Αναγκαία η κρατική παρέμβαση για ανακοπή του ανοδικού κόστους των οικοδομικών υλικών

Οι συνθήκες της οικοδομικής δραστηριότητας έχουν άρδην αλλάξει κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021 στην Κύπρο, όπως και σε όλο τον πλανήτη. Ο λόγος δεν είναι άλλος, από τις σημαντικές αυξήσεις στις τιμές των οικοδομικών υλικών, περιλαμβανομένων του οικοδομικού σιδήρου, του δομικού χάλυβα, της ξυλείας, του χαλκού, του αλουμινίου, του τσιμέντου, του πλαστικού και άλλων.

Πρόκειται ουσιαστικά για αύξηση του ανελαστικού κόστους, το οποίο οι επιχειρηματίες του κλάδου είτε θα επωμιστούν οι ίδιοι με τη μορφή ζημιών είτε θα μετακυλήσουν στον καταναλωτή (όπου μπορούν). Δεδομένης ωστόσο της μεγάλης σημασίας του κλάδου των κατασκευών για την ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας, η όποια παρεμπόδιση της ανάπτυξής του λόγω των αυξανόμενων τιμών των πρώτων υλών, μπορεί να έχει αλυσιδωτές συνέπειες.

Αναζητώντας, ωστόσο, τα αίτια του φαινομένου, εντοπίζουμε το συνδυασμό επί μέρους στοιχείων, που προκαλούν την απότομη αύξηση. Το προοδευτικό άνοιγμα των οικονομιών που συντελέστηκε από τις αρχές του έτους, η μειωμένη εξαγωγή πρώτων υλών από την Κίνα, η εκτόξευση του κόστους των θαλάσσιων μεταφορών και η αύξηση των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών, που σε ορισμένες περιπτώσεις μεταφράστηκε σε διάθεση για αγορά κατοικίας, κατέχουν σημαντικό ρόλο στο φαινόμενο. Πρωτίστως, όμως, η αύξηση στη ζήτηση πρώτων υλών με παράλληλη μείωση της παραγωγής λόγω COVID-19, είναι εκείνη που καθορίζει τη διαδρομή. Βάσει των τελευταίων στοιχείων της IHS Markit και του Chartered Institute of Purchasing Supply (CIPS), οι συνολικές νέες παραγγελίες για δομικά υλικά αυξήθηκαν τους πρώτους μήνες του έτους, με τον ταχύτερο ρυθμό από την έναρξη της έρευνας, πριν από 24 χρόνια.

Πέραν της μακροοικονομικής επίπτωσης μιας ενδεχόμενης επιβράδυνσης της οικοδομικής δραστηριότητας, θα πρέπει να αντιληφθούμε και τις συνέπειες για τους εμπλεκόμενους κλάδους και ασφαλώς για τους ίδιους τους αγοραστές/ιδιοκτήτες που είναι οι τελικοί πελάτες των έργων. Οι επιχειρηματίες ανάπτυξης αφού διαθέσουν τα ακίνητα που είναι προχωρημένα σε κατασκευή, αναγκαστικά θα μετακυλήσουν το επιπρόσθετο κόστος στους αγοραστές ανεβάζοντας τις τιμές των ακινήτων. Οι ιδιώτες που ανεγείρουν τις κατοικίες τους θα επωμιστούν αυξημένο κόστος, πλην των περιπτώσεων που έχουν υπογεγραμμένα κατασκευαστικά συμβόλαια με σταθερό κόστος, οπότε το επιπλέον κόστος θα επωμιστούν οι κατασκευαστές. Αν ωστόσο τα έργα βρίσκονται σε αρχικό στάδιο, είναι πιθανό να δούμε διακοπή συμβολαίων ή δυσκολία ολοκλήρωσής τους. Σίγουρο είναι ότι αρκετά έργα που ήταν έτοιμα να ξεκινήσουν, θα παγοποιηθούν μέχρι να ξεκαθαρίσει ο ορίζοντας, πράγμα που δεν αναμένεται πριν τις αρχές με μέσα του 2022.  

