Α. Ηλιάδης: Από αδιαφιλονίκητος τραπεζίτης, πίσω από τα σίδερα

Ο κάποτε ισχυρότερος άντρας του τραπεζικού συστήματος του τόπου, ο πρώην Ανώτερος Εκτελεστικός Διευθυντής της Τράπεζας Κύπρου, Ανδρέας Ηλιάδης, βρίσκεται πλέον πίσω από τα σίδερα της φυλακής. Και παρόλο που το ίδιο το Κακουργιοδικείο σχολίασε πως είναι ατυχές και λυπηρό η συγκεκριμένη υπόθεση να συσχετίζεται με την κατάρρευση της οικονομίας, οι συνειρμοί που προκύπτουν είναι αναπόφευκτοι. Όχι επειδή συσχετίζουμε άμεσα τη συγκεκριμένη υπόθεση με την κατάρρευση της οικονομίας, αλλά επειδή πρόκειται για υπόθεση που είχε ως απαρχή το ότι χάθηκε η εμπιστοσύνη των μετόχων και των πελατών προς το μεγαλύτερο τραπεζικό ίδρυμα του τόπου και προς τον τότε CEO Ανδρέα Ηλιάδη. Και όπως συνήθιζε ο ίδιος να λέει όταν ήταν στον διευθυντικό θώκο της τράπεζας, τα πάντα στον τραπεζικό τομέα είναι θέμα πίστης, άμα χαθεί χάνονται όλα. 

Ο συντάκτης του άρθρου θυμάται πολύ έντονα εκείνη την ετήσια Γενική Συνέλευση της Τράπεζας Κύπρου το καλοκαίρι το 2012, κατά την οποία για πρώτη φορά υπήρξαν τόσο έντονες αντιδράσεις κατά της τότε ηγεσίας της τράπεζας. Όπως επίσης και το γεγονός πως τελικά η Συνέλευση ολοκληρώθηκε με επανεκλογή του Ανδρέα Ηλιάδη στο ΔΣ αλλά και χειροκροτήματα από τους παρευρισκόμενους στην αίθουσα, οι οποίοι πείσθηκαν πως με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η τράπεζα θα κάλυπτε το κεφαλαιακό κενό των 200 εκατ. ευρώ που είχε ανακοινωθεί τη συγκεκριμένη μέρα. 

Διαβάστε ακόμα: Καζίνο: Στο 4% του ΑΕΠ τα οφέλη για την Οικονομία

Ήταν σε εκείνη τη Συνέλευση που ο Α. Ηλιάδης παραδέχθηκε πως, εκ των υστέρων, φάνηκε πως ήταν λάθος κίνηση η επένδυση της τράπεζας στα ελληνικά ομόλογα, για να προσθέσει όμως πως το 2010 η πώληση και αγορά ελληνικών ομολόγων απέφερε στην τράπεζα κέρδος 100εκ. ευρώ. «Τότε, όλοι αγόραζαν ελληνικά ομόλογα. Κανένας δεν πίστευε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πίεζε ένα κράτος της να φανεί αφερέγγυο. Έκτοτε δεν αγοράσαμε ξανά ελληνικά ομόλογα αλλά ούτε και θα αγοράσουμε ομόλογα οποιασδήποτε άλλης χώρας της ευρωζώνης ξανά. Μακάρι να μην το κάναμε. Εμείς πονάμε περισσότερο από όλους», ήταν η χαρακτηριστική του δήλωση.

Μερικές μέρες μετά από εκείνη τη Γενική Συνέλευση, η τράπεζα ανακοίνωνε πως όχι μόνο δεν κάλυψε το κεφαλαιακό κενό των 200εκ. ευρώ αλλά αυτό αυξήθηκε φτάνοντας τα 500εκ. ευρώ. Το συγκεκριμένο γεγονός αποτέλεσε ουσιαστικά το τέλος του Ανδρέα Ηλιάδη από την ηγεσία της τράπεζας, και προ ημερών τη φυλάκισή του για 2.5 χρόνια.  

Διαβάστε ακόμα: Δυόμισι χρόνια φυλάκιση επέβαλε το Κακουργιοδικείο στον Ηλιάδη

 Ο Αντρέας Ηλιάδης μέμφεται τον τότε διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας Πανίκο Δημητριάδη ο οποίος τότε εξέφρασε έκπληξη για τις αυξημένες κεφαλαιακές ανάγκες που ανακοίνωσε η τράπεζα. Σε υπόμνημα που υπέβαλε ο Ηλιάδης στην ερευνητική επιτροπή για την οικονομία, σχολίαζε πως ο διοικητής ήξερε πως οι ανάγκες της τράπεζας μπορούσε να αλλάξουν με βάση τις απαντήσεις που θα έδινε ο ίδιος σε διάφορα ερωτήματα που είχαν σχέση με το stress test που καταδείκνυε τις κεφαλαιακές ανάγκες της τράπεζας. «Η επιθετική αυτή αντίδραση εναντίον της Τράπεζας Κύπρου δεν δικαιολογείται…», πρόσθετε χαρακτηριστικά.

