Οι βραδυφλεγείς βόμβες στα θεμέλια των δημόσιων οικονομικών

Η τυχόν νέα έξαρση της πανδημίας του κορωνοϊού στην Κύπρο, ή χώρες με τις οποίες η Κύπρος διατηρεί στενές οικονομικές σχέσεις, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τραπεζικός τομέας λόγω του υψηλού ακόμα ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς οι προκλήσεις και υπέρμετρες δαπάνες που ενδέχεται να προκύψουν από τη μη εύρυθμη λειτουργία του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ) και του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ), καθώς και από τη συνέχιση της αυξημένης ροής μεταναστών, αποτελούν τους κυριότερους δημοσιονομικούς κινδύνους που διαβλέπει το Υπουργείο Οικονομικών.

Στους κινδύνους αυτούς αναφέρθηκε σήμερα ο υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης παρουσιάζοντας τον κρατικό προϋπολογισμό του 2022, ενώπιον της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών. Όπως τόνισε ο κ. Πετρίδης, βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι η επαναδραστηριοποίηση και ανάπτυξη της οικονομίας, με τον προϋπολογισμό του  2022 και το ΜΔΠ 2022-2024, να προσανατολίζονται στην επίτευξη βιώσιμης οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής ανάπτυξης. 

Όσον αφορά ειδικότερα τους κυριότερους στόχους που τίθενται μέσω του προτεινόμενου κρατικού προϋπολογισμού, από το Υπουργείο Οικονομικών εκτιμάται πως καθίσταται εφικτή:

• H βιώσιμη ανάκαμψη από την κρίση που προκάλεσε η πανδημία του COVID-19 και η αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της.
• Η υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, έτσι ώστε να τεθούν υγιείς βάσεις για ανάκαμψη και δημιουργία θέσεων εργασίας, μέσα σε συνθήκες κοινωνικής συνοχής.
• Η ενίσχυση της πράσινης οικονομίας, του ψηφιακού μετασχηματισμού και της έρευνας και καινοτομίας.
• H υλοποίηση/συνέχιση σημαντικών έργων και δράσεων όπως, μεγάλων οδικών/ κατασκευαστικών έργων, υδρευτικών έργων, έργων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Δείτε ολόκληρη την παρουσίαση του κρατικού προϋπολογισμού ΕΔΩ

Παρουσιάζοντας τον προϋπολογισμό, ο Κωνσταντίνος Πετρίδης σημείωσε πως ο φετινός κατατίθεται σε συνθήκες μεγαλύτερης βεβαιότητας από πέρυσι και με την Κύπρο να περνά από το πάγωμα της οικονομικής δραστηριότητας στην ανάκαμψη και στο τρίτο στάδιο που είναι η ανάπτυξη. Παράλληλα, προχώρησε σε σύγκριση των οικονομικών δεικτών με αυτούς της ΕΕΝ σημειώνοντας την πλεονεκτική θέση στην οποία βρίσκεται η Κύπρος.

Αναφερόμενος στους στόχους του προϋπολογισμού, ανέφερε ότι είναι η προστασία της υγείας του πληθυσμού και η ανάπτυξη των επιχειρήσεων, με μετατροπή της Κύπρου σε ένα αειφόρο επιχειρηματικό κέντρο της περιοχή, η κοινωνική διάσταση και η πράσινη ανάπτυξη.

Σημείωσε ότι ο προϋπολογισμός θα συνεχίσει να είναι ελλειμματικός και για το 2022, αλλά αυτό έλλειμμα θα είναι πολύ μικρότερο από ότι πέρυσι που ήταν κοντά στο 5%  και θα είναι κοντά στο 1,1% κάτι που χρειάζεται ώστε σταδιακά να επανέλθει σταδιακά σε ρυθμούς ισοζυγίου.

Έκανε λόγο για ενθαρρυντικές προοπτικές ανάπτυξης και είπε ότι αναμένεται ότι ο χρόνος θα κλείσει με 5,5% ανάπτυξη μετά από ύφεση 5,1% το 2020. Ο ρυθμός ανάπτυξης της Κύπρου ανέφερε θα είναι 0,8% με 1% υψηλότερος από τον ρυθμό ανάπτυξης της ευρωζώνης που είναι 4,8%ν σύμφωνα με εκτιμήσεις.

Όσον αφορά τον πληθωρισμό, είπε ότι παραμένουν οι αβεβαιότητες παρόλο που η κύρια άποψη είναι ότι είναι κάτι το πρόσκαιρο, κάτι που θα φανεί στη συνέχεια. Πρόσθεσε ότι αν επιβεβαιωθούν οι επίσημες προβλέψεις για 2% πληθωρισμό για το 2021, τότε δεν θα μιλάμε για πληθωριστική κρίση που θα αναστατώσει πολύ τις αγορές. Πρόσθεσε ότι η Κύπρος είναι από τις λίγες χώρες που λειτουργεί ακόμα με βάση την ΑΤΑ, ώστε υπάρχει μια αποζημίωση στον καταναλωτή για την αύξηση των τιμών, αλλά ταυτόχρονα ανατροφοδοτεί τον πληθωρισμό. Είπε ακόμα ότι λόγω των πληθωριστικών πιέσεων προβλέπεται να επέλθει αύξηση επιτοκίων το επόμενο διάστημα.

