Επιβράδυνση οικονομίας Κύπρου φέτος λόγω παγκόσμιων αντιξοοτήτων

Η οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αποφύγει την ύφεση αλλά οι αντιξοότητες παραμένουν, σύμφωνα με τις ενδιάμεσες χειμερινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2023 τις οποίες παρουσίασε τη Δευτέρα το πρωί ο Επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι στις Βρυξέλλες.

Παράλληλα το κεφάλαιο των προβλέψεων για την Κύπρο προβλέπει πως μετά τη σταθερή ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας κατά το πρώτο μισό του 2022, αναμένεται σημαντική επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας προς το τέλος του έτους, λόγω των παγκόσμιων αντιξοοτήτων και των επίμονων πληθωριστικών πιέσεων.

Αν και, όπως προστίθεται, τα δημόσια οικονομικά αναμένεται να παραμείνουν υγιή, όμως το συνολικό πλεόνασμα θα καταγράψει βραδύτερο ρυθμό ανάπτυξης από ό,τι προηγουμένως.

Η ανεργία αναμένεται να μειωθεί στο 7,2% το 2022 (σε σχέση με 7,5% το 2021), να παραμείνει σταθερή το 2023 και να μειωθεί στο 6,9% το 2024.

Ο πληθωρισμός αναμένεται να αυξηθεί στο 8% το 2022 (από 2,3% το 2021), και να επιβραδυνθεί σε 4,2% το 2023 και σε 2,5% το 2024.

Σύμφωνα με τις πανευρωπαϊκές προβλέψεις, έναν χρόνο μετά την έναρξη της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η οικονομία της ΕΕ μπαίνει στο 2023 σε καλύτερη κατάσταση από ότι αναμενόταν το φθινόπωρο, καθώς προβλέπεται ανάπτυξη 0,8% στην ΕΕ και 0,9% στην ευρωζώνη.

Όπως καταγράφεται στις προβλέψεις, η ευρωζώνη και η ΕΕ αναμένονται να αποφύγουν οριακά την ύφεση που αναμενόταν, ενώ μειώνονται και οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό το 2023 και το 2024.

Ειδικότερα, όσον αφορά τη ανάπτυξη, μετά την ανάπτυξη που παρατηρήθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2022 υπήρξε επιβράδυνση το τρίτο τρίμηνο, αλλά χαμηλότερη από ότι αναμενόταν. Ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης για το 2022 υπολογίζεται τώρα στο 3,5% σε ΕΕ και ευρωζώνη.

Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, οι θετικότερες προβλέψεις αποδίδονται στη συνεχιζόμενη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας και στην πτώση κατανάλωσης φυσικού αερίου που είχε ως αποτέλεσμα τα αποθέματα φυσικού αερίου να βρίσκονται πάνω από τον εποχιακό μέσο όρο των περασμένων ετών, τη στιγμή που οι χονδρικές τιμές φυσικού αερίου είναι τώρα χαμηλότερες από ότι πριν τον πόλεμο.

Ταυτόχρονα, ο πανευρωπαϊκός δείκτης ανεργίας παρέμεινε χαμηλός στο 6,1% μέχρι το τέλους του 2022, και μετρήσεις τον Ιανουάριο δείχνουν πως η οικονομική δραστηριότητα θα αποφύγει ενδεχόμενη συρρίκνωση το πρώτο τρίμηνο του 2023.

Οι προκλήσεις όμως παραμένουν καθώς καταναλωτές και επιχειρήσεις συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν υψηλές τιμές ενέργειας, τη στιγμή που πυρήνας του πληθωρισμού (πληθωρισμός χωρίς την ενέργεια και τα μη επεξεργασμένα τρόφιμα) εξακολουθούσε να αυξάνεται τον Ιανουάριο, υπονομεύοντας περαιτέρω την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών.

Οι χειμερινές προβλέψεις για την Κύπρο

Όσον αφορά το ΑΕΠ της Κύπρου, καταγράφεται αύξηση 6,3% κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022 σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2021, κυρίως λόγω της εγχώριας ζήτησης. Η έντονη αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης υποστηρίχθηκε από την αύξηση της απασχόλησης και τις αποταμιεύσεις που συσσωρεύτηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Παράλληλα, σημειώθηκε αύξηση των επενδύσεων με τη στήριξη της εφαρμογής του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Ωστόσο, οι επενδύσεις στις κατασκευές επηρεάστηκαν αρνητικά από τις υψηλές τιμές των υλικών και τις αυστηρότερες συνθήκες χρηματοδότησης. Ο τουριστικός τομέας σημείωσε καλές επιδόσεις καθώς οι αφίξεις και τα έσοδα από τον τουρισμό έφτασαν σχεδόν το 80% και το 90% των επιπέδων προ της πανδημίας αντίστοιχα, κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους. Οι εξαγωγές σε υπηρεσίες πληροφορικής επικοινωνίας και τεχνολογίας και σε χρηματοπιστωτικές και μεταφορικές υπηρεσίες συνέχισαν να επεκτείνονται το πρώτο εξάμηνο του 2022.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, η ανάπτυξη αναμένεται να επιβραδυνθεί σημαντικά μετά το τελευταίο τρίμηνο του 2022 λόγω της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας, της αύξησης των επιτοκίων και των ανοδικών πιέσεων στις τιμές, ιδιαίτερα της ενέργειας.

