Ρωσία-Ουκρανία: Ένας... κρυπτοπόλεμος γεννιέται

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, εκτός του ότι ως αποτέλεσμα των επιβαλλόμενων κυρώσεων στην Μόσχα συνίσταται και σε μια νέα διαφορετική μορφή πολέμου από αυτή που είχαμε στο μυαλό μας μέχρι σήμερα, έχει φέρει στο προσκήνιο για πρώτη φορά ίσως στην παγκόσμια οικονομική ιστορία και έναν νέο παίκτη, τα κρυπτονομίσματα.

Σε όλη αυτή τη ζοφερή διάσταση του πολέμου, πλέον και μέσα από την τεχνολογία του blockchain και των κρυπτονομισμάτων, είναι ξεκάθαρο πως οι οικονομικές πραγματικότητες-και πώς αυτές μεταβάλλονται σε μία εμπόλεμη περίοδο-έχουν αλλάξει. Πιο συγκεκριμένα, για τα κρυπτονομίσματα, τίθενται σημαντικά ερωτήματα.

Πρώτον, μπορούν να βοηθήσουν οικονομικά από τη μια την Ουκρανία που δέχεται επίθεση και από την άλλη τη Ρωσία να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις των κυρώσεων;

Δεύτερον, είναι το μέγεθος των κρυπτονομισμάτων τέτοιο, που μπορεί να καλύψει τον όγκο των συναλλαγών;

Τρίτον, απέδειξαν τα crypto ότι έχουν χρήση;

Ας τα πάρουμε από την αρχή.

Εκτός SWIFT η Ρωσία

Στη μεγάλη λίστα των οικονομικών κυρώσεων που επέβαλαν η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ στη Ρωσία, βρίσκεται και ο αποκλεισμός της χώρας από το διεθνές σύστημα τραπεζικών συναλλαγών SWIFT.  

Με τον πόλεμο, τις κυρώσεις και τον αποκλεισμό από το SWIFT, το ρούβλι βρέθηκε στα τάρταρα και αμέσως ξεκίνησαν οι συζητήσεις περί εναλλακτικών. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος δόθηκε στα κρυπτονομίσματα, καθώς είναι αποκεντρωμένα (decentralized) και άρα δεν ελέγχονται από κάποια οντότητα ή αρχή. Αποτέλεσμα, οι τιμές των κρυπτονομισμάτων να εκτιναχθούν μόνο με την.. ιδέα. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι την επόμενη ημέρα του αποκλεισμού της Ρωσίας από το SWIFT, το Bitcoin ξεπέρασε τις 44,000 δολάρια, με τα υπόλοιπα «παραδοσιακά» κρυπτονομίσματα να ακολουθούν την τάση.  

Δεν είναι σαφές ωστόσο γιατί το ενδιαφέρον εκτοξεύτηκε, αν και οι λόγοι μπορεί να περιλαμβάνουν τη μεταβλητότητα, τόσο των παραδοσιακών νομισμάτων όσο και των κρυπτονομισμάτων που χρησιμοποιούνται για δωρεές στην ουκρανική κυβέρνηση, καθώς και η προσπάθεια της Ρωσίας να χρησιμοποιήσει τα cryptos για να αποφύγει τις κυρώσεις.

Έκκληση παγκόσμια

Στην αρχή, θεωρήθηκε ότι ίσως κάποιος χάκαρε τον επίσημο λογαριασμό της ουκρανικής κυβέρνησης με σκοπό να «κλέψει» χρήματα μέσω κρυπτονομισμάτων. Η αλήθεια όμως ήταν πολύ διαφορετική.

Για πρώτη φορά στην ιστορία, ένας κράτος που δέχεται επίθεση από άλλη χώρα, ζήτησε από τα δικά του μέσα κοινωνικής δικτύωσης εισφορές και μάλιστα μέσω crypto. Συγκεκριμένα, η ουκρανική κυβέρνηση απηύθυνε έκκληση σε όλο τον κόσμο να κάνει δωρεές σε κρυπτονομίσματα. «Σταθείτε με τον λαό της Ουκρανίας. Τώρα δεχόμαστε δωρεές κρυπτονομισμάτων. Bitcoin, Ethereum και USDT», έγραφε το tweet και παρέθεσαν τα cryptowallets.

Stand with the people of Ukraine. Now accepting cryptocurrency donations. Bitcoin, Ethereum and USDT.

BTC - 357a3So9CbsNfBBgFYACGvxxS6tMaDoa1P

ETH and USDT (ERC-20) - 0x165CD37b4C644C2921454429E7F9358d18A45e14

— Ukraine / Україна (@Ukraine) February 26, 2022

Με αυτά τα δύο σημεία ουσιαστικά απαντάται το πρώτο ερώτημα, και μένει μόνο να δούμε την έκβαση του πολέμου και πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, για να έχουμε μία ολοκληρωμένη εικόνα των οικονομικών επιπτώσεων στις δύο χώρες.

Είναι αρκετά;

Πάντως, οι περισσότεροι παραδοσιακοί οικονομολόγοι κάνουν λόγο για καταστροφή της Ρωσίας σε περίπτωση που υπάρξει στροφή της χώρας στα κρυπτονομίσματα.