Η Πρόεδρος του Κακουργιοδικείου Λένα Δημητριάδου διαβάζοντας τις προάλλες την απόφαση του δικαστηρίου, ανέφερε ότι αν ο κ. Ηλιάδης ήθελε να ενημερώσει τους μετόχους και το επενδυτικό κοινό μπορούσε πολύ απλά να εξηγήσει την πραγματική κατάσταση, να αναφέρει τις δυσκολίες που υπήρχαν και τους αστάθμητους παράγοντες. Πάντως, κατά την επίμαχη γενική συνέλευση, είχε αναφερθεί από την πλευρά της τράπεζας πως βρισκόταν σε εξέλιξη διαβούλευση για το θέμα με τον επόπτη. Εκείνο που δεν αναφέρθηκε, ήταν πως ενδεχομένως οι κεφαλαιακές ανάγκες να αυξάνονταν στα 500 εκατ. ευρώ. 

Στις 10 Ιουλίου 2012, ο Αντρέας Ηλιάδης υπέβαλε την παραίτησή του από τη θέση του επικεφαλής της τράπεζας. Όπως ο ίδιος υποστήριξε, βασικός λόγος ήταν η έλλειψη συνεργασίας με την Κεντρική Τράπεζα αλλά και γιατί υπήρχε υπονόμευση προς το πρόσωπο του και εσωτερικά στην τράπεζα. Ανέφερε χαρακτηριστικά πως ο Ευδόκιμος Ξενοφώντος (τότε μέλος του ΔΣ) υπέθαλπε κάθε προσπάθεια ενίσχυσης των κεφαλαίων της τράπεζας και ειδικά σε σχέση με την πώληση των ασφαλιστικών εταιρειών.

Διαβάστε ακόμα: Σε επίπεδα 2010 οι πωλήσεις ακινήτων το 2017

Η εποχή Ηλιάδη
Ο Ηλιάδης ανάλαβε τα ηνία της τράπεζας το 2005 και την οδήγησε σε τεράστια μεγέθυνση αλλά και σε πρωτοφανή κερδοφορία. Μάλιστα, εμφανιζόταν ως υπέρμαχος του μεγάλου μεγέθους του τραπεζικού τομέα, αφού συνεισέφερε σημαντικά στο ΑΕΠ της χώρας αλλά και στην προώθηση της Κύπρο ως κέντρο χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.

«Το αύριο που ανοίγεται μπροστά μας, με κυρίαρχους στόχους και άξονες τη συνέχιση της επιτυχημένης υλοποίησης της στρατηγικής μας και τη γεωγραφική επέκταση του συγκροτήματος, επέβαλλε να προχωρήσουμε σε μια αρκετά δραστική αναδιάρθρωση της οργανωτικής μας δομής. Η νέα αυτή οργανωτική δομή στόχο έχει να ικανοποιήσει τις ανάγκες ενός δυναμικού οργανισμού, ο οποίος αναπτύσσεται πλέον σε ένα μεγαλύτερο γεωγραφικό ορίζοντα, βάζοντας τις βάσεις της εξέλιξής του σε περιφερειακή τραπεζική δύναμη. Στο νέο υπό διαμόρφωση διεθνές οικονομικό περιβάλλον, το συγκρότημα της Τράπεζας Κύπρου χρειάζεται ένα διευθυντικό σχήμα ευέλικτο και δυναμικό, αποτελούμενο από δοκιμασμένα και έμπειρα στελέχη, από στελέχη ικανά να βλέπουν μακριά, να σχεδιάζουν, να υλοποιούν και να ενισχύουν τα γερά θεμέλια στα οποία στηρίζεται το συγκρότημά μας». Αυτά σχολίαζε ο Ανδρέας Ηλιάδης σε μεγάλη παρουσίαση που έκανε το περιοδικό IN Business τον Νοέμβριο του 2009, με αφορμή τη νέα διευθυντική ομάδα της τράπεζας. Οι δηλώσεις Ηλιάδη καταδεικνύουν άτομο που είχε μεγάλες επεκτατικές βλέψεις για την τράπεζα, που ξεπερνούσαν τα κυπριακά αλλά και τα ελληνικά όρια, εξ’ ου και η επέκταση στη Ρωσία μέσω Uniastrum αλλά και σε άλλες ανατολικές χώρες (σχετική φώτο πιο κάτω).
   
