Μελάς: «Να εξαναγκαστούν οι τράπεζες να εφαρμόζουν τους κανόνες»

Το πρόβλημα των Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων ανέβηκε εκ νέου, τις προηγούμενες ημέρες, ψηλά στην ατζέντα της επικαιρότητας. Από τη μία το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών στις 15 Μαρτίου, από την άλλη οι επισκέψεις στη Λευκωσία κλιμακίων της Κομισιόν, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 19 και 23 Μαρτίου στο πλαίσιο των αποστολών μεταπρογραμματικής εποπτείας και παρακολούθησης της Τρόικα, έβαλαν ξανά τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια στο επίκεντρο των συζητήσεων για το μέλλον του τραπεζικού τομέα στην Κύπρο.

Ευρωπαϊκοί θεσμοί, πολιτική ηγεσία, αλλά κι η χρηματοοικονομική ελίτ του τόπου αναγνωρίζουν ότι τα ΜΕΔ έχουν μειωθεί αισθητά, κυρίως μέσω των αναδιαρθρώσεων. Ζητούν, ωστόσο, αλλαγή του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου, προκειμένου να υπάρξει και μια πιο αποτελεσματική λειτουργία της δευτερογενούς αγοράς και τιτλοποίησης δανείων, καθώς ένα στα τρία «κόκκινα δάνεια» που αναδιαρθώνονται καθίσταται εκ νέου μη εξυπηρετούμενο. Επιπλέον, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου, το 50% των ΜΕΔ δεν επιδέχονται πλέον αναδιάρθρωσης και οδεύουν προς τα δικαστήρια και τις συνεπαγόμενες εκποιήσεις.

Μεσούσης της συζήτησης περί των «κόκκινων δανείων» και με το βλέμμα στραμμένο στους στρατηγικούς κακοπληρωτές, οι πολιτικοί αρχηγοί, στην παρουσία του Υπουργού Οικονομικών και της Διοικήτριας της Κεντρικής Τράπεζας, προέκριναν στη συνεδρίαση της 15ης Μαρτίου τη δημιουργία τεχνικής επιτροπής με αντικείμενο τη σύσταση Φορέα Διαχείρισης ΜΕΔ, με συμμετοχή και του κράτους. Στόχος του φορέα, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής, Αβέρωφ Νεοφύτου, θα πρέπει να είναι, μεταξύ άλλων, η προστασία των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων και της πρώτης κατοικίας, έστω κι αν Τρόικα και τραπεζίτες διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ζητώντας πλήρη απελευθέρωση της πώλησης των «κόκκινων δανείων» και των εκποιήσεων.

Στον απόηχο όλων αυτών των εξελίξεων, το InBusinessNews ζήτησε από τον δικηγόρο κ. Κώστα Μελά, πρόεδρο του μεγαλύτερου, ίσως, φορέα εκπροσώπησης δανειολητών στην Κύπρο, του ΣΥΠΡΟΔΑΤ, μια νηφάλια αξιολόγηση της κατάστασης, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα.

Κε Μελά, κάντε μας σας παρακαλώ μια σύνοψη της κατάστασης ενώπιον της οποίας βρισκόμαστε σήμερα, όσον αφορά στα ΜΕΔ.

Το θέμα της αντιμετώπισης των ΜΕΔ δεν είναι περίπλοκο. Είναι μια απλή διαδικασία την οποία προβλέπει η Οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας και ο Κώδικας Συμπεριφοράς, που έχουν συνταχθεί και τεθεί για υποχρεωτική χρήση από τις τράπεζες, ακριβώς για να βοηθηθούν οι δανειολήπτες, λόγω του ότι προβλεπόταν από την Τρόικα η μείωση των εισοδημάτων τους κι η δυσκολία εξυπηρέτησης των δανείων τους, με φυσική συνέπεια τη δημιουργία των ΜΕΔ. Δυστυχώς, οι τράπεζες, με την ανοχή της Κεντρικής Τράπεζας, δεν ανταποκρίθηκαν όσο θα έπρεπε από την αρχή και αφέθηκε το πρόβλημα να μεγαλώνει και να φτάσει μέχρι σήμερα σε επικίνδυνα υψηλά ποσοστά. Τονίζω ότι στην Οδηγία και στον Κώδικα υπάρχουν αρκετά μοντέλα σχεδιασμών αναδιάρθρωσης, που θα μπορούσαν και μπορούν και σήμερα να λειτουργήσουν, είτε αυτούσια είτε ως βάση για σωστές, βιώσιμες αναδιαρθρώσεις, που επιβάλλεται να είναι μακροχρόνιες, ούτως ώστε να μην παρατηρείται το φαινόμενο δάνεια τα οποία αναδιαρθρώθηκαν, σε ένα-δυο χρόνια να γίνονται και πάλι Μη Εξυπηρετούμενα. Αυτό ακριβώς σημαίνει –και ερμηνεύεται απερίφραστα– ότι η αναδιάρθρωση που δόθηκε στο δανειολήπτη ήταν κακή και δεν έγινε συμφώνα με τις πρόνοιες των δύο πιο πάνω θεσμοθετημάτων.

