Deloitte: Βιώσιμη Ανάπτυξη - η νέα πραγματικότητα

Από την Ηλιάνα Καφά, Διευθύντρια, Υπηρεσίες Βιώσιμης Ανάπτυξης, Deloitte* 

Τα τελευταία χρόνια η ανθρωπότητα έρχεται αντιμέτωπη με ποικίλα περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Αυτά δεν περιορίζονται στα σύνορα μιας χώρας αλλά αποτελούν παγκόσμια πρόκληση, με την πανδημία να αποτελεί το πιο πρόσφατο παράδειγμα. Σε αντίθεση όμως με την πανδημία, οι περισσότερες από αυτές τις προσκλήσεις δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με ένα εμβόλιο, αλλά απαιτούν επαναπροσδιορισμό του τρόπου με τον οποίο δρούμε σε ατομικό, κοινωνικό και εταιρικό επίπεδο, καθώς και του τρόπου με τον οποίο είναι δομημένη η οικονομία μας.

Κατανοώντας την άμεση ανάγκη για αλλαγή, οι ρυθμιστικές αρχές και οι αγορές τονίζουν την ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη και την υιοθέτηση ενός οικονομικού μοντέλου που να καλύπτει τις ανάγκες των σημερινών γενεών, χωρίς όμως να βάζει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύπτουν τις δικές τους ανάγκες. Η βιώσιμη ανάπτυξη συνιστά μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που περιλαμβάνει οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές.

Δυνάμεις αλλαγής
Παρόλο που τους τελευταίους μήνες αποτελεί μείζον θέμα συζήτησης στους επιχειρηματικούς και νομοθετικούς κύκλους,  η ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας ατζέντας από το 2015 με δύο συμφωνίες ορόσημα· τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή και την Ατζέντα 2030 των Ηνωμένων Εθνών. Η τελευταία, θέτοντας 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (UN SDGs), αποτελεί το νέο παγκόσμιο πλαίσιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη και κατατάσσεται ψηλά στην ατζέντα των στρατηγικών προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) για το διάστημα 2019-2024.

Τη σημασία της βιώσιμης ανάπτυξης συμμερίζεται και η αγορά. Η μέτρηση των επιδόσεων ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Εταιρική Διακυβέρνηση) γίνεται ολοένα και πιο σημαντική για τους επενδυτές. Η Blackrock, η αμερικανική πολυεθνική εταιρεία διαχείρισης επενδύσεων, ξεκαθάρισε πώς «ο κίνδυνος βιωσιμότητας, ιδίως ο κίνδυνος για το κλίμα, αποτελεί επενδυτικό κίνδυνο» και κατέστησε σαφές ότι η βιωσιμότητα θεωρείται βασικός παράγοντας λήψης αποφάσεων στην επενδυτική της στρατηγική. Αυτή η δήλωση οφείλεται στην αυξημένη κατανόηση του πώς οι παράγοντες που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα μπορούν να επηρεάσουν την οικονομική ανάπτυξη, τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και τις χρηματοπιστωτικές αγορές στο σύνολό τους.

Ενδιαφέρον από ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές σε Ευρώπη και Κύπρο
Με τους διεθνείς οργανισμούς και τις αγορές να δίνουν ένα σαφές μήνυμα ότι η βιωσιμότητα δεν μπορεί να περιθωριοποιείται, οι ρυθμιστικές αρχές παγκοσμίως αρχίζουν να εφαρμόζουν νομοθεσίες με στόχο την ενσωμάτωση παραγόντων βιωσιμότητας σε διάφορους οικονομικούς και επιχειρηματικούς τομείς.

Στην Ευρώπη, η ΕΕ διαμόρφωσε και εφαρμόζει τη Στρατηγική Βιώσιμης Χρηματοδότησης (Sustainable Finance Strategy) με στόχο τον αναπροσανατολισμό των ιδιωτικών κεφαλαίων προς πιο αειφόρες επενδύσεις. Δύο σημαντικοί κανονισμοί που τίθενται σε ισχύ είναι:

• Oι κανονισμοί περί γνωστοποιήσεων αειφορίας στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (SFDR). Η πρώτη δέσμη απαιτήσεων έχει τεθεί σε εφαρμογή από τις 10 Μαρτίου 2021.
• Ο κανονισμός της ΕΕ για την ταξινομία (Taxonomy Regulation) που δημιουργεί ένα σύστημα ταξινόμησης για τους επενδυτές σε περιβαλλοντικά βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες. Ο κανονισμός τίθεται σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2022.