Τα εργαλεία για διαχείριση του πληθωρισμού, είπε, είναι αυτά της νομισματικής πολιτικής, οι αποζημιώσεις σε κτηνοτρόφους, η ΑΤΑ, η χρησιμοποίηση των αποθεματικών της ΑΗΚ. Άλλου είδους παρεμβάσεις, είπε όπως οροφές τιμών ή οτιδήποτε άλλο δημιούργησαν μαύρη αγορά και ελλείψει προϊόντων σε άλλες χώρες, δεν εξετάζονται, πέραν από το ψωμί, το νερό και το γάλα που εξετάζονται από το αρμόδιο Υπουργείο.

Ο ΥΠΟΙΚ σημείωσε, παράλληλα, την καθοδική τάση που ακολουθεί η ανεργία, αναφέροντας ότι στόχος είναι η δημιουργία συνθηκών πλήρους απασχόλησης το επόμενο διάστημα για θέσπιση κατώτατου μισθού. Η ανεργία, πρόσθεσε, είναι κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι 8,4% στην ΕΕ, στην Κύπρο είναι 7,5%  ενώ σε άλλες τουριστικές χώρες η ανεργία είναι πολύ υψηλότερη. Παράλληλα εξέφρασε ανησυχία για την έλλειψη εργατικού δυναμικού σε τομείς όπως ο ξενοδοχειακός και ο επισιτιστικός λόγω των επιδομάτων που υπάρχουν.

Εξέφρασε, επίσης, την άποψη ότι η Κύπρος οδεύει σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης που είναι κοντά στο 5% για θέσπιση κατώτατου μισθού.

Παράλληλα, ανέφερε ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα θα είναι χαμηλότερο από 2020 και ότι το δημόσιο χρέος που ανέβηκε στο  119% διαμέσου της κρίσης, θα μειωθεί στο 107% φέτος το για να πέσει στο 100,9% το 2022 και στο 90,2% το  2024. Ανέφερε ακόμα ότι το δημόσιο χρέος είναι πλέον κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ και οδεύουμε σε μια βιωσιμότητα παρά την πανδημία. Είπε, επίσης, ότι οι αποδόσεις των ομολόγων παραμένουν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, που ίσως βέβαια να αυξηθούν λόγω των διεθνών εξελίξεων.

Ανέφερε, επίσης, ότι η αύξηση στα ΜΕΔ από τον Απρίλη του 2020 που ήταν 17,7% μέχρι σήμερα που είναι 18% δεν ήταν πολύ μεγάλη.

Πρόσθεσε ότι μέσω του προϋπολογισμού καθίσταται εφικτή η βιώσιμη ανάκαμψη μετά την κρίση της πανδημίας, η υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, η ενίσχυση της πράσινης οικονομίας, του ψηφιακού μετασχηματισμού της έρευνας και καινοτομίας και η υλοποίηση σημαντικών έργων.

Όσον αφορά την πολιτική απασχόλησης είπε ότι συνεχίζονται τα μέτρα συγκράτησης της απασχόλησης και του ύψους επιδομάτων και ωφελημάτων, μη παραχώρησης γενικών αυξήσεων και προσπάθεια συγκράτησης άλλων έμμεσων μισθολογικών αυξήσεων, η συνέχιση της απαγόρευσης πρόσληψης εργοδοτουμένων ορισμένου χρόνου και ωρομίσθιων, η κάλυψη των μονίμων αναγκών στελέχωσης της δημόσιας υπηρεσίας μέσω πλήρωσης κενών θέσεων και συνέχιση κινητικότητας προσωπικού.

Αναφέρθηκε επίσης στις σημαντικές δαπάνες για την τριετία 2022-2024 που είναι €4,9 δις για κοινωνικές παροχές, €1,2 δις για έργα υπό κατασκευή, €1,05 για συγχρηματοδοτούμενα έργα, €719 εκ για το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, €717,2 εκ. για πράσινη ανάπτυξη και €169,2 εκ για έργα ψηφιακού μετασχηματισμού.

Απαντώντας σε ερωτήσεις βουλευτών, ο υπουργός Οικονομικών εξέφρασε την πεποίθηση ότι θα είναι σύμμαχοι με την Βουλή για να επανέλθει η οικονομία σε πορεία μείωσης του χρέους και θα σταματήσουν πολιτικά φαινόμενα που να μιλούν για αύξηση των δαπανών και μετά να εκφράζονται ανησυχίες για αύξηση του δημοσίου χρέους. Είπε επίσης ότι η αύξηση του δημοσίου χρέους για το 2018 έγινε ώστε να μην κινδυνεύσουν καταθέσεις πολιτών για το «απίστευτο φαγοπότι» που υπήρξε στον Συνεργατισμό τα προηγούμενα χρόνια.

