Τα είδη ακινήτων που προορίζονται για εκποίηση

Χωράφια, οικόπεδα και εμπορικά ακίνητα αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των ακινήτων που περιλαμβάνονται στους προγραμματισμένους πλειστηριασμούς των τραπεζών, οι οποίοι εκτός νέας αναστολής θα επαναρχίσουν στα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου.

Σύμφωνα με σημείωμα που κατέθεσε ο Σύνδεσμος Τραπεζών ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών, η οποία συζήτησε τη Δευτέρα το ενδεχόμενο επέκτασης της αναστολής των εκποιήσεων λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας, οι περιπτώσεις προγραμματισμένων πλειστηριασμών κατοικιών και διαμερισμάτων αφορούν κυρίως εξοχικά ακίνητα, ακίνητα μεγάλης αξίας, ακίνητα που ενοικιάζονται και ακίνητα πολύ μεγάλης ηλικίας τα οποία, λόγω φθοράς και κακής κατάστασης, είναι ακατάλληλα για ιδιοκατοίκηση και χρήζουν κατεδάφισης.

Ο Σύνδεσμος Τραπεζών σημειώνει ότι οι πλειστηριασμοί που προγραμματίζονται και που αναμένεται να εκκινήσουν τέλος Οκτωβρίου/αρχές Νοεμβρίου αφορούν ενυπόθηκα χρέη που έχουν καταστεί μη εξυπηρετούμενα πολύ πριν από την πανδημία αλλά και πριν από το τέλος του 2019. Η συντριπτική δε πλειοψηφία των προγραμματισμένων πλειστηριασμών, προστίθεται, αφορά περιπτώσεις όπου:

• τα ενυπόθηκα χρέη κατέστησαν υπερήμερα αρκετά χρόνια πριν από την έναρξη της πανδημίας,
• ήδη υφίστανται δικαστικές αποφάσεις και
• η ημερομηνία τερματισμού του λογαριασμού ανάγεται στο 1991, στο 1992 και στο 1998.

 
Στο σημείωμα του, ο Σύνδεσμος προειδοποιεί ότι σε περίπτωση που οι προωθούμενες προτάσεις νόμου ψηφιστούν και υιοθετηθεί η προτεινόμενη ολική αναστολή εκποιήσεων, θα επέλθουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις, τόσο στα Πιστωτικά Ιδρύματα (ΠΙ) και στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, όσο και στην πιστοληπτική διαβάθμιση της κυπριακής οικονομίας. «Οποιαδήποτε νέα αναστολή (έχει ήδη προηγηθεί αναστολή 6 μηνών) ή νομοθετική τροποποίηση των χρονοδιαγραμμάτων εκποίησης, ιδιαίτερα καθολικού χαρακτήρα, θα ευνοήσει μόνο τους στρατηγικούς κακοπληρωτές και δεν θα παρέχει καμία ουσιαστική προστασία στις περιπτώσεις δανειοληπτών που έχουν πληγεί από την πανδημία», σημειώνει ο Σύνδεσμος.

Κεντρική Τράπεζα, Υπουργείο Οικονομικών και Σύνδεσμος Τραπεζών εξέφρασαν ξεκάθαρα τη  διαφωνία τους με τις πέντε προτάσεις νόμου που κατέθεσαν για συζήτηση ΑΚΕΛ, ΕΔΕΚ, Οικολόγοι και ΕΛΑΜ. Εξάλλου, χθες το ΑΚΕΛ αναθεώρησε την πρόταση του ώστε να είναι πιο στοχευμένη, προτείνοντας αναστολή εκποιήσεων για κύρια κατοικία αξίας μέχρι €350 χιλιάδες και για μικρές επιχειρήσεις με κάτω των 10 εργαζομένων και με ετήσιο κύκλο εργασιών μέχρι €2 εκατ. Η εν λόγω πρόταση φαίνεται να αντικρίζεται θετικά από τα υπόλοιπα κόμματα, πλην του ΔΗΣΥ.

