μειοδοτικών διαγωνισμών για ΑΠΕ και συστήματα αποθήκευσης, ώστε να εξασφαλιστούν οι καλύτερες δυνατές τιμές.

Επιτυγχάνοντας το Green Deal

Θα επιδιώξετε μέσα από πολιτικές την πράσινη μετάβαση της οικονομίας; Ήδη, υπάρχουν αντιδράσεις ότι ένα τέτοιο εγχείρημα συνεπάγεται με αυξημένο κόστος για τον επιχειρηματικό κόσμο...

Ο αναπτυξιακός σχεδιασμός της χώρας έχει χρέος απέναντι στις επόμενες γενιές να υιοθετήσει ένα βιώσιμο και αειφόρο μοντέλο ανάπτυξης και να ενσωματώσει ανάλογες πρακτικές προς αυτή την κατεύθυνση.

Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών πρέπει να επιμετρείται. Για τον λόγο αυτό, με τη βοήθεια διεθνών προτύπων και εκθέσεων εμπειρογνωμόνων, πρέπει να αποτιμηθεί με αριθμητικούς όρους το πραγματικό κόστος αυτού του αποτυπώματος στην οικονομία και αυτό να κατανεμηθεί δίκαια, μέσα από διατάξεις, κίνητρα και αντικίνητρα.

Πρέπει οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά που ακολουθούν καλές πρακτικές, φιλικές προς το περιβάλλον και την κοινωνία, να μπορούν να επιβραβεύονται, ακόμη και με φορολογικές ελαφρύνσεις και απαλλαγές, με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα και παραδείγματα.

Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η Κύπρος δεσμεύεται από οδικό χάρτη της Ε.Ε. για την μηδενική εκπομπή ρύπων το 2050, με ενδιάμεσους στόχους το 2030 και 2040. Τα δεδομένα αλλάζουν ραγδαία, υπάρχει πιθανότητα οι επιχειρήσεις που δεν θα ακολουθήσουν την πράσινη μετάβαση, να καταστούν λιγότερο ανταγωνιστικές.

Το κράτος φυσικά με τις πολιτικές κινήτρων και αντικινήτρων θα σταθεί αρωγός σε αυτή την προσπάθεια. Στόχος δεν είναι η αύξηση του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων, αλλά η μείωσή του.

Ο εκσυγχρονισμός του δημοσίου 

Όλες οι προσπάθειες αναβάθμισης, αναδιοργάνωσης και αναδιάρθρωσης της Δημόσιας Υπηρεσίας έχουν αποτύχει. Με αποτέλεσμα να έχουμε ένα απαρχαιωμένο δημόσιο, γραφειοκρατικό, δυσλειτουργικό, αναποτελεσματικό, με εργαζόμενους χωρίς κίνητρο και βασισμένο σε πολλές περιπτώσεις στο ρουσφέτι και την αναξιοκρατία. Πώς θα αλλάξετε τον δημόσιο τομέα της Κύπρου; Είστε διατεθειμένος να σπάσετε αυγά και να καταργήσετε βασίλεια; 

Είναι αλήθεια ότι το σύστημα της δημόσιας υπηρεσίας δεν βοηθά το ανθρώπινο δυναμικό να φτάσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του, να αναδείξει τις γνώσεις και τις ικανότητές του. Έχω φέρει πολλές φορές το παράδειγμα της πολύ επιτυχημένης Προεδρίας της Ε.Ε., για να τονίσω ότι η χώρα μας διαθέτει εξαιρετικούς δημόσιους υπαλλήλους, οι οποίοι κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες μπορούν να διαπρέψουν.

Στο πρόγραμμα διακυβέρνησής μας έχουμε συγκεκριμένες προτάσεις, από την εφαρμογή αποτελεσματικών μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου σε κάθε Υπουργείο, στη σύσταση αντίστοιχων Υπηρεσιών Παραπόνων για τους πολίτες, μέχρι τη δημιουργία Συμβουλίου Πολιτικού σχεδιασμού, αλλά και την ανάθεση συγκεκριμένης ευθύνης για τον έλεγχο και την αξιολόγηση του βαθμού υλοποίησης του προγράμματος διακυβέρνησης, μέσω και της καθιέρωσης μετρήσιμων δεικτών απόδοσης.

Σημαντική παράμετρο αποτελεί βεβαίως και το κεφάλαιο της ψηφιακής διακυβέρνησης, το οποίο θα συμβάλει ουσιαστικά στην αναβάθμιση της εμπειρίας του πολίτη στη σχέση του με τη δημόσια υπηρεσία.

Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι, ούτε το ρουσφέτι ούτε τα βασίλεια είναι ο τρόπος με τον οποίο θα πολιτευτούμε εμείς. Αντιθέτως, θα εργαστούμε σκληρά για να επιτύχουμε την αποτελεσματική μεταρρύθμιση του κράτους, ώστε να υπηρετεί τον πολίτη.