Πώς η Κύπρος προσγειώνει το κόστος του Fit for 55 στις αερομεταφορές

Σημαντικές προτάσεις με τις οποίες το κόστος για την χωρά μας από την υλοποίηση των τριών νομοθετημάτων του «Fit for 55» που σχετίζονται με τις αερομεταφορές θα μειωθεί σε μεγάλο βαθμό, κατάφερε να περάσει ή βρίσκεται πολύ κοντά να περάσει η Κύπρος, ως αποτέλεσμα έντονης δράσης, συμμαχίων και πρωτοβουλιών που ανέπτυξε σε επίπεδο, τόσο κρατών-μελών όσο και θεσμών της Ε.Ε. η Κυπριακή Δημοκρατία, με πρωταγωνιστές της όλης προσπάθειας το Υπουργείο Μεταφορών και δη τον αρμόδιο υπουργό, Γιάννη Καρούσο. 

Διαβάστε ακόμα: 

Τα τρόφιμα και αγαθά με τις πιο τσουχτερές αυξήσεις σε έναν μήνα

Κατασκευές: Σίδηρος, χάλυβας, αλουμίνιο και πλαστικό από… χρυσάφι

Οι νομοθετικές προτάσεις

Οι τρεις νομοθετικές προτάσεις που επηρεάζουν τις αερομεταφορές αφορούν στον κανονισμό ReFuelEU Aviation(σ.σ. ο οποίος στοχεύει στην αύξηση, τόσο της ζήτησης όσο και της προσφοράς βιώσιμων καυσίμων αεροσκαφών(SAF), συμπεριλαμβανομένων των συνθετικών αεροπορικών καυσίμων, με παράλληλη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού σε ολόκληρη την αγορά αερομεταφορών της Ε.Ε.), τον κανονισμό για το ETS(σ.σ. που έχει να κάνει με την εμπορία των ρύπων), ενώ η τρίτη νομοθετική πρόταση, ο χειρισμός της οποίας εμπίπτει στις αρμοδιότητες του υπ. Οικονομικών) αφορά τη φορολογία. 

Η ανάγκη για αλλαγές επί των αρχικών νομοθετημάτων που κατατέθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέκυψε ως αποτέλεσμα του δυσαναλόγου κόστους που, όπως από σχετική ανάλυση η οποία διενεργήθηκε από την Κύπρο, διαφάνηκε ότι θα υπάρξει για την χώρα μας, με σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία και ειδικά στον τουρισμό.   

Μάλιστα, η συγκεκριμένη άσκηση που διενήργησε η Κύπρος συμπεριέλαβε και κατέδειξε το κόστος που η υλοποίηση των τριών νομοθετημάτων θα επιφέρει όχι μόνο για την ίδια, αλλά και για την Ε.Ε. στο σύνολό της, όπως και για το κάθε κράτος μέλος ξεχωριστά, με τα αποτελέσματά της να κοινοποιούνται σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να αποτελούν ένα ισχυρό χαρτί στη φαρέτρα των επιχειρημάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας περί της ανάγκης τροποποιήσεων επί των αρχικών κανονισμών.  

Το δυσανάλογο κόστος

Βάσει των υπολογισμών που έγιναν, σε ό,τι αφορά την Κύπρο, για την 25ετία 2025-2050 η υλοποίηση των τριών νομοθετημάτων θα επιφέρει κόστος προς τις αερογραμμές γύρω στα 18 δις δολάρια, εκ των οποίων τα 9 δις αφορούν το κόστος για τα καύσιμα, τα 5 δις το ETS και τα υπόλοιπα την φορολογία. Ταυτόχρονα, υπολογίζεται πως από το 2035 και μετά το κόστος της κάθε πτήσης θα αυξηθεί κατά 13 000 δολάρια, με την ετήσια επιπλέον επιβάρυνση προς τις αερογραμμές να εκτιμάται το 2025 στα 200 εκατ. ευρώ, το 2030 στα 500 εκατ. και από το 2035 και εντεύθεν στα 800 εκατ. ευρώ τον χρόνο.