Όπως αναφέρουν, σε παγκόσμιο επίπεδο καθημερινά οι τραπεζικές συναλλαγές ανέρχονται σε 20 τρισεκατομμύρια δολάρια, αλλά οι συναλλαγές σε cryptocurrencies είναι μερικές δεκάδες δισεκατομμύρια, και επομένως θα είναι αδύνατο να καλυφθεί αυτό το κενό των ρωσικών συναλλαγών. Για τους αριθμούς, Ρωσία και Ε.Ε., στο διμερές εμπόριο τους καταγράφουν συναλλαγές ύψους 80 δισεκατομμυρίων ευρώ. Παράλληλα, προσθέτουν τον παράγοντα Κίνα, φιλικό γείτονα προς την Ρωσία, που όμως απαγορεύει τη χρήση κρυπτονομισμάτων και άρα δεν θα μπορούν να κάνουν συναλλαγές.

Ας μην ξεχνάμε πως πρόσφατα ο Βλαδιμίρ Πούτιν σε δική του παρέμβαση προς την Κεντρική Τράπεζα της χώρας είχε τονίσει πως πρέπει να συζητηθεί το θέμα των κρυπτονομισμάτων. Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας είχε αναφέρει σε έκθεση της λίγο νωρίτερα ότι θα πρέπει να απαγορευτεί η είσοδος κρυπτονομισμάτων στο ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς ενέχει τεράστιο κίνδυνο για τη σταθερότητά του. Αλλά ο Ρώσος πρόεδρος έχει υπόψη του και τον παράγοντα cryptomining, αφού η χώρα του είναι από τις πρώτες παγκοσμίως.

Αλλά και η Ουκρανία είχε μπει δυνατά στα κρυπτονομίσματα. Τον Φεβρουάριο, το κοινοβούλιο της χώρας ψήφισε νόμο που «νομιμοποιεί» τα crypto και η Ουκρανία κατατάσσεται πλέον στην τέταρτη θέση στον κόσμο όσον αφορά την υιοθέτηση κρυπτονομισμάτων, σύμφωνα με έρευνα της Chainalysis. Όλα αυτά όμως πριν την εισβολή.

Παρότι και για τις δύο πλευρές, τα κρυπτονομίσματα αυτή τη στιγμή δημιουργούν μία σανίδα οικονομικής σωτηρίας, αυτό που τονίζεται από τους αναλυτές είναι πως εάν γίνει η χρήση τους, δεν θα είναι κυρίως από τις χώρες αυτές καθαυτές. Αυτό που αναμένεται να γίνει είναι πως το πιο πιθανό να υποστηρίξουν περισσότερο τους πολίτες και στις δύο πλευρές της σύγκρουσης, παρά να βοηθήσει τους ολιγάρχες και άλλους αξιωματούχους που θα επιδιώξουν να παρακάμψουν τις οικονομικές κυρώσεις. Τονίζεται δε, πως λόγω της εμπόλεμης κατάστασης, η πρόσβαση σε ηλεκτρονικά μέσα και τραπεζικούς λογαριασμούς για την αγορά crypto είναι αρκετά δύσκολο εγχείρημα και άρα θα επωφεληθούν περισσότερο αυτοί που ήδη έχουν κάποια στην κατοχή τους.

Τελικά βρήκαν τη χρήση τους;

Παλαιότερα ο βασιλιάς των crypto, το Bitcoin, θεωρείτο ως και ψηφιακός χρυσός. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι άνθρωποι στρέφονται στα κρυπτονομίσματα εν μέσω διεθνούς σύγκρουσης, αλλά φαίνεται πως είναι η πρώτη φορά που βρίσκονται μπροστά και στο επίκεντρο. Τόσο πολύ που ορισμένοι έχουν αποκαλέσει ακόμη και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία «τον πρώτο κρυπτοπόλεμο στον κόσμο».

Για την Ρωσία, είναι ξεκάθαρο πώς θα χρησιμοποιηθούν. Από την άλλη, η λήψη δωρεών μέσω παραδοσιακών τραπεζικών μεθόδων μπορεί να είναι δύσκολη, δεδομένου του υψηλού κόστους αποστολής χρημάτων στο εξωτερικό. Επομένως, θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να λάβει η Ουκρανία χρήματα από τράπεζα.

Εκεί τα κρυπτονομίσματα έχουν ένα πλεονέκτημα. Το μόνο που χρειάζεται είναι σύνδεση στο διαδίκτυο και ένας υπολογιστή ή smartphone. Και επειδή τα κρυπτονομίσματα προσφέρουν πλήρη διαφάνεια, οι συναλλαγές φαίνονται δημόσια και ανώνυμα (ως ένα βαθμό).

Καταληκτικά, αυτό που θα μπορούσε να ειπωθεί, τουλάχιστον από χρηματοοικονομικής άποψης(και όχι επενδυτικής συμβουλής), είναι πως οι αναλυτές αναμένουν μία παρόμοια εικόνα στην κινητικότητα στις αγορές των κρυπτονομισμάτων, όπως με την επιβολή capital controls. Μία τυπική δραστηριότητα της παρασκηνιακής αγοράς όταν επιβάλλονται έλεγχοι κεφαλαίων και αναζητούνται εναλλακτικές στην κίνηση κεφαλαίων.

Επομένως, η χρήση των κρυπτονομισμάτων ίσως αρχικά να είναι εφήμερη, αλλά αν συνεχιστεί σε βάθος χρόνου, τότε ενδεχομένως να δούμε περαιτέρω υιοθέτηση και ίσως εξέλιξή τους.