Λίστα Γεωρκάτζη (ΜΕΔ) – αποκάλυψη χθες

 
Η λίστα Γεωρκάτζη, ή αλλιώς η λίστα Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) πολιτικά εμπλεκόμενων προσώπων (ΠΕΠ) βρίσκεται ξανά στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Την Παρασκευή 17/7/2020 αναμένεται απόφαση για το αν αυτή θα δοθεί στη δημοσιότητα. Με το άρθρο υποστηρίζω ότι η επίμαχη λίστα μπορεί και χρήζει λεπτομερούς δημοσίευσης.
 
Ας θυμηθούμε γενικότερα ότι στο δικαίωμα ιδιωτικής ζωής, τα δημόσια πρόσωπα, (ως και τα ΠΕΠ ανωτέρω), χρειάζεται να δείχνουν περισσότερη ανεκτικότητα στην κριτική που τους ασκείται, παρά από ένα απλό πολίτη. Αυτά τα ευνόητα μηνύματα αντανακλώνται και από την πάγια νομολογία του ιδίου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), ενδεικτικά αποφάσεις Jishkariani v Georgia, Kaboglu and Oran v Turkey.
 
Ούτε φαίνεται να προκύπτει κώλυμα προσωπικών δεδομένων. Από το Άρθρο 5 του Ν. 125(Ι)/2018 που ενσωματώνει το ευρωπαϊκό πλαίσιο προστασίας προσωπικών δεδομένων στο τόπο μας, αναφέρεται ότι "η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων επιτρέπεται και είναι νόμιμη όταν διενεργείται […] από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στο πλαίσιο των εξουσιών της." Αυτό δίνει ευρύ περιθώριο στη νομοθετική εξουσία να επεξεργαστεί προσωπικά δεδομένα στα πλαίσια των εργασιών της, πόσο μάλλον αναφορικά με τα μέλη της. Περαιτέρω, το άρθρο 6(ε) του ίδιου του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 2016/679, (GDPR), επιτρέπει επεξεργασία προσωπικών δεδομένων «απαραίτητη για την εκπλήρωση καθήκοντος που εκτελείται προς το -  δημόσιο συμφέρον  - ή κατά την άσκηση δημόσιας (official) Εξουσίας[…]".
 
Το ζήτημα προσωπικών δεδομένων είναι πολύπτυχο. Υπό τις παρούσες όμως περιστάσεις, η ιδιότητα των βουλευτών, ως δημόσια πρόσωπα, αλλά και το εκτεταμένο δημόσιο συμφέρον στην παρούσα, ως η διαφάνεια της Βουλής, δύσκολα αφήνουν άλλη επιλογή παρά τη λεπτομερή αποκάλυψη της λίστας ΜΕΔ.
 
Δημόσιο συμφέρον λοιπόν. Υπάρχει λόγος ώστε η διαφάνεια των βουλευτών να μην εμπίπτει σε αυτή την έννοια; Πόσο εύκολα μπορεί ένα ΜΕΔ να επηρεάσει την πνευματική κατάσταση ενός βουλευτή που ψηφίζει νομοθετήματα στο χρηματοπιστωτικό τομέα; Η σύγκρουση συμφερόντων αυτονόητα παρουσιάζεται ως εμπόδιο στην ελεύθερη και ανεξάρτητη κρίση κατά την εκτέλεση καθηκόντων ενός βουλευτή.
 
Η σύγκρουση συμφερόντων μπορεί να προκύψει ως ζήτημα ανθρώπινου παράγοντα. Γενικότερα, τότε ακολουθείται ‘αυτομάτως’ μια διαδικασία αποκάλυψης. Αρμόδιο πρόσωπο, δηλαδή, λαμβάνει απόφαση αν το άτομο με σύγκρουση είναι σε θέση να προχωρήσει στα καθήκοντα του. Εάν όχι, προσφέρονται εναλλακτικές λύσεις, όπως αποχή εκ των σχετιζόμενων καθηκόντων ή επιλογή άλλου αντιπροσώπου ή επιλαχόντα για διεκπεραίωση αυτών.
 
Με τη σωρεία αντιδράσεων αρκετών βουλευτών στην λίστα Γεωρκάτζη, οι ως άνω λύσεις φαίνονται ακόμη ‘ανήκουστες’ στον τόπο μας. Άλλες δικαιοδοσίες έχουν μάλιστα –κωδικοποιημένες– διαδικασίες σύγκρουσης συμφερόντων, σε σχετική δεοντολογία. Να θυμηθούμε, παρεμπιπτόντως, ότι εν έτη 2020, στη Δημοκρατία μας ακόμη εκκρεμεί η εφαρμογή ενός Κώδικα Δεοντολογίας Βουλευτών. Μέχρι σήμερα, με τη βοήθεια ακαδημαϊκών, ετοιμάστηκε, ένα προσχέδιο τέτοιου κώδικα, το οποίο δεν έγινε αποδεκτό από τη Βουλή, λόγω του ότι, ως ειπώθηκε, ήταν εκτενές και όχι τόσο απλοποιημένο.
 
Αξίζει για αυτό το προσχέδιο να πούμε δύο λόγια ουσίας: Όπως, το ότι αυτό προνοούσε ρήτρα που υποχρέωνε έκαστο βουλευτή σε ‘οποιαδήποτε’ κοινοβουλευτική διαδικασία να υποβάλλει –δήλωση– σύγκρουσης συμφερόντων που προέκυπτε κατά την εκτέλεση καθηκόντων. Το πιο σημαντικό όμως, είναι ότι το προσχέδιο υποχρέωνε και τον ίδιο τον Πρόεδρο της Βουλής να  – δημοσιοποιεί –  κάθε τέτοια δήλωση σύγκρουσης συμφερόντων ηλεκτρονικά στην επίσημη ιστοσελίδα της Βουλής των Αντιπροσώπων (σελ. 79, Προσχέδιο - Α Τόμος 24.2.2020).
 
Σήμερα δεν έχουμε αυτή τη μορφή δημοσίου ελέγχου. Μας απομένει απλώς ο Κανονισμός 44 του γενικού Κανονισμού της ΒτΑ, που καθιερώνει την υποχρέωση μέλους σε διαδικασία Κοινοβουλευτικής Επιτροπής (και όχι σε κάθε διαδικασία της Βουλής) να δηλώνει εντός της Επιτροπής (και όχι δημόσια) τυχόν προσωπικά συμφέροντα με το υπό εξέταση θέμα.
 
Όπως φαίνεται, ενώ σε άλλες δικαιοδοσίες, η κωδικοποιημένη αποκάλυψη σύγκρουσης συμφερόντων γίνεται αυτομάτως, στον τόπο μας τέτοιες λύσεις ακούγονται ακόμη ‘ξενόφερτες’. Πόσες φορές χιλιοειπώθηκε ότι «η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί να είναι τίμια, αλλά πρέπει και να φαίνεται τίμια». Πόσες άλλες φορές θα χρειαστεί αυτό να ξανά ειπωθεί;
 
 
*Αλέξανδρος Ελευθερίου
LLB, University of Kent - LLM
Δικηγόρος & Νομικός Σύμβουλος