Τέλος εποχής για Συνεργατισμό

Καθώς ο παραιτηθείς πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας (ΣΚΤ), Τάκης Ταουσιάνης, προχωρούσε προς το αυτοκίνητό του, έχοντας μόλις ολοκληρώσει τη λεγόμενη exit interview - μία συνέντευξη με τον επόπτη που οφείλει να δίδει κάθε υψηλόβαθμο στέλεχος, για να αναφέρει τους λόγους για τους οποίους υπέβαλε παραίτηση - ενδεχομένως να γνώριζε πως με τα όσα είπε θα έδινε το έναυσμα για τη διεξαγωγή μιας σε βάθος έρευνας στον οργανισμό του οποίου υπήρξε πρόεδρος για μερικούς μήνες.                                                                 

Πράγματι, μερικές βδομάδες μετά και πιο συγκεκριμένα στις 10 Ιανουαρίου, κλιμάκιο του ενιαίου εποπτικού μηχανισμού κατέφθανε στα κεντρικά γραφεία της τράπεζας, με οδηγίες να ελέγξει τα δεδομένα πίσω από τους αριθμούς, αλλά και τις εσωτερικές διαδικασίες που ακολουθούνταν, κυρίως σε σχέση με τον τρόπο χειρισμού αλλά και υπολογισμού των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Έχοντας ενημερωθεί για τις εξελίξεις γύρω από την έρευνα, η αμερικάνικη Citi, που είχε διοριστεί για να προχωρήσει στην εξεύρεση ιδιωτών επενδυτών, οι οποίοι θα αποκτούσαν μέρος του μετοχικού κεφαλαίου του οργανισμού, ενημέρωσε τη διοίκησή του, πως υπό αυτά τα δεδομένα, η πιο πάνω διαδικασία δεν μπορούσε να προχωρήσει. Άλλωστε, δεν θα είχαν στα χέρια τους ούτε ελεγμένα οικονομικά αποτελέσματα για το 2017, αφού οι ελεγκτές της τράπεζας, KPMG, δεν ήταν διατεθειμένοι να υπογράψουν αποτελέσματα προτού ολοκληρωθεί ο έλεγχος των εποπτικών Αρχών.  

Η διαδικασία του επιτόπιου ελέγχου συνέπεσε και με την πρώτη περίοδο μεγάλων εκροών καταθέσεων από τον οργανισμό, λόγω διαφόρων φημών για κούρεμα καταθέσεων, που άρχισαν να ακούγονται κατά την προεκλογική περίοδο. Αν και η τράπεζα είχε σημαντική ρευστότητα, εντούτοις, οι εκροές ήταν πολύ έντονες και έφταναν κατά μέσο όρο τα 150 εκατ. ευρώ τη βδομάδα. Βέβαια, δεν ήταν μόνο η φημολογία που οδήγησε στις εκροές καταθέσεων, αλλά και συγκεκριμένα γεγονότα, όπως η διαρροή προς το ευρύ κοινό μιας επιστολής της Symmetria, η οποία καλούσε τους πελάτες της, κυρίως ταμεία προνοίας, να σηκώσουν τις καταθέσεις τους από τον συνεργατισμό.

Η συγκεκριμένη επιστολή, στο κυβερνητικό στρατόπεδο, θεωρούν πως αφέθηκε να διαρρεύσει εσκεμμένα, για να πλήξει τον κρατικό συνεργατισμό. Στηρίζουν τη θέση τους στο ότι η Symmetria σχετιζόταν με τον επικεφαλής του επιτελείου του Νικόλα Παπαδόπουλου για οικονομικά θέματα, Στέλιο Πλατή. Από την άλλη, σε δήλωσή του στο InBusinessNews, o ιδρυτής και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας, Δημήτρης Ταξιτάρης, σχολίαζε πως «εμείς κάνουμε τις εισηγήσεις μας, γιατί είναι υποχρέωσή μας και γιατί αυτό αναμένουν από εμάς οι πελάτες μας. Πρόκειται για μεγάλα ταμεία έναντι των οποίων έχουμε ευθύνη να παρέχουμε τις απαραίτητες πληροφορίες. Οι δικές μας εισηγήσεις αποστέλλονται στα ταμεία και στις διαχειριστικές τους επιτροπές. Πουθενά αλλού».
 