Την ίδια ώρα παράλληλα, μια άλλη σημαντική παράμετρος των επιπτώσεων αφορά στο θέμα του ανταγωνισμού με τρίτες χώρες, καθώς οι κανονισμοί και τα μέτρα που προβλέπονται αφορούν μόνο τα κράτη μέλη της Ε.Ε., ενώ για πτήσεις Ε.Ε. εκτός Ε.Ε. το μόνο που περιλαμβάνεται είναι το εναλλακτικό καύσιμο στο αεροδρόμιο της Ε.Ε. (carbon leakage). Αναφύεται, δηλαδή, αφενός ζήτημα ανταγωνισμού, ενώ επηρεάζονται αφετέρου η συνδεσιμότητα και κατ’ επέκταση ο τουρισμός.

Δεδομένων των πιο πάνω, και βάσει των υπολογισμών που έγιναν, θα υπάρξει μείωση στα έσοδα από τον τουρισμό κατά 15-20%, θα χαθούν 10.000 θέσεις εργασίας, ενώ θα επηρεαστεί το ΑΕΠ αρνητικά κατά 1,75% τον χρόνο. Μάλιστα, ως ποσοστό επί του ΑΕΠ η Κύπρος, όπως και η Μάλτα, προκύπτει να επηρεάζονται δυσανάλογα, και συγκεκριμένα οκτώ φορές περισσότερο από τον μέσο όρο επηρεασμού της υπόλοιπης Ε.Ε.

Ενόψει τούτων, και αξιοποιώντας σε πρώτο στάδιο τη συμμαχία που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Κύπρου για τη Διακήρυξη για την Αεροπορική Συνδεσιμότητα, η οποία συνυπογράφεται από 12 κράτη μέλη της Ε.Ε., η Κυπριακή Δημοκρατία σε συνεργασία και συντονισμό και με άλλες χώρες, ανέπτυξε πρωτοβουλία προκειμένου να επέλθουν τροποποιήσεις στο νομοθετικό πακέτο προς μείωση των επιπτώσεων και του κόστους για την χώρα. 

Τι πέτυχε η Κύπρος

Ως αποτέλεσμα, κατά το Συμβούλιο των υπουργών Μεταφορών που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του μήνα στο Λουξεμβούργο, η Κύπρος πέτυχε τη συμπερίληψη συγκεκριμένων προτάσεών της στην κοινή θέση στην οποία κατέληξαν οι αρμόδιοι υπουργοί επί του κανονισμού για το ReFuelEU Aviation, ο οποίος όπως έχει προαναφερθεί, στοχεύει στην αύξηση της ζήτησης και της προσφοράς βιώσιμων καυσίμων αεροσκαφών (SAF), συμπεριλαμβανομένων των συνθετικών αεροπορικών καυσίμων, με παράλληλη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού σε ολόκληρη την αγορά αερομεταφορών της Ε.Ε.

Συγκεκριμένα, βάσει των προτάσεων που υπέβαλε, η Κύπρος πέτυχε τροποποιήσεις από τις οποίες θα πρέπει να σημειωθεί πως επωφελούνται και άλλες χώρες, ως εξής:    

Πρώτο: Επέκταση της μεταβατικής περιόδου που θα επιτρέπει στους προμηθευτές καυσίμων να επιτύχουν την εντολή ανάμειξης SAF (sustainable aviation fuel-βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων) ως σταθμισμένο μέσο όρο των ποσοτήτων που έχουν προμηθεύσει σε ολόκληρη την Ε.Ε., προκειμένου να διευκολυνθεί η οργάνωση του τομέα κατά τη φάση της δημιουργίας του, χωρίς να επηρεαστεί το συνολικό επίπεδο εκπομπών.

Αναλυτικότερα, επιτεύχθηκε παράταση για δέκα χρόνια σε ό,τι αφορά την εφαρμογή της πρόνοιας για υποχρεωτικό ανεφοδιασμό σε κάθε αεροδρόμιο, η οποία προέβλεπε έναρξη με 2% το 2025. Λαμβάνοντας υπόψη την πρόταση της Κύπρου, για τα δέκα χρόνια της παράτασης θα υπολογίζεται ο μέσος όρος και δεν θα είναι υποχρεωτικό σε κάθε αεροδρόμιο να ανεφοδιάζεται το αεροπλάνο με το συγκεκριμένο ποσοστό, κάτι που θα βοηθήσει τον ανταγωνισμό.

