Αξιοποιώντας τον κυπριακό πλούτο γνώσης προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας

Τα κυπριακά Ιδρύματα και επιχειρήσεις συμμετέχουν σε πολλά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας, απορροφώντας σημαντικά δημόσια κονδύλια και παράγοντας διεθνώς ανταγωνιστικά αποτελέσματα με σημαντικό δυνητικό όφελος για την ανάπτυξη της κοινωνίας και της οικονομίας.

Ζητούμενο είναι, κάποια από αυτά τα αποτελέσματα να φτάνουν υπό τη μορφή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών στην εγχώρια και διεθνή αγορά, συμβάλλοντας στην ανταγωνιστικότητα των ίδιων των φορέων καθώς και της κυπριακής οικονομίας προσφέροντας ταυτόχρονα υψηλής ποιότητας και ανταμοιβής απασχόληση για νέους επιστήμονες. Παράλληλα, τα αποτελέσματα μπορούν να αξιοποιηθούν για την αντιμετώπιση κοινωνικών προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή, η γήρανση του πληθυσμού η ασφάλεια των τροφίμων, κ.α.. 

Καθοδηγούμενο από βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και οικοδομώντας πάνω σε μια ήδη υπάρχουσα σειρά δραστηριοτήτων για προώθηση της μετατροπής της νέας γνώσης σε εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες, το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας (ΙΠΕ) επιδιώκει μέσα από δύο πρωτότυπα για τα κυπριακά δεδομένα Προγράμματα να δώσει ώθηση στη μεταφορά των ερευνητικών αποτελεσμάτων από το εργαστήριο στην αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, ανακοινώθηκαν στις 24 Σεπτεμβρίου 2018 οι Προσκλήσεις των Προγραμμάτων: «Εμπορική Αξιοποίηση Αποτελεσμάτων Έρευνας» και «Εμπορική Αξιοποίηση Αποτελεσμάτων Έρευνας από Επιχειρήσεις». 

Βασικός στόχος των Προγραμμάτων είναι η ενθάρρυνση της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων που παράγονται από ερευνητικές δραστηριότητες σε οργανισμούς έρευνας, φορείς του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα και σε επιχειρήσεις. Τα  Προγράμματα εντάσσονται στο πλαίσιο των Προγραμμάτων RESTART 2016-2020 για Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία του ΙΠΕ με συνολικό προϋπολογισμό  €2,54 εκ. 

Η αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων λαμβάνει διάφορες μορφές όπως η παραγωγή και πώληση των νέων προϊόντων ή υπηρεσιών που προκύπτουν από τον ίδιο τον φορέα που υλοποιεί την έρευνα, η δημιουργία επιχειρήσεων «τεχνοβλαστών» (που συστήνονται ειδικά για την εμπορική εκμετάλλευση ερευνητικών αποτελεσμάτων), η παραχώρηση δικαιωμάτων και αδειών χρήσης της νέας γνώσης, έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων σε τρίτους και η μεταφορά τεχνολογίας μέσω συμβολαίων τεχνικής συνεργασίας με τη βιομηχανία ή άλλους τελικούς χρήστες.

Τα εν λόγω Προγράμματα του ΙΠΕ αποτελούνται  από δύο ανεξάρτητες φάσεις, μέσα από τις οποίες υποστηρίζεται η εκπόνηση επιχειρηματικού σχεδίου, προπαρασκευαστικές δράσεις για τελειοποίηση προϊόντος, ανάπτυξη επιχειρηματικής στρατηγικής, προώθηση και εξεύρεση πηγών χρηματοδότησης (Φάση Α’), καθώς και δραστηριότητες έναρξης και λειτουργίας νέας επιχείρησης τεχνοβλαστού στη βάση επιχειρηματικού σχεδίου (Φάση Β’).

Η ανακοίνωση των δύο Προσκλήσεων γίνεται, χρονικά, κοντά στην πρόσφατη τροποποίηση της νομοθεσίας που αφορά στη λειτουργία των δημόσιων Πανεπιστημίων, η οποία ψηφίστηκε την 1η Ιουλίου 2018. Στις τροποποιήσεις περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, αναφορές στη δυνατότητα των Πανεπιστημίων να συστήνουν ή/και να συμμετέχουν σε εταιρείες με δραστηριότητες που προάγουν τη διασύνδεση της έρευνας με την καινοτομία, να διεξάγουν δραστηριότητες σε τομείς που έχουν σχέση με την εκμετάλλευση των ερευνητικών και τεχνικών τους γνώσεων, όπως επίσης και να προβαίνουν στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας μέσω διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας ή άλλης μορφής κατοχύρωσης. 

Θετική εξέλιξη η τροποποίηση της νομοθεσίας για τα Πανεπιστήμια
Η τροποποίηση της νομοθεσίας των δημόσιων Πανεπιστημίων, αποτελεί θετική εξέλιξη και ένα σημαντικό πρώτο βήμα, το οποίο σε συνδυασμό με ειδικά σχεδιασμένα μέτρα υποστήριξης όπως είναι το Πρόγραμμα «Εμπορική Αξιοποίηση Αποτελεσμάτων Έρευνας» του ΙΠΕ, αναμένεται να λειτουργήσει καταλυτικά για την αξιοποίηση του πλούτου που παράγεται από τις ερευνητικές δραστηριότητες των Πανεπιστημίων μας. Η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρονται, ωστόσο, προϋποθέτει την ανάπτυξη και υιοθέτηση αποτελεσματικών εσωτερικών διαδικασιών και εργαλείων, εντός των Πανεπιστημίων, που θα διευκολύνουν τα διάφορα στάδια αξιοποίησης, όπως τον εντοπισμό των παραγόμενων επινοήσεων, την αξιολόγηση της εμπορικής τους προοπτικής, την ανάπτυξη κατάλληλης επιχειρηματικής στρατηγικής, την εξεύρεση πιθανών ενδιαφερόμενων «αγοραστών» για τα αποτελέσματα και τη δημιουργία επιχειρήσεων τεχνοβλαστών. Προϋποθέτει ταυτόχρονα την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου οικοσυστήματος, το οποίο θα τροφοδοτεί την εν λόγω διαδικασία (σε ανθρώπινο δυναμικό και χρηματοδότηση), καθιστώντας τις νέες ιδέες που παράγονται βιώσιμες ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στον έντονο ανταγωνισμό που επικρατεί στο διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον.

*Η Μάρσια Τριλλίδου-Βαρζακάκου είναι Επιστημονική Λειτουργός στο Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας