Σ. Καραμοντάνης: Πώς η Κύπρος θα καταστεί διεθνής προορισμός μαρίνων

Σε νηπιακά στάδια ανάπτυξης βρίσκεται η Κύπρος ως διεθνής προορισμός για μαρίνες, ενώ με τις κατάλληλες αναπτύξεις που έχουν τροχοδρομηθεί μπορεί η χώρα μας να καταστεί κόμβος εξυπηρέτησης σκαφών της Ανατολικής Μεσογείου. Αυτό επισημαίνει σε συνέντευξή του στο InBusinessNews, o Σταύρος Καραμοντάνης, CEO της Ayia Napa Marina και Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Μαρίνων Κύπρου, ο οποίος αναφέρεται στα μέτρα που θα πρέπει να εφαρμοστούν ώστε η Κύπρος να γίνει ανταγωνιστικός διεθνής προορισμός για μαρίνες.

Ποια είναι τα οφέλη για την κυπριακή Οικονομία και την Κύπρο γενικότερα εάν η χώρα μας καταστεί διεθνής προορισμός για μαρίνες;
Η Κύπρος δεν αναγνωρίζεται ούτε εντάσσεται στους βασικούς διεθνείς προορισμούς Yachting. Αποτελούμε, λοιπόν, πρακτικά ένα νέο άνοιγμα προς τις διεθνείς αγορές για Μαρίνες, βρισκόμενοι ακόμη σε νηπιακά στάδια ανάπτυξης. Σε συνδυασμό με το αυταπόδειχτο γεγονός ότι η ανάπτυξη μαρίνων και συναφών λειτουργειών, προϋποθέτει τη σύμπραξη (PPP- Public Private Partnership) δημόσιου και ο ιδιωτικού τομέα, πρέπει να ακολουθηθεί μια από κοινού στοχευμένη  στρατηγική, για την επίτευξη του κοινού στόχου, δηλαδή την εδραίωση της Κύπρου, ως σοβαρού ναυτικού προορισμού. Είναι αναντίλεκτο ότι σε τέτοια περίπτωση, οι συνεπακόλουθες επιπτώσεις θα είναι πολυπλεύρως και ποικιλοτρόπως θετικές και το κέρδος θα είναι δεδομένο για όλους (ιδιώτες - δημόσιο - κοινωνικοί εταίροι).  

Η πολλαπλότητα των οφελών μπορεί να αποτυπωθεί κάλλιστα στο παράδειγμα της Μαρίνας της Αγίας Νάπας. Ένα έργο που έχοντας σήμερα ολοκληρωμένη την πρώτη του φάση - δηλαδή τα Λιμενικά Έργα και τις Υποδομές και είναι έτοιμο να υποδεχτεί σκάφη - έχει απορροφήσει κεφάλαια έως σήμερα της τάξης των €175 εκατ., με την καθαρή εισροή ξένων κεφαλαίων να ξεπερνά τα €150 εκατ. Αντιλαμβάνεται κανείς το μέγεθος του οφέλους, πριν καν αναλογιστεί τις υπόλοιπες ευεργετικές συνέπειες που αντανακλούν σε νέες θέσεις εργασίας, σε επιπρόσθετη φορολογία, στον εμπλουτισμό και διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος, στην ώθηση της οικοδομικής βιομηχανίας, στην αναβάθμιση και στην παροχή ευκαιριών στη τοπική κοινωνία κλπ. Στο υπό αναφορά έργο, η τελική επένδυση θα ξεπεράσει τα €320 εκατ., ενώ σε παρόμοια έργα, όπως για παράδειγμα η Μαρίνα Λεμεσού έχουν επενδυθεί πέραν των €350εκ. και στο Παραλίμνι αναμένεται μια επένδυση γύρω στα €110 εκατ.

Οι πιο πάνω αναπτύξεις, αντιλαμβάνεστε ότι έχουν ως πυλώνα και αιτία την γεωγραφική μας θέση, που ελπίζουμε ότι καταλλήλως θα μπορέσει να εξαργυρωθεί, προκειμένου να διαμορφωθούμε σε κόμβο εξυπηρέτησης σκαφών της Ανατολικής Μεσογείου. 