Η μεγαλύτερη μεταβατική περίοδος συνίσταται σε μια ευελιξία που μπορεί να αμβλύνει τις προκλήσεις κατανομής και τη διαφορά κόστους μεταξύ των χωρών παραγωγής SAF και των μη παραγωγών χωρών. Μετά την μεταβατική περίοδο οι προμηθευτές πρέπει να προμηθεύουν υποχρεωτικά όλα τα αεροδρόμια της Ε.Ε. καύσιμα με την ανάλογη εντολή ανάμειξης SAF.

Δεύτερο: Για να αποφευχθεί το φαινόμενο μονοπωλιακών συμπεριφορών στα αεροδρόμια όσον αφορά την υποχρέωση ανεφοδιασμού των αεροσκαφών, επιτεύχθηκε τροποποίηση του κειμένου, ώστε να περιλαμβάνει μια σειρά από εξαιρέσεις για τη διασφάλιση των ίσων όρων ανταγωνισμού του τομέα.

Στο πλαίσιο αυτό, λήφθηκε υπόψη η πρόταση της Κύπρου και της Μάλτας ότι για σκοπούς ανταγωνισμού, για 1.200 χιλιόμετρα ακτίνα θα έχει το δικαίωμα μια αεροπορική εταιρεία, εάν κρίνει ότι επηρεάζεται από τον ανταγωνισμό, να υποβάλει αίτηση προς το κράτος και θα εξαιρείται για να μπορεί να ανεφοδιάζει σε όποιο αεροδρόμιο προτιμά και είναι προς το οικονομικό της συμφέρον.

Τρίτο: Υιοθετήθηκε αλλαγή στον ορισμό του Sustainable Aviation Fuel, στον οποίο συμπεριλήφθηκαν κάποια υλικά, ώστε να μπορεί να παράγεται το βιοκαύσιμο αυτό και με άλλη πρώτη ύλη, η οποία θεωρείται βιώσιμη και καθαρή, εκτός ωστόσο για προφανείς λόγους από τις καλλιέργειες τροφίμων και τις ζωοτροφές. Ουσιαστικά, επιτεύχθηκε η διεύρυνση του ορισμού των SAF σε σχέση με την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προκειμένου να γεφυρωθεί ταχύτερα η διαφορά τιμών μεταξύ των SAF και των συμβατικών αεροπορικών καυσίμων και να καταστούν δυνατές περισσότερες εγκαταστάσεις παραγωγής SAF σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Αυτό ήταν και το πιο δύσκολο να επιτευχθεί και να διατηρηθεί στο συμβιβαστικό κείμενο, αποτελώντας, όπως πληροφορείται το InBusinessNews, το πλέον επίμαχο σημείο στην προσπάθεια επίτευξης της συμφωνίας γενικής προσέγγισης των υπουργών Μεταφορών. Για τα περισσότερα κράτη μέλη της περιφέρειας πάντως θεωρείται ύψιστης σημασίας, αφού με πιο διευρυμένο ορισμό των SAF θα μπορούν ακόμη και κράτη μέλη της Ε.Ε. με περιορισμένες οικονομίες και πόρους να παράγουν στο μέλλον SAF.

Ο SAF Allowance Mechanism

Πέραν των πιο πάνω και ως ένα τέταρτο σημείο, ως εξαιρετικής σημασίας κρίνεται η εισήγηση της Κύπρου για δημιουργία ενός εργαλείου, του SAF Allowance Mechanism, με το οποίο θα παραχωρούνται δωρεάν δικαιώματα σε όσους αποδίδουν καλύτερα στον τομέα και θα μπορούν να τα εξαργυρώνουν στο ETS για να μειώνουν το κόστος τους εκεί.

Επί τούτου, η Κύπρος πέτυχε όπως στο προοίμιο του ReFuel EU Aviation περιληφθεί παράγραφος που προβλέπει πως πρέπει να εξευρεθούν μηχανισμοί, οι οποίοι θα γεφυρώνουν το κόστος του εναλλακτικού καυσίμου με το κανονικό καύσιμο. Ο στόχος, πλέον, είναι να εγκριθεί και στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος στις 28 Ιουνίου, όπου δεδομένης της σημασίας που αποδίδεται στο συγκεκριμένο εργαλείο από την Κύπρο, θα παραστεί τόσο ο υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής όσο και ο υπουργός Μεταφορών, Γιάννης Καρούσος.