Πώς έφτασαν σήμερα τα «κόκκινα δάνεια» ν’ αποτελούν το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα των κυπριακών τραπεζών;

Το πρόβλημα προήλθε και συνεχίζει να προκαλείται από τον τρόπο που οι τράπεζες αντιμετωπίζουν αυτό το θέμα. Με το να μην χρησιμοποιούν τις βέλτιστες παγκοσμίως πρακτικές, αλλά να κάνουν του κεφαλιού τους ανάλογα με την περίπτωση, δείχνοντας εύνοια σ’ εκείνους που επιθυμούν και ακαμψία σ’ εκείνους που δεν επιθυμούν, αλλά επίσης και με το να επιμένουν να κατακρατούν ολόκληρα ή μέρος των ποσών τα οποία αντισυμβατικά και παράνομα χρέωναν τα δάνεια για πολλά χρόνια τώρα (από το 2009 και μετά), ξεγελώντας τους δανειολήπτες.

Η εισηγούμενη αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου δεν θα μπορούσε να προσφέρει μια διέξοδο στο πρόβλημα;

Σίγουρα με τέτοιου είδους αντιμετώπιση το πρόβλημα θα παραμείνει, αφού πέραν των πιο πάνω οι τράπεζες, ανάλογα με τις εξασφαλίσεις που έχουν ή ζητούν να έχουν, διαφοροποιούν τη στάση τους απέναντι στους δανειολήπτες, προσβλέποντας στη ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων, που συνήθως είναι υποθήκες, μέσω της εκποίησης. Η αντιμετώπιση και χρήση της ευχέρειας που έχουν οι τράπεζες για ιδιωτική εκποίηση υποθηκευμένων ακινήτων είναι λανθασμένη και γι’ αυτό και δεν πετυχαίνουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα στο οποίο ήλπιζαν κι οι Ευρωπαίοι κι οι Κύπριοι επόπτες, που τώρα εισηγούνται τροποποιήσεις της νομοθεσίας, ούτως ώστε η επιφυλασσόμενη τιμή πώλησης να είναι χαμηλότερη του 80% για τον πρώτο πλειστηριασμό.

Αυτή η εισήγηση είναι ανεδαφική γιατί, αν αποτύχει ο πρώτος πλειστηριασμός, μετά την πάροδο τριών μηνών η επιφυλαχθείσα τιμή μειώνεται δραστικά και στη συνέχεια το υποθηκευμένο ακίνητο μπορεί να πωληθεί σε οποιαδήποτε τιμή. Ακόμη, μπορεί να το αγοράσει η ίδια η τράπεζα ή να το πωλήσει στην ελεύθερη αγορά χωρίς περιορισμούς. Όμως, εύλογα διερωτάται κάποιος γιατί να τρέχουμε σε αυτή τη διαδικασία που κοστίζει αρκετά ποσά και να μην προτείνεται μείωση του νόμιμα οφειλομένου ποσού κατά 20% ή και 30%, που θα οδηγούσε στη μετατροπή του δανείου από Μη Εξυπηρετούμενο σε Εξυπηρετούμενο;

Προτείνεται επίσης αλλαγή της νομοθεσίας σχετικά με τους εγγυητές, πράγμα ανεπίτρεπτο για πολλούς λόγους τους οποίους γνωρίζει η ΚΤΚ, που είχε υποχρέωση να το μεταφέρει στους ευρωπαίους επόπτες, γιατί πραγματικά είναι αχρείαστο να τίθεται τέτοιο θέμα.