Διαδικασία fast track
Στις 19 Μαρτίου δημοσιογράφοι κλήθηκαν στα κεντρικά γραφεία της τράπεζας, για να τους ανακοινωθεί κάτι που ακουγόταν πολύ σημαντικό. Και ήταν. Όπως τους γνωστοποιήθηκε, η Citi ξεκινούσε εκ νέου τη διαδικασία εξεύρεσης επενδυτών, αυτή τη φορά όχι για απόκτηση μέρους του μετοχικού κεφαλαίου, αλλά ολόκληρου του οργανισμού ή μέρους των περιουσιακών του στοιχείων, με άλλα λόγια του καλού του χαρτοφυλακίου. Η διαδικασία ήταν το αποτέλεσμα των ευρημάτων του ελέγχου που διενεργήθηκε και ο οποίος έδειξε πως ο οργανισμός χρειαζόταν επιπρόσθετα κεφάλαια ύψους 600 εκατ. ευρώ.

Μάλιστα, η Citi έτρεχε την όλη διαδικασία έχοντας δημιουργήσει το λεγόμενο εικονικό δωμάτιο δεδομένων, χωρίς να περιλάβει σ’ αυτό τα τελικά ελεγμένα οικονομικά αποτελέσματα της τράπεζας για το 2017.

Άλλο ένα δείγμα πως η διαδικασία έτρεχε με ταχύτητες πολύ ταχύτερες των φυσιολογικών, σε σύγκριση με ενέργειες αύξησης κεφαλαίου που γίνονται υπό κανονικές συνθήκες. Η 29η Μαρτίου ορίστηκε ως η ημερομηνία κατά την οποία θα μπορούσε να έχει κάποιος ενδιαφερόμενος επενδυτής πρόσβαση στα δεδομένα της τράπεζας.

Στο μεταξύ, μερικές δεκάδες μέτρα δίπλα από τα κεντρικά της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας, ένα άλλο πρόσωπο βίωνε επίσης πολύ έντονα τις εξελίξεις γύρω από τον κρατικό συνεργατισμό. Δεν ήταν άλλος από τον ίδιο τον Υπουργό Οικονομικών, Χάρη Γεωργιάδη, ο οποίος μέχρι μερικές βδομάδες προηγουμένως δεν ήθελε να συνεχίσει και για δεύτερη θητεία στον θώκο του υπουργείου, έστω κι αν η πρώτη του, εν μέσω μεγάλης κρίσης και Μνημονίου, χαρακτηρίστηκε ως ιδιαίτερα επιτυχημένη.
 
Ο Χάρης στη βάσανο των χειρισμών
Ο Γεωργιάδης είχε να χειριστεί τόσο την ουσία ενός ζητήματος που αφορούσε δισεκατομμύρια καταθέσεις σε μία κρατική συστημική τράπεζα όσο και την επικοινωνιακή πτυχή, αφού οι εκροές καταθέσεων άρχισαν και πάλι να φουσκώνουν και μάλιστα ήταν μεγαλύτερες σε ημερήσια βάση από τις αντίστοιχες που καταγράφηκαν κατά την προεκλογική περίοδο. Μάλιστα, τη βδομάδα μεταξύ 26-30 Μαρτίου έφτασαν τα 334 εκατ. ευρώ. 

Για να χειριστεί την όλη κατάσταση, ο υπουργός προχώρησε σε μία κίνηση, η οποία κατά πάσα πιθανότητα δεν είχε τις ευλογίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Να στηρίξει την τράπεζα με 2.5 δισ. ευρώ, τα οποία θα επιβάρυναν τα δημόσια οικονομικά. Η κίνηση του υπουργού, αν και εκλήφθηκε ως μία προσπάθεια ενίσχυσης της ρευστότητας της τράπεζας που θα είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν σημαντικότατα οι εκροές, στην πραγματικότητα ήταν μία λογιστική πράξη, που σκοπό και στόχο είχε να αυξήσει και τα δυο μέρη του ισολογισμού της τράπεζας, το ενεργητικό και το παθητικό.                                