Σημειώνεται ότι την περασμένη Δευτέρα, Γιάννης Καρούσος και Κώστας Καδής είχαν τηλεδιάσκεψη με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Οικολογικής Μετάβασης της προεδρεύσουσας της Ε.Ε. Γαλλίας, κατά την οποία συζητήθηκε το όλο θέμα. Την περασμένη εβδομάδα εξάλλου, ο κ. Καρούσος βρέθηκε στις Βρυξέλλες, όπου με επίκεντρο τις προτάσεις της Κύπρου για το «Fit for 55», συναντήθηκε με τον πρώτο και εκτελεστικό αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδιο για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, Frans Timmermans.

Γ. Καρούσος: Win-win οι προτάσεις μας

Την ευαρέσκειά του για τη θετική ανταπόκριση της οποίας τυγχάνουν οι προτάσεις της Κύπρου, τις οποίες χαρακτήρισε ως win-win για τις αεροπορικές εταιρείες και τους στόχους του  «Fit for 55», εξέφρασε μιλώντας στο InBusinessNews o υπουργός Μεταφορών, Γιάννης Καρούσος, υποδεικνύοντας ότι συζητούνται, προωθούνται και επιφέρουν αποτελέσματα.  

Όπως τόνισε ο κ. Καρούσος, η Κύπρος κατέθεσε εμπεριστατωμένα επιχειρήματα και μέσα από την επικοδομητική στάση που τήρησε, έδειξε ότι θέλει να αποτελεί μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος.

«Ουσιαστικά», ανέφερε, «η χώρα μας με πρωτοβουλίες δικές της ή με προτάσεις για τις οποίες συνεργάστηκε με άλλους, κατάφερε και πέτυχε ρυθμίσεις οι οποίες διασφαλίζουν τον ανταγωνισμό, προστατεύουν τις αεροπορικές εταιρείες, μειώνουν το κόστος, θα δώσουν την ευκαιρία παραγωγής του βιοκαυσίμου και θα δημιουργηθούν μηχανισμοί παραχώρησης κινήτρων, που από την μια θα περιορίζουν το κόστος για τις αεροπορικές και από την άλλη θα δημιουργούν τις συνθήκες επίτευξης των στόχων που τίθενται».

«Θεωρούμε», κατέληξε ο υπουργός Μεταφορών, «ότι με την υιοθέτηση των προτάσεων μας το κόστος για την Κύπρο θα μειωθεί αρκετά και θα βρεθεί πολύ κοντά στον μέσο όρο επηρεασμού των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών».

Εξαίρεση και παρέκκλιση στον AFIR

Αξίζει να σημειωθεί πως κατά το Συμβούλιο των υπουργών Μεταφορών της 2ας Ιουνίου στο Λουξεμβούργο, η Κύπρος πέτυχε και επί του κανονισμού για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων(ΑFIR), φωτογραφική εξαίρεση από την υποχρέωση για εγκατάσταση «ασφαλούς και προστατευμένου χώρου στάθμευσης που χρησιμοποιείται για τη νυκτερινή στάθμευση των βαρέων επαγγελματικών οχημάτων.

Παράλληλα, πέτυχε την εξασφάλιση παρέκκλισης, βάσει της οποίας δύναται να δημιουργήσει σταθμούς επαναφόρτισης κάθε 100χλμ, αντί κάθε 60χλμ.

Από την εξαίρεση και την παρέκκλιση αυτή, Κύπρος θα εξοικονομήσει χρήματα, ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζεται ο ιδιότυπος χαρακτήρας που έχει η χώρα.  

Τι θέλει να επιτύχει η δέσμη «Fit for 55»

Υπενθυμίζεται ότι με την εφαρμογή της νομοθετικής δέσμης «Fit for 55», η Ε.Ε. φιλοδοξεί να επιτύχει του στόχους της για το κλίμα, οι οποίοι οριοθετούνται στην μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 έως το 2030, και ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα έως το 2050.

Όσον αφορά ειδικότερα γενικότερα τον τομέα των μεταφορών, στόχος είναι η μείωση κατά 90%, των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (σ.σ. που σήμερα αντιπροσωπεύουν πάνω από το ένα τέταρτο των εκπομπών της Ε.Ε.)