Ρύθμιση γονικής μέριμνας και επιμέλειας του προσώπου του τέκνου σε περιόδους κοινωνικής κρίσης

Σε μια τόσο αναμφίβολα αλλοπρόσαλλη περίοδο, όπως αυτή της «καραντίνας», οι πλείστοι γονείς βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια νέα, χωρίς προηγούμενο συνθήκη οικογενειακής αποπλαισίωσης. Η νέα τάξη πραγμάτων έθεσε στην εξέδρα μια πρωτόγνωρη κοινωνική κρίση, με τους γονείς να παραμένουν άπραγοι θεατές ενός εξελισσόμενου κοινωνικού δράματος.
 
Όπως έχει διαμορφωθεί ειδικότερα από τον περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμο του 1990 (Ν. 216/1990), και τη σχετική επί του θέματος νομολογία των Δικαστηρίων, απώτερος στόχος της γονικής μέριμνας και επιμέλειας του προσώπου του τέκνου είναι η διασφάλιση του συμφέροντός του, αλλά και της ίδιας της οικογενειακής θαλπωρής.
 
Συγκεκριμένα, η γονική μέριμνα του προσώπου του τέκνου είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων, οι οποίοι την ασκούν από κοινού. Με τον νομικό όρο «γονική μέριμνα» εννοείται ο προσδιορισμός του ονόματος, η επιμέλεια του τέκνου, η διοίκηση της περιουσίας και η εκπροσώπησή του σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία που αφορούν το τέκνο ή την περιουσία του. 

Επιπρόσθετα, ο νομικός όρος «επιμέλεια του προσώπου του τέκνου» περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη διαπαιδαγώγηση και την εκπαίδευση, ως επίσης και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του.  

Τα πιο πάνω δεδομένα διαφοροποιούνται, όπως αυτά εκτενώς έχουν αναλυθεί στις αποφάσεις των Δικαστηρίων, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ο ένας εκ των δύο γονέων αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, και  τότε την ασκεί μόνος ο άλλος γονέας. Νοείται ότι η γονική μέριμνα του προσώπου του τέκνου εξακολουθεί να ασκείται και από τους δύο γονείς από κοινού, την επιμέλεια, όμως, την ασκεί αποκλειστικά και μόνο ο ένας γονιός.
 
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι  το δικαίωμα της γονικής μέριμνας του προσώπου του τέκνου, συνίσταται ως ένα λειτουργικό δικαίωμα, υπό την έννοια ότι πρωταρχικό κριτήριο για την άσκηση της γονικής μέριμνας είναι το συμφέρον του προσώπου του τέκνου. Κατ’ ουσία, αποτελεί μια σταθερή και αλώβητη εξυπηρέτηση των καλώς νοούμενων συμφερόντων του προσώπου του τέκνου, τα οποία επιτυγχάνονται μέσω της διασφάλισης της σωματικής και ψυχικής του υγείας, που σε  καμία εκ των περιπτώσεων δεν είναι δυνατόν να διακυβεύονται σφόδρα, ή να τίθενται σε οποιονδήποτε κίνδυνο ανυπαρξίας τους.
 
Παρά το γεγονός ότι  το κράτος μέχρι στιγμής δεν ρύθμισε το ζήτημα, θέτοντας κάποιο νομικό πλαίσιο για τα θέματα που αφορούν τη γονική μέριμνα και επιμέλεια του προσώπου του τέκνου, εν τούτοις οι γονείς θα πρέπει να επιδείξουν μια ομόψυχη κατανόηση και ηθικό ζήλο για την καλύτερη αντιμετώπιση της κατάστασης. Περαιτέρω, οι γονείς ο οποίοι βιώνουν μια νέα πραγματικότητα, κατά την οποία γεννάται ένα νεοεκκολαπτόμενο μοντέλο «καραντιναϊκής δικαιοσύνης», θα ήταν μια αξιοθαύμαστη και ελπιδοφόρα προσπάθεια διαφύλαξης του πέπλου γονικής ενότητας.
 
Τίθεται εύλογα το ερώτημα, σε περιπτώσεις μιας πρωτόγνωρης παγκόσμιας κοινωνικής κρίσης όπως αυτή της «καραντίνας», πώς ένας γονιός δύναται να δράσει με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον του προσώπου του τέκνου απέναντι στο νομικό κενό που έχει δημιουργηθεί;
 
Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο οι γονείς μεταξύ τους να δράσουν ώριμα και με συναισθηματική αγνότητα, στα πλαίσια μιας συλλογικής κατανόησης στον βαθμό του επιτρεπτού, παραβλέποντας τις οποιεσδήποτε παρελθούσες αναστολές και εγωκεντρικές συμπεριφορές τους για την επίτευξη μιας ασπίδας προστασίας των ανήλικων τέκνων τους.

*Δικηγόρος, Νομική Σύμβουλος, Διαμεσολαβητής   
Λέανδρος Θεοχάρους & Συνεργάτες ΔΕΠΕ