Συντάξεις γιοκ το 2070;

Καμπανάκι θα πρέπει να σημάνει μετά τις προβλέψεις της ΕΕ για τη γήρανση του πληθυσμού της ΕΕ και ιδιαίτερα για την Κύπρο όπου το προσδόκιμο ζωής  το 2070 για τους άνδρες θα είναι τα 87 έτη και για τις γυναίκες τα 90,2 έτη, με αποτέλεσμα το ποσοστό ηλικιακής εξάρτησης να αυξάνεται από 45,6% το 2016 στο 81,7% το 2070. Την ίδια ώρα, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο θεωρεί επιτακτική ανάγκη την ενθάρρυνση της αποταμίευσης μέσα από μια συνολική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος ώστε να διασφαλιστεί η επάρκεια των συντάξεων.
 
Συγκεκριμένα, η ΕΕ στην έκθεση της «The 2018Ageing Report» υπογραμμίζει πως με βάση τις δημογραφικές προβλέψεις στις επόμενες δεκαετίες ο πληθυσμός της Ένωσης θα είναι περισσότερο «γκριζομάλληδες». Δηλαδή, ο συνολικός πληθυσμός της Ένωσης αναμένεται να αυξηθεί από 511 εκατ. το 2016 σε 520 εκατ. το 2070. Ωστόσο, ο ενεργός πληθυσμός (15-64 ετών) αναμένεται να συρρικνωθεί σημαντικά από 333 εκατ. το 2016 σε 292 εκατ. το 2070 λόγω της υπογεννητικότητας, αύξηση του προσδόκιμου ζωής και του μεταναστευτικού ρεύματος.

Διαβάστε ακόμα: Μισιρλής: Στην Κύπρο θα έρχονται οι σωστοί επενδυτές
 
Γεννάμε αλλά όχι αρκετά
Μπορεί μεν τα συνολικά ποσοστά γονιμότητας να  έχουν αυξηθεί κατά μέσο όρο στην ΕΕ, στην Κύπρο όμως το ποσοστό γονιμότητας έχει μειωθεί στο 1,3 το 2016 και το οποίο αναμένεται να αυξηθεί μόλις στο 1,62 το 2070. Την ίδια ώρα, η ηλικιακή ομάδα 0-14 ετών αποτελούσε το 16,1% του συνολικού πληθυσμού το 2016, ενώ το 2070 μόλις το 11,4% του συνολικού πληθυσμού θα είναι ηλικίας 0-14 ετών. Παράλληλα, ο ενεργός πληθυσμός (15-64 ετών) το 2016 αποτελούσε το 68,7% του πληθυσμού, ποσοστό το οποίο αναμένεται να μειωθεί στο 55,1% το 2070.
 
Στον αντίποδα, η ηλικιακή ομάδα άνω των 65 ετών αποτελούσε το 15,3% του πληθυσμού το 2016, ποσοστό το οποίο αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί μέχρι το 2070 με αποτέλεσμα οι συνταξιούχοι να αποτελούν το 33,6% του πληθυσμού.

Με βάση τις δημογραφικές προβλέψεις, το ποσοστό ηλικιακής εξάρτησης από 45,6% το 2016 αναμένεται να αυξηθεί στο 81,7% το 2070. Δηλαδή, για κάθε 100 παραγωγικά μέλη (15-64 ετών)θα αντιστοιχούν περίπου 82 εξαρτώμενα μέλη (η ηλικιακή ομάδα κάτω των 15 και άνω των 65 ετών).
 
Περισσότερα για συντάξεις
Με βάση την έκθεση της ΕΕ, οι δαπάνες για συντάξεις αναμένεται να αυξηθούν για όλα τα κράτη-μέλη το 2070 και σε ό,τι αφορά την Κύπρο οι δαπάνες για συντάξεις που το 2016 αποτελούσαν το 10,2% το 2070 οι δαπάνες για συντάξεις θα αποτελούν το 12,4% του ΑΕΠ.

Δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός, σημειώνει η έκθεση, ότι σε κράτη μέλη που έχουν νομοθετήσει αυτόματη προσαρμογή με βάση το προσδόκιμο ζωής (Ιταλία, Κύπρος, Δανία, Ελλάδα, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία και Σλοβακία), η διάρκεια της συνταξιοδότησης να αυξηθεί λιγότερο ή ακόμα και να μειωθεί (Ιταλία για γυναίκες). Το 2070 σε αυτές τις χώρες η διάρκεια της συνταξιοδότησης προβλέπεται να είναι περίπου 2 έτη χαμηλότερη (περίπου 1,5-2 έτη για τους άνδρες και 2-2,5 για τις γυναίκες) σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ.