Ο υπουργός και το επιτελείο του, ξέροντας πως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έβλεπε τον κρατικό συνεργατισμό ως ένα μέσο για να βελτιώσει την κατάσταση στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα, δεν ήθελε επ’ ουδενί να προκύψει εξέλιξη που θα κλόνιζε εκ νέου την εμπιστοσύνη στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα.                             

Οι ασκήσεις επί χάρτου που γίνονταν, έδειχναν πως σε περίπτωση διαχωρισμού της ΣΚΤ σε καλό και κακό κομμάτι, προέκυπτε ένα μεγάλο πρόβλημα.

Καταθέσεις πελατών, ύψους περίπου 2.5 δις ευρώ, δεν θα μεταφέρονταν στην καλή τράπεζα, αλλά θα παρέμεναν στην κακή, μαζί με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ή σε μία οντότητα που δεν θα είχε τραπεζική άδεια. Σε αυτή την περίπτωση θα μετατρέπονταν σε πιστωτές και θα ανέμεναν αξιοποίηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων για να αποζημιωθούν ή θα γινόταν ενεργοποίηση του ταμείου αποζημίωσης καταθετών για ποσά κάτω των 100 χιλιάδων ευρώ.
 
Η κίνηση ματ
Η κίνηση του Χάρη Γεωργιάδη για έκδοση σειράς ομολόγων, τα οποία ο συνεργατισμός απέκτησε μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης, δεν άλλαξε τις ισορροπίες στον ισολογισμό, αφού ακόμα τα στοιχεία ενεργητικού ήταν και πάλι λιγότερα από εκείνα του παθητικού, αλλά πλέον είχε δημιουργηθεί μία άλλη επιλογή: Όλες οι καταθέσεις πελατών θα μεταφέρονταν στο καλό κομμάτι και αυτό που θα έμενε πίσω στην κακή τράπεζα θα ήταν τα χρήματα των κρατικών καταθέσεων. Γι’ αυτό, άλλωστε, κι ανακοινώθηκε από το υπουργείο πως «με την τοποθέτηση της κατάθεσης της Δημοκρατίας (σ.σ. 2.5 δισ.), οι υφιστάμενες καταθέσεις στην ΣΚΤ, δηλαδή όλοι οι καταθέτες που στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι Κύπριοι,  διασφαλίζονται πλήρως από κάθε θεωρητικό  κίνδυνο».

Μάλιστα, οι σχεδιασμοί προχώρησαν κι ένα βήμα παραπέρα, αφού η Δημοκρατία έλαβε ως εξασφάλιση έναντι της κατάθεσης, το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων δανείων από το χαρτοφυλάκιο της τράπεζας, αριθμό συμμετοχών της ΣΚΤ σε διάφορες ιδιωτικές και συνεργατικές εταιρείες και ακίνητα τόσο στις ελεύθερες όσο και στις κατεχόμενες περιοχές.

Η συνολική αξία των εξασφαλίσεων ανέρχεται στα €7.6 δισ. περίπου και προσεγγίζει τα €10 δισ., εάν ληφθεί υπόψη η αξία των ακινήτων που εξασφαλίζουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Επί της ουσίας, με αυτή την κίνηση κλείδωνε έμμεσα και η επόμενη μέρα για τη Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα, που δεν ήταν άλλη από τον διαχωρισμό της στα δύο. Στο καλό κομμάτι που θα διδόταν προς επενδυτή και στο κακό που θα περιλάμβανε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, κάποιες συμμετοχές της τράπεζας σε εμπορικές εταιρείες και την κατάθεση 2.5 δισ. ευρώ του κράτους.
 