Ο Γενικός Διευθυντής του ΥΠΟΙΚ, Γιώργος Παντελής ανέφερε στους βουλευτές ότι το Υπουργείο δεν σκέφτεται μόνο τις τράπεζες και σημείωσε ότι η επέκταση της αναστολής των εκποιήσεων εγκυμονεί κινδύνους. Οι τράπεζες ήδη σημείωσαν ζημιές που μπορεί να επεκταθούν στην οικονομία του χρόνου, είπε και πρόσθεσε ότι παράταση της αναστολής εκποιήσεων θα επιφέρει κόστος στο δημόσιο και στον τραπεζικό τομέα. Το Υπουργείο, είπε, είναι ενάντια στην πρόταση νόμου. Υπέδειξε, επίσης, ότι  τα δάνεια για τα οποία υπάρχουν ενέργειες εκποίησης, είναι παλιά, σημειώνοντας ότι δεν σχετίζονται με την πανδημία και δεν περιλαμβάνονται στα δάνεια με υποθηκευμένη την κύρια κατοικία αξίας μέχρι €350 χιλ.

Ο εκπρόσωπος της Κεντρικής Τράπεζας μίλησε για τα νομοσχέδια ως σύνολο και όχι επί της αναθεωρημένης πρότασης του ΑΚΕΛ την οποία είπε θα μελετήσουν. Εξέφρασε την ανησυχία της ΚΤ για την επίδραση της πανδημίας στην οικονομία που θα δημιουργήσει νέο κύμα από ΜΕΔ. Στο πλαίσιο αυτό, είπε, η ΚΤ έδωσε συγκατάθεση να εισαχθεί μορατόριουμ αναστολής καταβολής δόσεων από εκποιήσεις υποθηκευμένων ακινήτων μέχρι τέλος του χρόνου. Ανέφερε ότι κατά τους πρώτους 7 μήνες του 2020 το ύψος των αναδιαρθρώσεων ήταν 682 εκατ. σε σχέση με 350 εκατ. το 2019 και είπε ότι αυτό δείχνει ότι οι συστάσεις, γραπτές και προφορικές, του Διοικητή της ΚΤ είχαν αποτέλεσμα τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στα νοικοκυριά. Ανέφερε ότι το 45% των ΜΕΔ πριν την κρίση είχε καθυστέρηση πέραν των 5 ετών και ότι αυτό δεν συσχετίζεται με τις συνέπειες της πανδημίας.  
 
Τόνισε ότι η διατήρηση της επενδυτικής βαθμίδας της Κύπρου πρέπει να προστατευθεί ως κόρη οφθαλμού και είπε ότι η τοποθέτηση της ΚΤ είναι αρνητική επί των προτάσεων.
 
Οι ανησυχίες των Τραπεζών
Στο πλαίσιο της συζήτησης, ο Σύνδεσμος Τράπεζων, παρέθεσε αριθμό πιθανόν επιπτώσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στις τράπεζες  από το ενδεχόμενο παγώματος των εκποιήσεων.  
 

1. Οι ευρωπαϊκές εποπτικές και άλλες αρχές έχουν διαμηνύσει σε πολύ αυστηρό τόνο ότι με τις συνεχείς τροποποιήσεις της νομοθεσίας και ειδικά των χρονοδιαγραμμάτων που αφορούν τις διαδικασίες ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων, δημιουργείται μια κουλτούρα μη αποπληρωμής δανείων και υποχρεώσεων. Επιπλέον, ότι υπάρχει ορατός ο κίνδυνος διάχυσης αυτής της κουλτούρας και απροθυμίας και στους δανειολήπτες που εξυπηρετούν τα δάνεια τους και είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

2. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών και οι Ευρωπαϊκοί Θεσμοί έχουν θέσει ως απόλυτη προτεραιότητα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο,  τη μείωση των ΜΕΔ. Προς τούτο, έχουν θεσπίσει και θέσει σε ισχύ αυστηρούς Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς και Κατευθυντήριες Γραμμές.  
Σε περίπτωση υιοθέτησης των Προτάσεων Νόμου οι κυπριακές τράπεζες θα βρεθούν σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με άλλες αντίστοιχες ευρωπαϊκές τράπεζες αφού, ενώ έχουν κληθεί να εφαρμόσουν τις Οδηγίες, τους Κανονισμούς και τις Κατευθυντήριες Γραμμές, δεν θα έχουν τη δυνατότητα χρήσης του εργαλείου της εκποίησης.