Στις 21 Απριλίου 2021, η ΕΕ ενέκρινε μια δέσμη μέτρων με σκοπό τη βελτίωση της ροής χρημάτων προς βιώσιμες δραστηριότητες. Μέρος των νέων μέτρων αποτελεί η πρόταση  αναθεώρησης και ενίσχυσης των υφιστάμενων κανόνων για τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών (Corporate Sustainability Reporting Directive proposal). Η πρόταση αποσκοπεί στη δημιουργία ενός συνόλου κανόνων που επιτρέπουν να ευθυγραμμιστεί η υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας με την υποβολή χρηματοοικονομικών αναφορών. Την ίδια μέρα, η ΕΕ ανακοίνωσε την προσωρινή συμφωνία μεταξύ των νομοθετών σχετικά με τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, ο οποίος θεσμοθετεί τη δέσμευση της ΕΕ για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.

Η Κύπρος, ως μέλος κράτος της ΕΕ, καλείται να ακολουθήσει και να συνεισφέρει έμπρακτα στην πορεία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι δημόσιες πολιτικές πρέπει να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα. Οι κυπριακές εποπτικές αρχές καλούνται να αντιληφθούν τις σημαντικές αλλαγές που επιφέρει η στροφή προς τη βιώσιμη ανάπτυξη για την αγορά και να λάβουν ενεργό ρόλο στην εποπτεία των νέων διαρρυθμίσεων. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου («CySEC»), σε πρόσφατη ανακοίνωσή της στις 8 Μαρτίου 2021, επιβεβαίωσε δημόσια τη δέσμευση της να ενισχύσει τη συμμόρφωση με τα βιώσιμα πρότυπα χρηματοδότησης.

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα, με τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει στη διοχέτευση κεφαλαίων και επενδύσεων, καλείται να ανταποκριθεί ενεργά προς μια πιο οικολογική και αειφόρο οικονομία. Η οποιαδήποτε αλλαγή στον τρόπο χρηματοδότησης των διαφόρων επιχειρήσεων επιφέρει άμεσες αλλαγές στον τρόπο διακυβέρνησης, στο λειτουργικό και επιχειρηματικό τους μοντέλο.

Επιχειρηματικοί κίνδυνοι και ευκαιρίες
Η ανάγκη για ένα βιώσιμο και αειφόρο τρόπο ζωής, παραγωγής και κατανάλωσης αποτελεί μονόδρομο για την ανθρωπότητα και καθορίζει τη νέα πραγματικότητα για τις επιχειρήσεις.

Οι οργανισμοί που δεν θα μπορέσουν να προσαρμοστούν και να ενσωματώσουν τη βιωσιμότητα στο οικονομικό τους μοντέλο, δεν θα βρεθούν μόνο αντιμέτωποι με τον αυξανόμενο νομοθετικό και εποπτικό έλεγχο, αλλά και με πολλαπλούς επιχειρηματικούς κινδύνους. Αυτοί όμως που θα ενσωματώσουν την βιωσιμότητα στο οικονομικό τους μοντέλο, όχι μόνο θα καταφέρουν να αντιμετωπίσουν τα ρίσκα αλλά θα είναι αυτοί που θα καταφέρουν να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες. 
 

Πως πρέπει να ανταποκριθούν οι οργανισμοί
Η σημασία της βιωσιμότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης πρέπει να ενσωματωθεί στις διάφορες πτυχές και διαδικασίες ενός οργανισμού, όπως:

• Δομές στρατηγικής και διακυβέρνησης
• Λειτουργικά μοντέλα και εφοδιαστική αλυσίδα
• Διαδικασίες διαχείρισης κινδύνου και συμμόρφωσης με τις επερχόμενες νομοθεσίες
• Αποφάσεις διαχείρισης επενδύσεων
• Μετρήσεις επιχειρηματικής επίδοσης
• Υποβολή εκθέσεων και γνωστοποιήσεων

Η αλλαγή αυτή δεν είναι εύκολη. Πάνω απ’ όλα, απαιτεί αλλαγή κουλτούρας και νοοτροπίας. Η αξία ενός οργανισμού δεν βασίζεται μόνο στα παραδοσιακά οικονομικά δεδομένα, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται στις ευρύτερες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις.  

Οι οργανισμοί πρέπει να επενδύσουν χρόνο και πόρους για την ανάπτυξη συστημάτων και διαδικασιών που θα τους δίνουν τα κατάλληλα δεδομένα για να αξιολογήσουν και να λάβουν τις κατάλληλες αποφάσεις. Σημαντικό κομμάτι του παζλ, είναι η αναζήτηση της απαραίτητης εμπειρογνωμοσύνης που θα τους βοηθήσει να αξιολογήσουν και να εφαρμόσουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.  

Σε έναν αγώνα που για πολλούς θεωρείται χαμένος, η ανθρωπότητα καλείται να αναπροσαρμόσει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τις διάφορες περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Οι οργανισμοί πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις άμεσα. Η ανάγκη για στροφή προς τη βιωσιμότητα είναι πλέον επιτακτική και το μέλλον για όσους δεν το αντιλαμβάνονται γίνεται όλο και πιο αβέβαιο.   

*ekafa@deloitte.com