«Φωνή» για αλλαγή νόμων και πολιτικών αποκτούν οι πολίτες

Ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων κατατέθηκε νομοσχέδιο, το οποίο αν εγκριθεί, δίνει φωνή και δυνατότητα στους πολίτες, να διεκδικούν αλλαγές σε υφιστάμενες πολιτικές αλλά και τροποποιήσεις στρεβλών, κατά την άποψή τους, νομοθεσιών. Το εν λόγω νομοσχέδιο με τίτλο «ο Περί Πρωτοβουλίας των Πολιτών Νόμος του 2017», έλαβε το πράσινο φως από το Υπουργικό Συμβούλιο την 1η Μαρτίου και κατατέθηκε στη Βουλή για συζήτηση. Στόχος του, η ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά μέσω της συμμετοχής τους στη διαμόρφωση πολιτικής και την αύξηση της διαφάνειας.

Όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το νομοσχέδιο, σκοπός του είναι η θεσμοθέτηση της παροχής ευχέρειας στους πολίτες να υποβάλλουν προς την Κυβέρνηση αιτήματα, όπως αναλάβει δράση σε συγκεκριμένους τρεις τομείς αρμοδιότητάς της και παράλληλα την υποχρέωση της Κυβέρνησης να εξετάζει τα αιτήματα αυτά στην περίπτωση που υποστηρίζονται από ικανό αριθμό πολιτών. 

Ειδικότερα, το νομοσχέδιο προβλέπει τη δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας, μέσω της οποίας οι Κύπριοι πολίτες αλλά και υπήκοοι χωρών της ΕΕ, που έχουν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους, θα μπορούν να υποβάλλουν αιτήματα ή πρωτοβουλίες καθώς και να υπογράφουν/υποστηρίζουν υφιστάμενες πρωτοβουλίες, μέσω των οποίων θα καλούν την κυβέρνηση να λάβει δράση ή να τροποποιήσει υφιστάμενη πολιτική ή νομοθεσία σε τομείς του ενδιαφέροντος τους. Τα αιτήματα και οι πρωτοβουλίες των πολιτών θα εξετάζονται από την αρμόδια Επιτροπή Εξέτασης Πρωτοβουλιών Πολιτών, για να διαπιστώνεται κατά πόσον πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις που τίθενται. 

Βάσει των προνοιών του προτεινόμενου νομοσχεδίου, εφόσον εξασφαλιστούν 100 υπογραφές σε διάστημα ενός μηνός, η πρωτοβουλία θα δημοσιοποιείται στον επίσημο διαδικτυακό τόπο πρωτοβουλίας πολιτών για διάστημα τεσσάρων μηνών, με σκοπό να συλλεχθούν 8000 υπογραφές. Σημειώνεται ότι η εγκυρότητα των υπογραφών θα πιστοποιείται από το υπουργείο Εσωτερικών. 

Για τις πρωτοβουλίες που θα εξασφαλίζουν τον απαιτούμενο αριθμό υπογραφών, ο Γραμματέας του υπουργικού Συμβουλίου θα αναλαμβάνει  την προώθησή τους στο αρμόδιο υπουργείο ή διοικητικό όργανο ή στην αρμόδια αρχή, προκειμένου να εξεταστούν οι ενδεχόμενες ενέργειες, στις οποίες προτίθεται να προβεί η Κυβέρνηση.  Ωστόσο, τονίζεται ότι οι ενδεχόμενες ενέργειες, στις οποίες θα δύναται να προβεί η κυβέρνηση πρέπει να είναι επιτρεπτές, βάσει του περί Δημοσιονομικής Ευθύνης και Προϋπολογισμού νόμου και να μην οδηγούν σε καταστρατήγηση των ανώτατων, εγκριθέντων από τη Βουλή, ορίων του προϋπολογισμού. Η θέση της κυβέρνησης θα κοινοποιείται στους διοργανωτές.  

Πιο αναλυτικά, το προτεινόμενο νομοσχέδιο θα προνοεί τα ακόλουθα: 

(α)    Δικαίωμα υποβολής αιτήματος και υποστήριξης/υπογραφής του έχουν Κύπριοι πολίτες ή πολίτες κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους, και έχουν συμπληρώσει το 18 έτος της ηλικίας τους. Οι  Πρωτοβουλίες Πολιτών θα μπορούν υποβληθούν, είτε στην ελληνική είτε στην αγγλική γλώσσα, σε ειδική διαδικτυακή πλατφόρμα, η οποία ολοκληρώνεται εντός Απριλίου 2017.

(β)    Το αίτημα θα εξετάζεται από αρμόδια Επιτροπή («Επιτροπή Εξέτασης Πρωτοβουλιών Πολιτών»), η οποία διορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο με τετραετή θητεία και την οποία θα απαρτίζουν: ο Γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου (Πρόεδρος), ένας δικηγόρος εγνωσμένου κύρους τον οποίο υποδεικνύει ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος (Αντιπρόεδρος),  ένας ακαδημαϊκός τον οποίο υποδεικνύει η Σύνοδος Πρυτάνεων Κυπριακών Πανεπιστημίων, τον Πρόεδρο Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης που ασχολείται με θέματα κοινωνίας των πολιτών, τον οποίο υποδεικνύει ο  Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Παγκύπριου Συντονιστικού Συμβουλίου Εθελοντισμού  και τον Πρόεδρο Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης που ασχολείται με θέματα κοινωνίας των πολιτών, τον οποίο θα υποδεικνύει ο  Πρόεδρος της Επιτροπής. Ο Έφορος Εσωτερικού Ελέγχου ή εκπρόσωπος του δύναται να παρίσταται ως Παρατηρητής. 

(γ)    Η υπό αναφορά Επιτροπή θα εξετάζει κατά πόσον η προτεινόμενη πρωτοβουλία  πληροί τα  ακόλουθα κριτήρια: 
 
i.    Έχει συσταθεί η επιτροπή πολιτών/διοργανωτές (από 7 άτομα) οι οποίοι αναλαμβάνουν ρόλο συνδέσμου μεταξύ της επιτροπής πολιτών, της Επιτροπής Εξέτασης Πρωτοβουλιών Πολιτών και της Γραμματείας Υπουργικού Συμβουλίου καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας, 
ii.    Βρίσκεται εντός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων της Κυβέρνησης, και δεν είναι έκδηλα καταχρηστική, επιπόλαια ή κακόβουλη,
iii.    Δεν αντίκειται σε θεμελιώδες Άρθρο του Συντάγματος και/ή στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες σύμφωνα με τα Άρθρα 6 έως 35 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας,
iv.    Δεν αντίκειται σε νόμους που θεσπίζονται, πράξεις που διενεργούνται ή μέτρα που λαμβάνονται από τη Δημοκρατία τα οποία καθίστανται αναγκαία από τις υποχρεώσεις της ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ούτε αντίκειται σε Κανονισμούς, Οδηγίες ή άλλες πράξεις ή δεσμευτικά μέτρα νομοθετικού χαρακτήρα που θεσπίζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από τα θεσμικά της όργανα ή από τα αρμόδια της σώματα στη βάση των συνθηκών που ιδρύουν την Ευρωπαϊκή Ένωση.
v.    Δεν αντίκειται στο διεθνές δίκαιο που δεσμεύει τη Δημοκρατία.

(δ)    Στην περίπτωση όπου η Επιτροπή Εξέτασης Πρωτοβουλιών κρίνει ότι συγκεκριμένη πρωτοβουλία δεν πληροί τους σχετικούς όρους της νομοθεσίας, ενημερώνει τους διοργανωτές για τους λόγους απόρριψης της. Στην περίπτωση που η προτεινόμενη πρωτοβουλία πληροί τους όρους, παρέχεται 1 μήνας στους διοργανωτές για να συλλέξουν 100 ηλεκτρονικές δηλώσεις υποστήριξης. Οι πρωτοβουλίες που δεν θα καταφέρνουν να εξασφαλίσουν 100 υπογραφές σε ένα μήνα θα απορρίπτονται. 

(ε)    Στην περίπτωση όπου οι πρωτοβουλίες εξασφαλίσουν 100 υπογραφές σε διάστημα 1 μηνός, αυτές θα δημοσιοποιούνται στον επίσημο διαδικτυακό τόπο της Εθνικής Πρωτοβουλίας Πολιτών για διάστημα 4 μηνών, με σκοπό να συλλεγούν 8000 υπογραφές. Η εγκυρότητα των υπογραφών θα πιστοποιείται από το Υπουργείο Εσωτερικών εντός 1 εβδομάδας. 

(στ)    Για τις πρωτοβουλίες που έχουν εξασφαλίσει τον απαιτούμενο αριθμό υπογραφών, η Γραμματεία Υπουργικού Συμβουλίου αναλαμβάνει να προωθεί την προτεινομένη πρωτοβουλία στο αρμόδιο Υπουργείο και/ή διοικητικό όργανο ή αρχή, τα οποία έχουν υποχρέωση να την εξετάσουν. Το αρμόδιο Υπουργείο/όργανο/αρχή υποχρεούται όπως ανακοινώσει τα συμπεράσματα και τις ενέργειες που θα προβεί η Κυβέρνηση ή ότι δεν θα προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια. Ο Γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου θα αναρτήσει τη θέση  αυτή, στον επίσημο διαδικτυακό τόπο της πρωτοβουλίας πολιτών. 

(ζ)    Οι ενδεχόμενες ενέργειες στις οποίες θα δύναται να προβεί η Κυβέρνηση πρέπει να είναι επιτρεπτές βάσει του Περί Δημοσιονομικής Ευθύνης και Προϋπολογισμού Νόμου και να μη οδηγούν σε καταστρατήγηση των ανώτατων εγκριθέντων από την Βουλή των Αντιπροσώπων ορίων του Προϋπολογισμού. Η θέση της Κυβέρνησης θα πρέπει να κοινοποιείται στους διοργανωτές.

Το εν λόγωνομοσχέδιο καταρτίστηκε κατόπιν διαβούλευσης την Κυβέρνηση με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που στηρίζουν την όλη προσπάθεια, όπως την Κίνηση «Ελευθερία - για Πρόοδο και Περηφάνια»  και τη «Διεθνής Διαφάνεια Κύπρος», καθώς και με τον Έφορο Εκλογών του Υπουργείου Εσωτερικών που είναι η αρμόδια αρχή στην Κύπρο σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών.  

Η υλοποίηση της Πρωτοβουλίας Πολιτών αποτελεί δράση που είχε περιληφθεί τόσο στις προγραμματικές δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας όσο και στην δεύτερη δέσμη μέτρων για οικονομική ανάπτυξη όπου είχε εξαγγείλει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.