Αν γίνουν οι νέες μαρίνες της Πάφου, Λάρνακας και Παραλιμνίου πόσο ολοκληρωμένο θα είναι το οικοσύστημα της Κύπρου; Θα θεωρείται η Κύπρος πλέον ένας αξιόλογος προορισμός για σκάφη και γιοτ;
Ο Σύνδεσμος Μαρίνων χαιρετίζει την στρατηγική υλοποίησης για την κατασκευή και άλλων Μαρίνων, π.χ. Παραλιμνίου, Λάρνακας και Πάφου, αφού για να καταστούμε ως αξιόλογος ναυτικός προορισμός πρέπει να δημιουργήσουμε πολλούς χώρους ελλιμενισμού μαζί με ολοκληρωμένες υποστηρικτικές υποδομές. Μόνο έτσι θα μπούμε δυναμικά στο χάρτη των επιθυμητών προορισμών. Οι ιδιοκτήτες σκαφών επιθυμούν να έχουν επιλογές Μαρίνων στις χώρες που προτίθενται να επισκεφτούν. Αυτό δεν είναι μόνο για το αίσθημα ασφάλειας που αποφέρει η γειτνίαση Μαρίνων υπό τη μορφή των καταφυγίων/ χώρων ελλιμενισμού (ιδανικό να υπάρχει Μαρίνα κάθε 50 ναυτικά μίλια), αλλά και για την γένεση νέων προορισμών μέσω της ποικιλίας σε αυτό τον τομέα που θα μπορεί να παρέχει η χώρα.

Περεταίρω πρέπει επιτακτικά να παραχωρηθούν από το κράτος και τα δέοντα κίνητρα και θεσμικές διευκολύνσεις που θα μας καταστήσουν προτιμητέο προορισμό για τους ξένους, κίνητρα που άλλοι ανταγωνιστικοί προορισμοί είτε εντός είτε εκτός Ευρώπης προσφέρουν, διαφορετικά η όποια προσπάθειά μας να κινδυνεύει άμεσα να πέσει στο κενό.  

Αφού έχει είδη δοθεί και χαραχθεί η πολιτική για την ανάπτυξη του Ναυτικού Τουρισμού, τότε όλοι οι ενδιαφερόμενοι, ιδιωτικός και δημόσιος τομέας αλλά και οι αρχές του κλάδου, Υπουργεία και αρμόδιες υπηρεσίες πρέπει να κατανοήσουν και να εκτελέσουν την συγκεκριμένη στρατηγική. Προφανώς εντούτοις, την κύρια ευθύνη υλοποίησης και πραγμάτωσης των στρατηγικών και των στόχων, φέρει σε τελική ανάλυση το εκάστοτε Υπουργείο. Είναι ξεκάθαρη ευθύνη του να υλοποιήσει το χαρτοφυλάκιό του, ενώ παράλληλα οφείλει να τροχοδρομήσει και να υποστηρίξει τυχόν υποστηρικτές ενέργειες που χρήζουν έγκρισης της Βουλής, έχοντας τον τελικό ρυθμιστικό και αποφασιστικό λόγο μαζί με όλα τα πολιτικά κόμματα.

Πρώτιστα όμως πρέπει να αναγνωριστούν όλες οι δικές μας αδυναμίες και χωρίς συμπλέγματα, να εντοπίσουμε τις ευκαιρίες που δημιουργούνται, να σεβαστούμε τους ξένους επενδυτές που μας εμπιστεύθηκαν ή θα μας εμπιστευθούν, να υπάρξει σταθερή πολιτική προώθησης των κοινών συμφερόντων με όλους τους κοινωνικούς εταίρους χωρίς υστεροβουλίες και να παραμερίσουμε τους λαϊκισμούς και να θέσουμε πάνω από όλα την ευημερία του τόπου μας.

Επομένως υπάρχουν δυο κατευθύνσεις. Αφενός μεν αυτή των κινήτρων που θα προσελκύσουν ξένους επενδυτές για να συμμετάσχουν στην κλήση των προσφορών και αφετέρου δε, αυτή των κινήτρων στη βάση των οποίων θα υπάρξει αδιάλειπτη και συνεχές εμπορία προϊόντων και υπηρεσιών.