Μια άλλη άστοχη κι ανεπίτρεπτη εισήγηση είναι αυτή σχετικά με το θέμα της επίδοσης των ειδοποιήσεων, που προετοιμάζουν τη διαδικασία ιδιωτικής εκποίησης, η οποία προήλθε από παράπονο των τραπεζών ότι δυσκολεύονται να επιδώσουν αυτές τις ειδοποιήσεις. Τους πληροφορούμε ότι οι επιδόσεις μπορούν να γίνουν πολύ εύκολα μέσω ιδιωτών επιδοτών ή μέσω κάποιου άλλου τρίτου, ακόμη και τραπεζικού υπαλλήλου-μεσολαβητή. Τρόποι υπάρχουν πολλοί. Επομένως, δεν μπορεί να αλλάξει κάτι ούτως ώστε εκ του πονηρού να μην ειδοποιούνται οι δανειολήπτες σχετικά με αυτή τη διαδικασία. Ήδη έχουμε κρούσματα τέτοιων φαινόμενων.

Είναι ανάξια σχολιασμού η σκέψη να γίνονται εκποιήσεις χωρίς ειδοποιήσεις και χωρίς το δικαίωμα του δανειολήπτη να εναντιωθεί και να προβάλει τους νόμιμους ισχυρισμούς του ενώπιον αρμόδιου δικαστηρίου. Αυτό είναι πρωτάκουστο και δεν μπορεί να γίνει ποτέ αποδεκτό, γιατί προσκρούει και παραβιάζει το δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο, που είναι ανθρώπινο δικαίωμα προστατευμένο από ευρωπαϊκές συνθήκες αλλά και από το Σύνταγμά μας. Είναι πραγματικά εξωφρενικό να ζητούν οι τράπεζες και να εισηγείται η δική μας Κεντρική Τράπεζα τέτοιου είδους διαδικασίες ξεπουλήματος υποθηκευμένων ακινήτων, με μόνο τον ισχυρισμό της τράπεζας ότι της οφείλεται κάποιο ποσό. Κι αν αυτό το ποσό έχει εξοφληθεί ή αναντίλεκτα είναι μικρότερο τι θα γίνει; Ποιος θα το ελέγξει αυθεντικά;

Πέραν τούτου, με το να τερματίζουν τα δάνεια χωρίς να γίνονται ουσιαστικές αναδιαρθρώσεις και να οδηγούν τους δανειολήπτες στα δικαστήρια, το πρόβλημα συνεχίζει να παραμένει και  να μεγαλώνει. Επιπλέον, φορτώνουν τα δικαστήρια με υποθέσεις αχρείαστες και όταν στριμωχτούν, αφαιρούν τα όσα ποσά παράνομα χρέωναν.

Η σύσταση της τεχνικής επιτροπής για τα ΜΕΔ, που αποφασίστηκε στη Σύσκεψη των Πολιτικών Αρχηγών, δεν θα μπορούσε να βοηθήσει;

Η σύσταση της επιτροπής που θα εξετάσει το πρόβλημα και τους τρόπους αντιμετώπισης του, θα πρέπει πρώτα να επικεντρωθεί και να επιλύσει το θέμα της αντιμετώπισης των ΜΕΔ από τις τράπεζες, που είναι η αρχή της διαδικασίας αντιμετώπισης των ΜΕΔ, και να βρει τρόπους εξαναγκασμού των τραπεζών να εφαρμόζουν το κανονιστικό πλαίσιο που υπάρχει (Οδηγία και Κώδικα) και μετά ν' ασχοληθούν με το τέλος της διαδικασίας αντιμετώπισης των ΜΕΔ, που είναι η εκποίηση.

Με βάση τις πρόσφατες προβλέψεις των Moody’s, το πρόβλημα των ΜΕΔ θα μειωθεί αισθητά μέχρι το τέλος του 2018. Αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό κι επιβάλλει σε όλους μας την υποχρέωση να επιμένουμε στις σωστές αναδιαρθρώσεις, μέσω της υποχρέωσης των τραπεζών να ακολουθούν την Οδηγία και τον Κώδικα. Κάποιος, επιτέλους, ας τους εξαναγκάσει. Αν υποχρεωθούν, τότε εύκολα θα δούμε φως και οι δανειολήπτες και η οικονομία. Εάν εγκύψουμε στον τρόπο και στα μέσα διευθέτησης των ΜΕΔ από την αρχή, τότε ίσως να μη χρειάζεται τίποτα άλλο.