1. Αύξηση του προφίλ κινδύνου του κυπριακού τραπεζικού συστήματος και κατ’ επέκταση των κυπριακών τραπεζών.
2. Αύξηση της αβεβαιότητας σε σχέση με την σταθερότητα του κυπριακού νομικού πλαισίου.
3. Πιθανότητα υποβάθμισης του αξιόχρεου της κυπριακής οικονομίας και των ΠΙ. 
4. Αρνητική μεταβολή των παραδοχών που εφαρμόζονται κατά την διενέργεια ασκήσεων προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test), τόσο κατά τους ατομικούς (ανά τράπεζα) ελέγχους όσο και σε ελέγχους που γίνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο (ευρωπαϊκή άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων το έτος 2020). Τα αποτελέσματα αυτών των ελέγχων καθορίζουν τις προβλέψεις και κατ’ επέκταση τις μελλοντικές κεφαλαιακές ανάγκες των ΠΙ.
5. Μείωση της αξίας των εξασφαλίσεων, τόσο των εξυπηρετούμενων όσο και των μη-εξυπηρετούμενων χορηγήσεων, λόγω ακριβώς της καθυστέρησης και της επιμήκυνσης του χρόνου ολοκλήρωσης των διαδικασιών ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων.
6. Απαίτηση παροχής αυξημένων εξασφαλίσεων για χορήγηση νέων δανείων αλλά και πιθανή αύξηση στο κόστος δανεισμού νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
7. Ενθάρρυνση και πιθανόν αύξηση των στρατηγικών κακοπληρωτών.
8. Μείωση της αξίας των χαρτοφυλακίων δανείων σε περίπτωση πώλησης δανείων σε τρίτους (εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων). 

4. Υπήρξε καθολική αναστολή εκποιήσεων, ενώ σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα πλην της Κύπρου και της Ελλάδος δεν εφαρμόστηκε τέτοια πρακτική, η οποία ίσχυσε για έξι μήνες μέχρι το τέλος Αυγούστου 2020.  

5. Η συντριπτική πλειοψηφία των προγραμματισμένων πλειστηριασμών αφορά χωράφια, οικόπεδα και εμπορικά ακίνητα. Οι δε περιπτώσεις προγραμματισμένων πλειστηριασμών κατοικιών/διαμερισμάτων αφορούν εξοχικά ακίνητα, ακίνητα μεγάλης αξίας, ακίνητα που ενοικιάζονται και ακίνητα πολύ μεγάλης ηλικίας τα οποία, λόγω φθοράς και κακής κατάστασης, είναι ακατάλληλα για ιδιοκατοίκηση και χρήζουν κατεδάφισης.  

6. Το Διάταγμα του Υπουργείου Οικονομικών περί αναστολής δόσεων εξακολουθεί να είναι σε ισχύ μέχρι και το τέλος του χρόνου. Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, η Κύπρος έχει το μεγαλύτερο ποσοστό δανείων σε αναστολή (πέραν του 50%) σε ολόκληρη την ευρωζώνη. Συνεπώς, οι ενήμεροι δανειολήπτες που μέχρι τον Μάρτιο του 2020 εξυπηρετούσαν τις υποχρεώσεις τους και αιτήθηκαν αναστολή καταβολής δόσεων λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας (χωρίς να είναι αναγκαία η αιτιολόγηση των επιπτώσεων) ήδη εξαιρούνται από οποιαδήποτε νομικά μέτρα ή διαδικασία εκποίησης ή άλλα μέτρα εκτέλεσης ανάκτησης του χρέους.  

7. Από τον Ιούλιο του 2019 έχουν τεθεί σε ισχύ νομοθετικές ρυθμίσεις που παρέχουν στους δανειολήπτες, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, τη δυνατότητα να προσφύγουν στον Χρηματοοικονομικό Επίτροπο και στα Δικαστήρια για σκοπούς προστασίας τους.