Η συνέχιση αυτής της πορείας, χωρίς τις ανάλογες διορθωτικές κινήσεις από μεριάς του κράτους, συνεπάγεται αυξημένες ζημιές για τους επαγγελματίες, υψηλότερο ρίσκο για τους επενδυτές και εν τέλει σημαντικά αυξημένες τιμές για τους αγοραστές.

Αυτές οι διαπιστώσεις είναι σημαντικό να μετουσιωθούν σε ενέργειες χειρισμού. Εύλογα λοιπόν, όλοι οι συμμετέχοντες στην τηλεδιάσκεψη που διοργανώθηκε πρόσφατα με πρωτοβουλία του ΕΤΕΚ, συμφώνησαν στην ανάγκη ενεργειών του κράτους, ώστε το ζήτημα να τεθεί αρμοδίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση για από κοινού δράσεις ή πρωτοβουλίες των χωρών μελών. Ιδιαίτερης σημασίας είναι η επίσπευση της καταβολής της επιστροφής του ΦΠΑ σε εργολήπτες, επιχειρηματίες ανάπτυξης γης και άλλες επηρεαζόμενες κυπριακές επιχειρήσεις, ώστε αυτές να μην επιβαρύνονται με επιπλέον έλλειψη ρευστότητας. Παράλληλα, στη σύσκεψη διαφάνηκε η ανάγκη στήριξης του κλάδου από τον χρηματοπιστωτικό τομέα, ο οποίος θα πρέπει επίσης να προσαρμοστεί στις νέες αυτές συνθήκες. Τέλος, συζητήθηκε το ενδεχόμενο εκπόνησης ενός αναγκαίου κρατικού σχεδίου, που θα ενισχύει τα νοικοκυριά που έχουν ήδη εγκεκριμένη δανειοδότηση, η οποία ωστόσο δεν επαρκεί για την αποπεράτωση της κατοικίας τους, λόγω του φαινομένου των αυξήσεων.

 

Ο Σύνδεσμος Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών αναγνωρίζοντας την ανάγκη για αναζωογόνηση του κλάδου ήδη πριν την εκδήλωση του κύματος αύξησης των τιμών, είχε προτείνει συγκεκριμένα μέτρα, που κωδικοποιούνται ως εξής:

 

  1. Επιβολή 5% ΦΠΑ για όλα τα ακίνητα που θα αγοραστούν (πωλητήρια κατατεθειμένα στο κτηματολόγιο) μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2022 και εξοφληθούν μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου 2022. Επισημαίνεται ότι χώρες της ΕΕ όπως η Γερμανία, Πορτογαλία, Μάλτα, κ.λπ, εφαρμόζουν μηδενικό συντελεστή σε όλα τα νεόδμητα οικιστικά ακίνητα.

 

  1. Βελτίωση του Προγράμματος Μόνιμης Παραμονής (Permanent Residency Program – PRP). Ο Σύνδεσμος Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών υπέβαλε εισηγήσεις από κοινού με το Σύνδεσμο Μεγάλων Αναπτύξεων στους Υπουργούς Εξωτερικών και Οικονομικών με βάση τις οποίες τίθεται ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο εύρυθμης λειτουργίας του Προγράμματος.

 

  1. Απαλλαγή του Φόρου Κεφαλαιουχικών Κερδών από μελλοντική πώληση για ακίνητα που θα αγοραστούν και τα πωλητήρια θα κατατεθούν στο κτηματολόγιο μέχρι τα τέλη  Δεκεμβρίου 2021, υπό την προϋπόθεση ότι θα παραμένουν στην ιδιοκτησία τους για τουλάχιστον δύο χρόνια και θα καλύπτει όλες τις περιπτώσεις, φυσικά πρόσωπα, μετοχικές εταιρείες και επενδυτικά ταμεία. Αυτή η φορολογική απαλλαγή τέθηκε σε ισχύ το 2016 και αποδείχθηκε πολύ αποτελεσματικό κίνητρο για την τροφοδότηση της ζήτησης των ακινήτων.