Ως ΣΥΠΡΟΔΑΤ είστε υπέρ της δημιουργίας Φορέα Διαχείρισης ΜΕΔ;

Σίγουρα ο Φορέας Διαχείρισης των ΜΕΔ θα βοηθήσει και τις τράπεζες και τους δανειολήπτες, γιατί αφενός μεν θα «καθαρίσει» τους ισολογισμούς των Τραπεζών και αφετέρου θα δώσει πίστωση χρόνου στους δανειολήπτες για να βρουν τρόπους εξυπηρέτησης των δανείων τους.

Εσείς θεωρείτε επαρκές το νομικό πλαίσιο, που διέπει τις εκποιήσεις σε σχέση με την πρώτη κατοικία; 

Η πρώτη κατοικία προστατεύεται κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις με βάση το πλαίσιο αφερεγγυότητας. Ανεξάρτητα όμως από αυτό, οι δανειολήπτες πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι το νόμιμο οφειλόμενο χρέος, πλέον του συμφωνηθέντος επιτοκίου, δεν χαρίζεται. Γι’ αυτό και θα πρέπει να επιδιώκουν και να απαιτούν γνήσια αναδιάρθρωση.

Ως φορέας εκπροσώπησης των δανειοληπτών συμμετέχετε στις διαβουλεύσεις για τη διαμόρφωση της πολιτικής για την αντιμετώπιση των ΜΕΔ;

Πάντοτε μας ζητείται η άποψή μας, την οποία υποβάλουμε αιτιολογημένη στους αρμόδιους φορείς. Αυτό έγινε από την αρχή για τον Κώδικα Συμπεριφοράς για τους δανειολήπτες, που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, για το πλαίσιο των Νόμων Αφερεγγυότητας, για την πώληση και πακετοποίηση δανείων και άλλα.

Πέραν των πιο πάνω, πρωτοστατήσαμε και στην προώθηση τεσσάρων προτάσεων νόμου, νομοτεχνικά επεξεργασμένων, που αφορούν στα εξής θέματα:

α) Πρόταση Νόμου που να τροποποιεί τον περί Ελευθεροποίησης του Επιτοκίου και Συναφών Θεμάτων Νόμου, ούτως ώστε να ανασταλούν οι τόκοι υπερημερίας και ο ανατοκισμός για τα επόμενα τρία χρόνια.

β) Πρόταση Νόμου για τροποποίηση του περί Εταιρειών Νόμου, ούτως ώστε να γίνεται δικαστική νομιμοποίηση των παραληπτών/διαχειριστών που διορίζουν οι τράπεζες, δυνάμει ομολόγου κυμαινόμενης επιβάρυνσης.

γ) Πρόταση Νόμου για τροποποίηση του περί Συνεργατικών Εταιρειών Νόμου, ούτως ώστε να καταργηθεί το απόλυτο δικαίωμα του Συνεργατισμού, να οδηγεί παραπλανητικά τους δανειολήπτες σε διαιτησίες, με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα.

δ) Πρόταση Νόμου αναφορικά με τις καταχρηστικές ρήτρες, ούτως ώστε να επεκταθεί το δίχτυ προστασίας τους και σε μη φυσικά πρόσωπα, καθώς και σε όλες τις τραπεζικές συμβάσεις.

Oι πιο πάνω προτάσεις, αναμένουν προώθηση στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή για τα περαιτέρω.

Στις 28 Φεβρουαρίου, σε μια κοινή εκδήλωση με την Εθνική Ομοσπονδία Ενώσεων Προστασίας Πολιτών Καταναλωτών Δανειοληπτών της Ελλάδας, ανακοινώσατε τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού φορέα προστασίας δανειοληπτών, με συμμετοχή αντίστοιχων οργανώσεων από χώρες εντός κι εκτός της Ευρωζώνης. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται αυτό το εγχείρημα;

Ήδη έχουμε τη συμμετοχή της Ισπανίας κι έτσι τα ιδρυτικά μέλη θα είναι η Ελλάδα, η Ισπανία και η Κύπρος. Ο οδικός χάρτης που ανακοινώσαμε ακολουθείται πιστά. Στις 2-4 Απριλίου θα έχουμε επαφές ως πανευρωπαϊκός, πλέον, σύνδεσμος με αρμόδιους φορείς και τα πολιτικά κόμματα στην Αθήνα. Στις 15 Μαΐου θα βρεθούμε στη Βαρκελώνη με τους Ισπανούς συναδέλφους μας και τον Δεκέμβρη θα είμαστε στις Βρυξέλλες. Πιστεύουμε ότι οι στόχοι και οι σκοποί μας θα υλοποιηθούν.