Από τη μέρα που διορίστηκε στην κορυφή της πυραμίδας της τράπεζας, μέχρι τα μέσα του 2012 ο Αντρέας Ηλιάδης ήταν ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης της τράπεζας που την οδήγησε στα μεγαλύτερα κέρδη που κατέγραψε ποτέ. Άλλωστε, είχε προηγηθεί αντίστοιχη πορεία στην Τράπεζα Κύπρου Ελλάδας η οποία αποτελούσε πρότυπο στον ελληνικό χώρο. Καθόλου τυχαίο που οι αμοιβές του τότε, ήταν υψηλότερες από αυτές που απολάμβανε τα πρώτα χρόνια του ως CEO ολόκληρου του οργανισμού. 

Η επιτυχία της τράπεζας στην Ελλάδα και η κερδοφορία που επιτύγχανε ενδεχομένως να ήταν και ο βασικός λόγος για τον οποίο επιλέγηκε για τη θέση του CEO αντί του Χαρίλαου Σταυράκη. Για χάρη του, η Τράπεζα Κύπρου άλλαξε τον τρόπο καταβολής της αμοιβής των διευθυντικών στελεχών και αύξησε τις αμοιβές των Χαρίλαου Σταυράκη και Γιάννη Κυπρή ώστε να μην υπάρχει μεγάλη διαφορά με τον πρώτο τη τάξει.

Βέβαια, ο σχεδιασμός για δημιουργία μίας τριανδρίας στην τράπεζα, φάνηκε από τους πρώτους μήνες ότι δεν θα ήταν επιτυχής αφού Κυπρή και Σταυράκη παραπονέθηκαν γραπτώς στο διοικητικό Συμβούλιο ότι ο Αντρέας Ηλιάδης ήταν ο μοναδικός άρχοντας του παιχνιδιού από τα τέλη του 2005 και ότι η λεγόμενη Εκτελεστική Επιτροπή του Συγκροτήματος ποτέ δεν συνεδρίασε. Η απάντηση του Αντρέα Ηλιάδη κάθε άλλο παρά συμβιβαστική ήταν αφού ουσιαστικά ζητούσε «υποταγή» από τους δύο και τους υπενθύμιζε ποιος ήταν ο ισχυρός άντρας στην τράπεζα. Χαρακτηριστική η αναφορά του Γιάννη Κυπρή στη διερευνητική επιτροπή για την οικονομία ότι, «η έννοια της ομάδας είχε εκλείψει από καιρό».

Αν και χαμηλών τόνων, τόσο στην προσωπική του ζωή όσο και στην επαγγελματική, μέχρι το 2012 ποτέ δεν αμφισβητήθηκε ενώ παράλληλα κατάφερε να αποφύγει να μπει στο στόμα πολιτικών προσώπων. Διαχρονικά, έχαιρε τις εκτίμησης του Διοικητικού Συμβουλίου της τράπεζας και ειδικά του τότε προέδρου Θεόδωρου Αριστοδήμου ενώ οι όποιες φωνές αντίθεσης έμεναν στο βάθος. Κάπου εδώ, ενδεχομένως να χάθηκε και η έννοια της εταιρικής διακυβέρνησης και ελέγχου. Ποτέ δεν θα έστελλε ένα θέμα στο Διοικητικό Συμβούλιο αν δεν εξασφάλιζε εκ των προτέρων πλειοψηφία, σχολίαζαν άτομα που γνώριζαν τον τρόπο που λειτουργούσε. 

Παρόλα αυτά, επί ημερών του η κερδοφορία της τράπεζας είχε φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα ενώ οι διακρίσεις που λάμβανε από το εξωτερικό ήταν συνεχείς. Δεν είναι τυχαίες οι προτάσεις για συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο που έγιναν από τις τράπεζες Πειραιώς και Λαϊκή οι οποίες απορρίφθηκαν πανηγυρικώς υπό τις ευλογίες του. 

Πάντως, σε όλες τις Γενικές Συνελεύσεις της τράπεζας ελάχιστα ήταν τα αρνητικά σχόλια ή οι ερωτήσεις επικριτικού χαρακτήρα. Ούτε για τις αμοιβές ρωτούσε κανείς, ούτε για την εταιρική διακυβέρνηση, ούτε για το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο. 

Η πτώση
Μερικοί μήνες, ήταν αρκετοί για να καταρρεύσει η εικόνα που έκτισε μέσα από την πάροδο ετών ο Ανδρέας Ηλιάδης. Η ίδια η τράπεζα είχε αρχίσει να χάνει από την αψεγάδιαστη εικόνα της.