Εκτιμάται ότι η χαμηλή αγοραστική δύναμη στους εμπορικούς εταίρους της Κύπρου θα επιβαρύνει τις εξαγωγές υπηρεσιών, ιδίως στον τουρισμό. Επιπλέον, η αποδυνάμωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και των επιχειρήσεων στην Κύπρο και η αύξηση των επιτοκίων επηρεάζουν αρνητικά την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις των νοικοκυριών, τάση που αναμένεται να ενταθεί το 2023.

Τα στοχευμένα κυβερνητικά μέτρα για την άμβλυνση των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας και η μερική αναπροσαρμογή των μισθών που θα εφαρμοστεί τον Ιανουάριο του 2023 αναμένονται να στηρίξουν την αγοραστική δύναμη. Η αναπροσαρμογή των μισθών αφορά περίπου το 50% των εργαζομένων που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις, περιορίζοντας κάπως τον αρνητικό αντίκτυπο στην ιδιωτική κατανάλωση.

Επιπλέον, η εφαρμογή του κυπριακού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναμένεται να στηρίξει τις επενδύσεις κατά τη διάρκεια του ορίζοντα των προβλέψεων.

Συνολικά, το πραγματικό ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 5,6% το 2022 και να επιβραδυνθεί στο 1% το 2023, προτού αυξηθεί ελαφρώς το 2024 κατά 1,9%.

Παραμένει ωστόσο σημαντική αβεβαιότητα και κίνδυνοι για τις προοπτικές ανάπτυξης, καθώς ο τομέας του τουρισμού και άλλοι τομείς υπηρεσιών με εξαγωγικό προσανατολισμό είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς.

Το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί ελαφρώς το 2022 στο 7,2% σε σχέση με το 2021 όταν βρέθηκε στο 7,5%. Κατά το πρώτο μισό του 2022 η απασχόληση και οι κενές θέσεις εργασίας κατέγραψαν αύξηση, ενώ η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται αργότερα φέτος να βάλει φρένο στις θετικές επιδόσεις της αγοράς εργασίας. Το 2023, το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να παραμείνει σταθερό, προτού μειωθεί στο 6,9% το 2024.

Ο συνολικός πληθωρισμός στην Κύπρο αναμένεται να αυξηθεί στο 8% το 2022, από 2,3% το 2021. Αυτό οφείλεται κυρίως στις εξαιρετικά υψηλές τιμές του πετρελαίου, καθώς η Κύπρος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα πετρελαιοειδή. Οι τιμές των μη ενεργειακών βιομηχανικών προϊόντων και των τροφίμων έχουν επίσης αυξηθεί ως αποτέλεσμα των διαταραχών στην αλυσίδα εφοδιασμού και των δευτερογενών επιπτώσεων από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας.

Το 2023, οι τιμές του πετρελαίου αναμένεται να μετριαστούν, αλλά η μερική αναπροσαρμογή των μισθών θα έχει κάποιες ανοδικές δευτερογενείς επιπτώσεις στον πυρήνα του πληθωρισμού. Συνολικά, ο πληθωρισμός προβλέπεται να επιβραδυνθεί σε 4,2% το 2023 και σε 2,5% το 2024.

Όσον αφορά τα δημόσια οικονομικά αναφέρεται πως οι δημοσιονομικές επιδόσεις ήταν ισχυρότερες από ό,τι αναμενόταν το 2021 και το 2022, υποστηριζόμενες από την οικονομική ανάκαμψη. Το 2022, το δημόσιο ισοζύγιο προβλέπεται να μετατραπεί σε πλεόνασμα, φθάνοντας το 1,1% του ΑΕΠ.

Τα κρατικά έσοδα αναμένεται να σημειώσουν σημαντική ανάπτυξη 10,2% το 2022, λόγω του υψηλού πληθωρισμού. Η ανάπτυξη αυτή αντισταθμίζεται μόνο οριακά από την αύξηση των δημόσιων δαπανών κατά 3,1%. Η αύξηση των δημόσιων δαπανών παραμένει χαμηλή λόγω της σταδιακής κατάργησης των μέτρων στήριξης που σχετίζονται με την COVID-19 και χορηγούνται σε επιχειρήσεις και εργαζομένους.

Την ίδια στιγμή, το κόστος των μέτρων για την άμβλυνση των επιπτώσεων των υψηλών τιμών ενέργειας, κυρίως η μείωση της έμμεσης φορολογίας και των επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ενέργειας, εκτιμάται πως αντιστοιχεί στο 0,7% του ΑΕΠ για το 2022.

Τα δημόσια έσοδα αναμένεται να αυξηθούν με βραδύτερο ρυθμό το 2023, αντανακλώντας την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Ωστόσο, το δημοσιονομικό πλεόνασμα προβλέπεται να φθάσει περίπου το 1,1% του ΑΕΠ το 2023 και το 1,6% το 2024.

Το γεγονός πως το δημοσιονομικό πλεόνασμα προβλέπεται να παραμείνει σε γενικές γραμμές αμετάβλητο το 2023, παρά την οικονομική επιβράδυνση, οφείλεται στην προβλεπόμενη μείωση του κόστους των μέτρων για την άμβλυνση των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας στο 0,1% του ΑΕΠ, καθώς πολλά από αυτά πρόκειται να λήξουν στο τέλος του 2022.

Ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί τα επόμενα χρόνια λόγω της αναμενόμενης αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ (μεταξύ άλλων λόγω του υψηλού αποπληθωριστή του ΑΕΠ) και των πρωτογενών πλεονασμάτων. Προβλέπεται να φθάσει το 89,6% έως το τέλος του 2022, και να μειωθεί περαιτέρω σε 84,0% το 2023 και σε 77,7% το 2024.