Πόσο εφικτό / ρεαλιστικό είναι να κατασκευαστούν οι τρεις μαρίνες; Πόσο ελκυστικό είναι για ξένους επενδυτές;
Είναι απατηλό όνειρο να πιστεύουμε ότι θα προσελκύσουμε νέους επενδυτές, με τα υφιστάμενα δεδομένα. Είναι εδώ όπου ο κρατικός μηχανισμός χωλαίνει και για να είμαι πιο δίκαιος, αναφέρομαι στο αρμόδιο Υφυπουργείο. Δεν είναι δυνατόν να βγαίνουμε σε διεθνείς διαγωνισμούς  για χάριν των διαγωνισμών. Τα υπουργεία έχουν μεταξύ των υπολοίπων και την ευθύνη να μελετούν εις βάθος τους όρους και μάλιστα να σκέφτονται όχι μόνο καινοτόμα αλλά και με τρόπο που θα είναι ελκυστικός για τους προσφοροδότες. Από το 2000 που ανακοινωθήκαν οι πρώτες συμβάσεις για τις Μαρίνες έχουμε αποκομίσει απέραντη εμπειρία στο πως αντιδρούν οι αγορές, τι κεντρίζει το ενδιαφέρον των προσφοριοδοτων και πως καλυτέρα διαφυλάσσουμε το δημόσιο συμφέρον. Εδώ, θέλω να τονίσω ότι οι ιθύνοντες που κατέχουν τις ψηλές θέσεις έχουν την υποχρέωση να είναι και τολμηροί και θαρραλέοι στις αποφάσεις που παίρνουν, αν θέλουν να επιτύχουν. Ευθύνες οι οποίες πηγάζουν από την θέση που κατέχουν. Διότι οι συνήθης και εύκολη πρακτική είναι να παραμένουν άτολμοι να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις και να αδρανούν, κρύβοντας την απραξία τους πίσω από τις Ελεγκτικές Υπηρεσίες της Δημοκρατίας. Φυσικά οι εξαιρέσεις υπάρχουν και τις έχουμε βιώσει και αυτές πρέπει να αποτελέσουν τον φάρο για τον εκσυγχρονισμό της Δημόσιας υπηρεσίας και του Κρατικού Φορέα συνολικά.

Δράττομαι της ευκαιρίας να τονίσω ότι εμπειρικά έχει αποδειχθεί ότι οι συμβάσεις (τα συμβόλαια) που υπογράφονται μεταξύ των δυο πλευρών πρέπει να είναι δίκαια και αντικειμενικά, έτσι ώστε το κράτος, σε αυτή την περίπτωση το Υφυπουργείο, να μην κρατά και το κρέας και το μαχαίρι. Τέτοιες πρακτικές δημιουργούν αναντίλεκτα αντικίνητρα και εκμηδενίζουν τις πιθανότητες εκδήλωσης ενδιαφέροντος για μελλοντικές συναφείς αναπτύξεις.

Κατά την προσωπική μου γνώμη, εκτός από την Μαρίνα Παραλιμνίου, δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος ότι θα υλοποιηθούν οι Μαρίνες Πάφου και Λάρνακας. Αυτή ήταν και η άποψη μου και πριν τα γεγονότα της πανδημίας. Ο λόγος απλός, δεν υπάρχουν τα σωστά κίνητρα και τα καταλληλά εμπορικά μετρά για να προσελκύσουμε ξένους επενδυτές. Όσο αφορά την Λάρνακα, υπενθυμίζω ότι δεν υπεγράφη οποιαδήποτε δεσμευτική συμφωνία  από τους επενδυτές.

Ξέρετε, οι ξένοι επενδυτές μας παρακολουθούν, και δυστυχώς τους έχουμε εμπράκτως  απογοητεύσει με αλλαγές στους όρους των αρχικών συμφωνιών, όπως για παράδειγμα την επιβολή (εκτονυστέρων) του ΦΠΑ όπως αυτή εμπίπτει σε αγοραπωλησίες ακινήτων με μίσθωμα. Αυτό προς υποτιθέμενη εξυπηρέτηση κοντόφθαλμων συμφερόντων. Τακτικές σαν αυτές, σίγουρα δεν προσελκύουν ξένους επενδυτές στο νησί μας.

Σας δημιουργεί πρόβλημα το γεγονός ότι οι Μαρίνες υπάγονται σε διάφορα Υπουργεία;
Βεβαίως! Αυτό δημιουργεί πρόβλημα σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Δεν υπάρχει σωστός και εποικοδομητικός συντονισμός, αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν και αχρείαστες καθυστερήσεις στην υλοποίηση κοινών στόχων. (Π.χ. Μαρίνες Λεμεσού, Αγίας Νάπας, St. Rafael και Παραλιμνίου στο Υφυπουργείο Τουρισμού ως επίσης και η προτεινομένη Μαρίνα της Πάφου, και Μαρίνα Λάρνακας Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων). Υπάρχει διγλωσσία και διαφορετικότητα στον προσανατολισμό, χωρίς κανένα λόγο.