Το σενάριο που έπαιξε 
Επειδή ενδεχομένως να μην έγινε πλήρως αντιληπτός ο τρόπος που ενισχύθηκε η τράπεζα με 2.5 δισ. ευρώ, επισημαίνεται ότι ακολουθήθηκε το εξής σενάριο: Αρχικά έγινε κατάθεση 150 εκατ. ευρώ στην τράπεζα από τα ρευστά διαθέσιμα του κράτους. Στη συνέχεια, αυτά τα χρήματα μαζί με άλλα από τα διαθέσιμα ρευστά του συνεργατισμού, χρησιμοποιήθηκαν για την αγορά του πρώτου κρατικού ομολόγου μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης. Ακολούθως η Κυβέρνηση κατέθεσε το ποσό, που έλαβε από τη Συνεργατική έναντι της αγοράς του ομολόγου, πίσω σ’ αυτή. Στη συνέχεια, η Συνεργατική χρησιμοποίησε το ποσό που κατατέθηκε για να αγοράσει το επόμενο κρατικό ομόλογο με ιδιωτική τοποθέτηση και η Κυβέρνηση, με τη σειρά της, κατέθεσε το ποσό που εισέπραξε από την πώληση πίσω στη Συνεργατική.                    Το συγκεκριμένο… rotation συνεχίστηκε μέχρι που η συνολική αξία των ομολόγων που εκδόθηκαν έφτασε τα 2.35 δισ. ευρώ και το ποσό που κατατέθηκε στην τράπεζα έφτασε τα 2.5 δισ. ευρώ. Με αυτόν τον τρόπο ο Χάρης Γεωργιάδης κατάφερε να αυξήσει και τις δύο πλευρές του ισολογισμού της τράπεζας κατά 2.5 δισ. ευρώ, που ήταν και ο αρχικός του στόχος.
 
Οι Ευρωπαίοι στην επαγρύπνηση
Και ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που έχει θέσει ως μεγάλο επόμενο στόχο την πραγματική τραπεζική ένωση στην ΕΕ, έβλεπε με ικανοποίηση τις συγκεκριμένες εξελίξεις, στην ευρωπαϊκή επιτροπή ανταγωνισμού αντιμετώπιζαν με δυσπιστία τις ενέργειες του Υπουργείου Οικονομικών, οι οποίες αύξησαν σημαντικά το δημόσιο χρέος, που εκτιμάται ότι πλέον θα βρίσκεται σε επίπεδα γύρω στο 111% του ΑΕΠ, αν υπολογιστεί και η έκδοση ομολόγων αξίας 1δις επιπλέον, ώστε να κλείσει η συναλλαγή με την Ελληνική Τράπεζα.

Άλλωστε, έστω κι αν παρουσιάστηκε ως μία απλή πράξη επένδυσης από τη ΣΚΤ προς το κράτος, μέσω αγοράς ομολόγων, στην ουσία ήταν μία σημαντική κρατική στήριξη προς την τράπεζα, μεγαλύτερη, μάλιστα, από εκείνη που της δόθηκε το 2014, στο πλαίσιο του Μνημονίου, για ανακεφαλαιοποίησή της.

Είναι γι’ αυτό τον λόγο που ο συγκεκριμένος οργανισμός, ο οποίος θα προκύψει από την κακή τράπεζα, θα πρέπει να λειτουργήσει στον βέλτιστο βαθμό, αφού από το ποσοστό ανάκτησης των οφειλόμενων από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, θα εξαρτηθεί και ο βαθμός αποζημίωσης του κράτους έναντι των 3.5 δισ. ευρώ ή καλύτερα ο βαθμός αποζημίωσης του φορολογούμενου. Η «κακή τράπεζα» θα πρέπει να εκμεταλλευτεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τα περιουσιακά στοιχεία 8.4 δις ευρώ που θα έχει στην κατοχή της. Ωστόσο, ακόμα δεν έχει γίνει γνωστός ο τρόπος λειτουργίας αυτής της οντότητας ή αν θα συνεχίσει η συμφωνία με την Altamira όσον αφορά τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε στο IN Business Μαΐου και αναπροσαρμόστηκε με βάση τις τελευταίες εξελίξεις.