Στην Κύπρο, μάλιστα υπάρχει πρόνοια στη νομοθεσία για σταδιακή αύξηση του ποσοστού εισφορών στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων μέχρι το 2070.

Διασφάλιση συνταξιοδοτικής επάρκειας
Πάντως, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο στην εαρινή του έκθεση για το 2018 προειδοποιεί για την επάρκεια των συντάξεων και θεωρεί μάλιστα επιτακτική ανάγκη την ενθάρρυνση της αποταμίευσης μέσα από μια συνολική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος στην Κύπρο, έχοντας υπόψη το διαχρονικά χαμηλό ποσοστό αποταμίευσης, το αναποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο και το ψηλό ιδιωτικό χρέος.

Έχει αναφερθεί και σε προηγούμενες Εκθέσεις του Συμβουλίου ότι η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος θα πρέπει να βασίζεται στις αρχές της επάρκειας των συντάξεων για το σύνολο των πολιτών και να προωθεί την αποταμίευση.
 
Όπως σημειώνει, η αποταμίευση των νοικοκυριών στην Κύπρο είναι η χαμηλότερη στην Ευρωζώνη. Το φαινόμενο είναι ακόμη πιο ανησυχητικό εφόσον η μέση ηλικία στην Κύπρο είναι χαμηλότερη, το προσδόκιμο ζωής από τα ψηλότερα, αναλογικά μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού στην Κύπρο εργάζεται και άρα θα έπρεπε να αποταμιεύει.
 
Τα αποθεματικά των συνταξιοδοτικών ταμείων εφόσον τα τελευταία λειτουργούν κάτω από ένα ορθολογιστικό και ισχυρά εποπτευόμενο πλαίσιο μπορούν να αποτελούν ένα υγιή μηχανισμό χρηματοδότησης της οικονομίας που θα ενθαρρύνει τις βέλτιστες επιχειρηματικές πρακτικές, περιορίζοντας την κακοδιαχείριση, την αλόγιστη κερδοσκοπία και τη δημιουργία φούσκων.
 
Σε ό,τι αφορά την μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος το Δημοσιονομικό Συμβούλιο προτείνει όπως αυτή περιλαμβάνει:
• Την άμεση ενίσχυση του εποπτικού πλαισίου το οποίο επαλειμμένα αποδείχθηκε ανεπαρκές στην πρόληψη φαινομένων κακής διαχείρισης συνταξιοδοτικών ταμείων.
• Την υποχρεωτική συμμετοχή στο σχέδιο του πρώτου πυλώνα (Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων). Ο πρώτος πυλώνας θα πρέπει να διασφαλίζει ότι η ελάχιστη σύνταξη θα είναι καθολική και ψηλότερη από ένα ποσό που πολιτικά και τεχνοκρατικά θα καθοριστεί ότι διασφαλίζει ένα ελάχιστο επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης.
• Την αυτόματη και υποχρεωτική εγγραφή εργαζομένων και επαγγελματιών κατά την έναρξη της πρώτης τους εργοδότησης σε συνταξιοδοτικά σχέδια (Δεύτερος πυλώνας).
• Τον καθορισμό ελάχιστων ποσοστών συνεισφοράς εργοδότη και εργαζόμενου που σε συνδυασμό με το σχέδιο του Ταμείου Κοινωνικής Ασφάλισης θα διασφαλίζουν ένα πολιτικά καθορισμένο ποσοστό αναπλήρωσης των απολαβών του ασφαλισμένου κατά τα χρόνια προ της συνταξιοδότησης.
• Την παροχή φορολογικών κινήτρων για την ενθάρρυνση της αποταμίευσης. Στόχος θα πρέπει να είναι αποκλειστικά η ενθάρρυνση της αποταμίευσης και όχι η είσπραξη αφορολόγητων εισοδημάτων ανεξαρτήτως ύψους.
• Τον περιορισμό ή και την απαγόρευση της ανάληψης συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων πριν την συνταξιοδότηση ή την ανάληψη μεγάλων εφάπαξ ποσών τον χρόνο συνταξιοδότησης
• Τη δημιουργία ενός συστήματος που θα επιτρέπει στον κάθε πολίτη να επιλέγει, ακόμη και να διαμορφώνει εύκολα το συνταξιοδοτικό σχέδιο που θα κρίνει καταλληλότερο.
• Τη διευκόλυνση και ακόμη την υποχρεωτική μεταφορά της μερίδας συνταξιοδοτικών συσσωρευμένων ωφελημάτων κατά την αλλαγή εργοδότησης ή επαγγέλματος.