Κατά την άποψη μου όλες οι Μαρίνες πρέπει σαφώς να ενταχθούν σε ένα Υπουργείο, στο Υφυπουργείο Ναυτιλίας. Το συγκεκριμένο Υφυπουργείο έχει ως κύρια αποστολή την γαλάζια ανάπτυξη, μεγαλύτερη εμπειρία και τεχνογνωσία για όλα το συναφή θέματα.

Τι περιμένετε από το Υφυπουργείο Τουρισμού και τον Υφυπουργό;
Νομίζω, είμαι πολύ σαφής και παράλληλα και πολύ ειλικρινής. Έχω δώσει το στίγμα και το πνεύμα που κυριαρχεί αυτή την στιγμή, χωρίς απόλυτα να αναφέρομαι πάντοτε στο συγκεκριμένο Υφυπουργείο, αλλά σε όλους τους ενδιαφερομένους φορείς. Η συνεργασία μας με το Υφυπουργείο είναι μεν σε πολύ καλό δρόμο αλλά πρέπει να αλλάξουν κάποιες αναχρονιστικές νοοτροπίες. Να αποβάλουμε το κόμπλεξ εκεί και όπου υπάρχει και να ακούμε τους κάλους, έντιμους και συνεπείς συνεργάτες του κράτους. Να σταματήσουμε να είμαστε απορριπτικοί απαντώντας πάντοτε με το εύκολο «όχι» και να αποδεχόμαστε και να υιοθετούμε προοδευτικές προτάσεις και προτάσεις λογικής. Να πάψει ο κρατικός μηχανισμός να αποτελεί ένα αφιλόξενο πεδίο μονολιθικότητας και να μετατραπεί σε ένα κέντρο ελεύθερης ανταλλαγής απόψεων και λήψης ορθών αποφάσεων.

Ο Σάββας Περδιος είναι κατά την άποψη μου ο ιδανικότερος για να χειριστεί το Υφ. Τουρισμού. Είναι νέος, μορφωμένος με αστείρευτη ενέργεια και πάθος. Πρέπει να στελεχωθεί καταλλήλως για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στα πολλά μέτωπα που έχει μπροστά του.

Ειδικά τώρα που η οικονομία δέχθηκε τεράστιο πλήγμα από την κρίση του κορωνοϊού θα χρειαστεί συλλογική προσπάθεια για την επανεκκίνηση όλων των τομέων της οικονομίας. Συνεπώς έργα όπως οι Μαρίνες θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ως στρατηγικά έργα στήριξης της οικονομίας. Για να γίνει όμως αυτό κατορθωτό θα πρέπει τα αρμόδια Υπουργεία να μετατραπούν σε πολύστροφες μηχανές επίλυσης προβλημάτων και προώθησης των κατάλληλων μέτρων ομαλής λειτουργίας των υφιστάμενων Μαρίνων αλλά και των σε εξέλιξη κατασκευής. Οι διακηρύξεις από την κυβέρνηση έχουν ήδη εκφραστεί και αναμένουμε πρακτικές ενέργειες! «Αμ’έπος Αμ΄έργο»

Ο ρόλος των μαρίνων
Ποια είναι τα πρακτικά μέτρα που εισηγείστε για να καταστεί η Κύπρος ένας ανταγωνιστικός διεθνής προορισμός για μαρίνες;
Βασικοί παράγοντες επιτυχίας:

• Η εφαρμογή και η προστασία των ευνοϊκών οικονομικών συνθηκών είναι ζωτικής σημασίας για την προσέλκυση της βιομηχανίας superyacht. (Οι όροι ανταγωνισμού πρέπει να είναι ίσοι με τους ανταγωνιστές μας που εδρεύουν στην ΕΕ).
• Συνεχής επέκταση και ανάπτυξη υποδομών ελλιμενισμού και υποστήριξη των υπηρεσιών και των εγκαταστάσεων του κλάδου.
• Συνεπής και εποικοδομητική επικοινωνία με τον κλάδο σχετικά με τα πλεονεκτήματα της Κύπρου ως κεντρικό σημείο yachting, σε συνδυασμό με το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν.
• Ελκυστικές και αποτελεσματικές κανονιστικές και νομοθετικές συνθήκες είναι απαραίτητες, αφού θέτουν γερές βάσεις ανάπτυξης και εμπνέουν εμπιστοσύνη.
• Ευνοϊκή ερμηνεία ορισμένων οδηγιών της ΕΕ, σύμφωνα με άλλες χώρες της ΕΕ.
• Σαφή μηνύματα πολιτικής από την «κορυφή προς τα κάτω» εντός των αρχών.
• Οι ιδιοκτήτες superyacht βασίζονται όλο και περισσότερο στην τεχνογνωσία των εταιρειών διαχείρισης, των δικηγόρων/χρηματοοικονομικών συμβούλων και των Πλοιάρχων τους για να διασφαλίσουν ότι θα επωφεληθούν από τα οικονομικά κίνητρα και θα λειτουργήσουν όσο το δυνατόν πιο οικονομικά. Συνεπώς, τα φορολογικά κίνητρα, απαλλαγή από δασμούς,  λειτουργούν ως καταλύτες και μαγνητίζουν πελάτες.
• Απαλλαγή από δασμούς για καύσιμα για εμπορικά σκάφη αναψυχής υπό ναύλωση – δεν ισχύει αυτή την στιγμή στην Κύπρο. Αυτό θα προσελκύσει σημαντική διέλευση superyacht δια μέσω της Κύπρου. Επί του παρόντος μας παρακάμπτουν τα superyachts και ταξιδεύουν σε χώρες όπου δεν χρεώνονται δασμοί για τα καύσιμα. (Συμπεριλαμβανομένων των χωρών της ΕΕ, όπως η Ελλάδα, που ερμηνεύουν ευνοϊκά τις οδηγίες της ΕΕ και τρίτες χώρες στην περιοχή μας, όπως η Τουρκία, το Μαυροβούνιο, η Αλβανία)
• ΦΠΑ/Απαλλαγή από δασμούς για την εισαγωγή ανταλλακτικών σε κατάλληλα σκάφη - δεν ισχύει αυτή την στιγμή στην Κύπρο. Αυτό αποτελεί εμπόδιο για την επιλογή της Κύπρου για τεχνικές επισκέψεις, χειμερινό ελλιμενισμό και χρήση του κλάδου των υπηρεσιών υποστήριξης. Ωστόσο (σχήμα οξύμωρο) αυτό ισχύει για τη στήριξη των ναυτιλιακών βιομηχανιών, των βιομηχανιών πετρελαίου και φυσικού αερίου της Κύπρου!
• VΑΤ Yacht Leasing Scheme –  Αυτό ήταν προηγουμένως ένας ουσιαστικός οδηγός της κυκλοφορίας superyacht στην Κύπρο – κάτι το οποίο δεν ισχύει πλέον. Τα σκάφη πηγαίνουν αλλού, ειδικά στη Μάλτα που διατήρησε το σχέδιό παρά τον πρόσφατο έλεγχο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια σημαντική απώλεια εσόδων για την κυπριακή κυβέρνηση.
• Ανάπτυξη & εφαρμογή στρατηγικής μάρκετινγκ και επικοινωνίας σε εθνικό & διεθνή επίπεδο. Συμπόρευσης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.

 
Σε ό,τι αφορά τα μέτρα επανεκκίνησης της Οικονομίας;
Άμεσα επιβάλλεται όπως εφαρμοστούν τα ακόλουθα για όλες τις συβάσεις Μαρίνων τόσο για τις υφιστάμενες όσο και για αυτές που είναι δρομολογημένες.

• κατάργηση του ΦΠΑ στις αγοραπωλησίες ακινήτων με μίσθωμα.
• αύξηση της χρονικής διάρκειας μισθώσεων ακινήτων τουλάχιστον στα 250 έτη.
• αύξηση συντελεστή δόμησης κατά 15% .
• κατάργηση του φόρου 8% στα πωλητήρια συμβόλαια που αφορούν την περίοδο μέχρι 31/12/2021.(αφορά συμβάσεις Μαρίνων με μίσθωμα).
• κατάργηση του φόρου υπεραξίας στα πωλητήρια συμβόλαια που αφορούν την περίοδο μέχρι 31/12/2021.