Ταυτόχρονα, ανέφερε ότι ο κίνδυνος κοινωνικού αποκλεισμού είναι στα χαμηλότερα επίπεδα που υπήρξε ποτέ στην Κυπριακή Δημοκρατία και βρίσκεται στην Κύπρο 17% σε σχέση με 22% της ΕΕ. Πρόσθεσε πως ούτε οι μισθοί πέφτουν. Κατά τη συζήτηση υπήρξε ένταση όταν ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άριστος Δαμιανού, αναφέρθηκε ιδιαίτερα στον κίνδυνο φτώχειας που αφορά έναν στους πέντε Κυπρίους, με τον Υπουργό να αναφέρει ότι ο κίνδυνος αυτός ήταν ένας στους τρεις υπό διακυβέρνησης Χριστόφια, με ποσοστό ανεργίας 18%.

Όσον αφορά την πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση ανέφερε ότι ήδη έχει προσληφθεί σύμβουλος και θα γίνει δημόσια διαβούλευση, ωστόσο, όπως είπε, η αύξηση της πράσινης φορολογίας αντιμετωπίζεται με οξύμωρο τρόπο από την ΕΕ, ενώ δεν θα είναι χωρίς κόστος.

Όσον αφορά το αναπτυξιακό μοντέλο είπε ότι αλλάζει με την ανάπτυξη τομέων όπως η ναυτιλία, οι ΑΠΕ, η υψηλή τεχνολογία ενώ έχε εξαγγελθεί νέα στρατηγική για προσέλκυση εταιρειών.

Το ΚΕΠ και πει το mea culpa

Αναφορικά με το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα (ΚΕΠ), ο Υπουργός Οικονομικών απάντησε ότι η Κυβέρνηση έχει πει το mea culpa της για τα λάθη που έγιναν και για το γεγονός ότι το πρόγραμμα παρατράβηξε, αλλά δεν βασίζεται όπως είπε στο ΚΕΠ το παραγωγικό μοντέλο της Κύπρου. Παράλληλα ανέφερε ότι η Κυβέρνηση δεν θα πει mea culpa για το κλείσιμο της Επιτροπής Σιτηρών που ουδέποτε είχε αποθέματα και στοίχισε στον φορολογούμενο.

Όσον αφορά τους κινδύνους για την οικονομία ανέφερε ότι ο κίνδυνος που αφορά τον Ταμείο Ανάκαμψης έχει να κάνει με την τεχνοκρατική επάρκεια της Κυβέρνησης να το εκτελέσει και ήδη υπάρχει μέριμνα για επιπλέον προσωπικό και ο δεύτερος κίνδυνος είναι πολιτικός και έχει να κάνει με την μη τήρηση των οροσήμων, κάτι που αφορά και τη συνεργασία με τη Βουλή.

Όσον αφορά τους κινδύνους που αφορούν την εύρυθμη λειτουργία του ΓΕΣΥ αναφέρθηκε στην ανάγκη κάλυψης των ελλειμμάτων από τον ΟΚΥΠΥ και είπε ότι παρά τις προσπάθειες που γίνονται υπάρχουν περιορισμένη προοπτική δράσης λόγω της νομοθεσίας. Ανέφερε επίσης ότι το θέμα αφορά τις καταχρήσεις που γίνονται στο ΓΕΣΥ και ότι η εύρυθμη λειτουργία του ΓΕΣΥ θα σήμαινε να καλύπτουν οι συνεισφορές του κράτους και των εργαζομένων και όλα τα έξοδα που αφορούν την υγεία κάτι που δεν γίνεται τώρα. Κάποιες οροφές ανέφερε, φαίνεται ότι δεν μπορούν να διατηρηθούν.

Σε σχέση με τις επενδύσεις ανέφερε ότι στην Κύπρο δραστηριοποιούνται 137 εταιρείες υψηλής τεχνολογίας που εργοδοτούν 13.000 άτομα. Πρόσθεσε ότι μεγαθήρια στον τομέα εμπιστεύτηκαν την Κύπρο και θέλουν να επεκταθούν, ενώ επενδυτή από τη Σλοβακία βλέπει την Κύπρο για μεταφορά προσωπικού 500 ατόμων.

Αναφορικά με τις μεταναστευτικές ροές, είπε ότι η Κύπρος λαμβάνει από την ΕΕ ποσό πολύ μικρότερο από τις δικές τις δαπάνες σε σχέση με το θέμα. Αναφέρθηκε στην ανάγκη καλύτερων μηχανισμών ελέγχου για να μην διοχετεύονται μετανάστες στη μαύρη εργασία και να ανοιχτούν κάποιοι επιπλέον τομείς εργασίες σε αυτούς.