Η αρχή έγινε με τη μη κάλυψη ολόκληρου του ποσού στην τελευταία αύξηση κεφαλαίου αφού η τράπεζα χρειαζόταν ακόμα 200εκ. ευρώ. Οι φωνές αφορούσαν κυρίως τη μη συμμετοχή του μεγαλομετόχου Ντμίτρι Ριμπολόβεφ στην αύξηση, γεγονός για το οποίο μέτοχοι και μέλη του ΔΣ καταλόγιζαν στην διεύθυνση της τράπεζας, τονίζοντας πως θα έπρεπε να συνεννοηθεί πρώτα με τους βασικούς της μετόχους. Υπενθυμίζεται πως ο Ρώσος κροίσος και τότε μεγαλομέτοχος της τράπεζας είχε ζητήσει όπως το ποσοστό του στο μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας αυξηθεί στο 20%, κάτι για το οποίο είχε άκρως αντίθετη άποψη ο Α. Ηλιάδης αλλά και άλλοι μεγαλομέτοχοι τότε της τράπεζας. 

Στη συνέχεια, η διεύθυνση της τράπεζας, για να καλύψει το κενό στα κεφάλαια άρχισε προσπάθειες για πώληση των ασφαλιστικών της εταιρειών. Η ίδια η απόφαση και μόνο, προκάλεσε και πάλι έντονες αντιδράσεις αφού οι ασφαλιστικές μέχρι τότε ποτέ δεν «έπαιξαν» στα σενάρια απομόχλευσης αλλά και επειδή είναι ένα πολύ ισχυρό asset για την τράπεζα κατέχοντας από τα ψηλότερα μερίδια στην αγορά ασφαλιστικών.

Οι διαβουλεύσεις που ακολούθησαν με ενδιαφερόμενους, και οι πιέσεις που δέχθηκε η τράπεζα, έφεραν ακόμα μεγαλύτερη αναστάτωση με τον Α. Ηλιάδη να δηλώνει στην Ετήσια Γενική Συνέλευση πως η όποια συνέργεια γίνει στις ασφαλιστικές θα είναι εφόσον είναι συμφέρουσα για το συγκρότημα. Ένα μήνυμα που απευθυνόταν κυρίως σε κάποια μέλη του ΔΣ.

Δρυός πεσούσης…
Το διάστημα που ακολούθησε, το όνομα του Αντρέα Ηλιάδη βρέθηκε πολλές φορές στο επίκεντρο. Οι αναφορές στο όνομα Ηλιάδης στη συντριπτική πλειοψήφια τους ήταν αρνητικές. 

Ακούστηκαν και γράφτηκαν πολλά. Η Alvarez & Marsal  για παράδειγμα, σχολίαζε στην έκθεση του πως ο Ανδρέας Ηλιάδης δημιούργησε κουλτούρα στην οποία οι αποφάσεις του δεν αμφισβητούνταν στην τράπεζα. 

Ο ίδιος θεωρεί πως κατηγορήθηκε άδικα και δέχθηκε υπόγειο πόλεμο. Οι πολέμιοι του, θεωρούν πως ο τρόπος που κυβέρνησε την τράπεζα  ήταν απολυταρχικός και του αποδίδουν όλη την ευθύνη.

Παιδί της Τράπεζας Κύπρου
Ο Αντρέας Ηλιάδης βρισκόταν στην Τράπεζα Κύπρου σχεδόν μία ζωή. Γεννημένος το 1955 προσλήφθηκε στον οργανισμό το 1980 μετά από σπουδές στην Ανώτατη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών Αθηνών και στο London School of Economics.

Το μεγάλο βήμα το έκανε με την ίδρυση της Τράπεζας Κύπρου Ελλάδας στην οποία τελικά διορίστηκε Γενικός Διευθυντής Συγκροτήματος το 1998.
Όσοι τον γνωρίζουν μιλούν για κλειστό χαρακτήρα που εμπιστεύεται λίγους ανθρώπους, αλλά πολύ. Χαρακτηριστικό είναι πως απέφευγε τις επαφές με άλλους μεγάλους τραπεζίτες αν και είχε καταφέρει να «δικτυωθεί» στα μεγάλα σαλόνια τόσο της Ελλάδας όσο και της Κύπρου. 

Δεκάδες ήταν τα δημοσιεύματα που αναφέρονται στο φτωχόπαιδο ή τον λοκατζή που κατάφερε να ανέλθει στη ψηλότερη πυραμίδα ενός μεγάλου οργανισμού. Κάποιοι μάλιστα, τον αποκαλούν το παιδί του λαού. Δεν ξέρουμε αν τελικά ο Ηλιάδης είναι παιδί του λαού, αλλά σίγουρα δεν είναι γόνος οικογένειας από τζάκι.