 

  1. Δυνατότητα επιστροφής ΦΠΑ σε ακίνητα που χρησιμοποιούνται για ενοικίαση. Να υπάρχει το δικαίωμα επιστροφής ΦΠΑ στους αγοραστές με την προϋπόθεση ότι θα επιβάλλεται ΦΠΑ επί του ενοικίου ως Option to Tax. Αυτό θα εφαρμόζεται σε όλα τα οικιστικά κτίρια ανεξάρτητα από τον τύπο του ενοικιαστή ή τον τύπο της ενοικίασης.

 

  1. Κατάργηση ελαχίστων εμβαδών καθώς και της αναλογίας των τύπων μονάδων σε μια ανάπτυξη με την αφαίρεση όλων των σχετικών περιορισμών. Το εμβαδόν των μονάδων πρέπει να διαμορφώνεται από τους νόμους της ελεύθερης αγοράς μέσα στα πλαίσια των ισχυόντων πολεοδομικών ζωνών.

 

  1. Συνέχιση και ολοκλήρωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας με ενοποίηση διαδικασιών και εισαγωγή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για όλα τα στάδια εξέτασης των πολεοδομικών αιτήσεων.

 

  1. Δημιουργία Υφυπουργείου Ανάπτυξης όπως έγινε και για άλλους τομείς της οικονομίας. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, ο τομέας των κατασκευών και ανάπτυξης γης μαζί με τα συναφή επαγγέλματα συνεισφέρουν γύρω στο 16% του ΑΕΠ και επομένως πρέπει να τυγχάνει της ανάλογης μεταχείρισης. Μεταξύ των στόχων του Υφυπουργείου, θα πρέπει να είναι η δημιουργία γρήγορης διαδικασίας αδειοδότησης έργων ανάπτυξης (fast track) ώστε να βοηθηθεί η ανάπτυξη και η προσέλκυση επενδυτών με αμεσότερη συνεργασία μεταξύ κράτους και επιχειρήσεων καθώς και η δημιουργία ενός Πρότυπου Κέντρου   Εξυπηρέτησης Επενδυτών  & Επίσπευση Διαδικασιών Αδειοδότησης Επενδύσεων με προστιθέμενη αξία στην οικονομία.

 

Όπως κάθε εξέλιξη της αγοράς, έτσι και η παρούσα απότομη μεταβολή στις τιμές, δεν αποτελεί μονόδρομο. Με τις ορθές κρατικές παρεμβάσεις, την ψυχραιμία από την πλευρά των αγοραστών και τον επαγγελματισμό των επιχειρήσεων, η δοκιμασία αυτή θα παρέλθει.

 

*BSc, Msc, Μέλος ΕΤΕΚ, Μέλος Συμβουλίου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών

Δειτε Επισης

Είναι τελικά το μέλλον της τηλεόρασης ζοφερό ή μήπως πιο φωτεινό;
Αθηροσκλήρωση: Ο σιωπηλός «εχθρός» που ευθύνεται για εκατομμύρια θανάτους
Διαχείριση της αλλαγής στον επιχειρηματικό μετασχηματισμό: Οι 3 προκλήσεις για έναν επιτυχημένο μετασχηματισμό
Ο κατασκευαστικός τομέας, οι δημογραφικές αλλαγές και η διεθνής ζήτηση
Κατακτώντας τα κλικ: Οδηγός για να πετύχετε στη διαδικτυακή αγορά
Οικονομικό περιβάλλον και τομέας των ακινήτων
Η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης και ο απαιτούμενος επανασχεδιασμός των διαδικασιών αδειοδότησης
Τελικά τι κάνουμε με τα comfort zones; Τα διατηρούμε ή τα επαναπροσδιορίζουμε;
Προστασία ενεργειακής υποδομής Βασιλικού
Ανεκτίμητη η προσφορά των γυναικών μηχανικών