Το λιανικό εμπόριο και το στοίχημα του branding

Αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες και σε κάποιες περιπτώσεις ριζικές έφερε o covid-19. Το γεγονός αυτό αναγνωρίζουν και επισημαίνουν στις τοποθετήσεις τους στελέχη από τον χώρο του λιανικού εμπορίου, που μίλησαν στο τεύχος Ιουλίου του περιοδικού IN Business, τόσο για τις τάσεις που υπάρχουν και θα συνεχίσουν στη μετά-covid εποχή όσο και για το πώς και σε ποιο βαθμό έχουν επηρεαστεί τα γνωστά brands.

Mιλήσαμε με τον επίτιμο πρόεδρο του Συνδέσμου Προμηθευτών Προϊόντων Ευρείας Κατανάλωσης Ζήνωνα Μαρκίδη, τον executive chairman της Rai Consultants Ολύμπιο Τουμάζου και τον σύμβουλο επιχειρήσεων Μάριο Λουκαΐδη της Sympraxis. Σημαντικές ήταν και οι θέσεις που διατυπώθηκαν μέσα από τις τοποθετήσεις του διευθύνοντος συμβούλου των υπεραγορών Παπαντωνίου, Χαράλαμπου Παπαντωνίου και της Head Category Manager των υπεραγορών ΑλφαΜέγα, Joanna Hussni.

Προβαίνοντας κατ’ αρχάς στη διαπίστωση ότι ο τομέας του λιανικού εμπορίου είναι εκ των κλάδων που έχουν ευνοηθεί από την πανδημία, λόγω του υποχρεωτικού εγκλεισμού απ’ τη μια και του λουκέτου που μπήκε στην εστίαση απ’ την άλλη, είναι εξίσου σημαντικό να υπομνησθεί ότι εν μέσω κορωνοϊού έκαναν άλματα και οι online αγορές, οι οποίες τουλάχιστον στον τόπο μας είχαν αναπτυχθεί σε κάποιο βαθμό, όχι όμως στο επίπεδο που έχουν φθάσει σήμερα και αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω τα επόμενα χρόνια.

Διαβάστε ακόμα:

Ο CEO της Melco μιλά για το καζίνο της Λεμεσού και αξιολογεί την Κύπρο

Οι μεγαλομέτοχοι στις επενδυτικές της Κύπρου

Μία νέα all-day εμπειρία στην Πάφο, εκεί που σκάει το κύμα (pics)

Αλλαγές στο branding

Σ’ ό,τι αφορά το branding και τον τρόπο που αυτό επηρεάζεται λόγω και των συνηθειών που αλλάζουν, οι απόψεις διίστανται. Αν και οι πλείστοι πιστεύουν ότι οι επώνυμες μάρκες αποτελούν εγγύηση για τον καταναλωτή και δύσκολα θα ρίσκαρε, υπάρχουν και αυτοί οι οποίοι θεωρούν αναπόφευκτο και θέμα χρόνου να συμβεί η αλλαγή. Όπως εκτιμά ο Ζήνων Μαρκίδης, οι τάσεις που ακολουθεί ο καταναλωτής θα αλλάξουν και θα επηρεάσουν αρκετά και τα γνωστά brands. Εκείνο που παραμένει άγνωστο, επισημαίνει, είναι το πώς θα αλλάξουν, κάτι που θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τo convenience, που είναι ο μεγάλος παράγοντας, και την τιμή.

Αντίθετα, ο Ολύμπιος Τουμάζου θεωρεί ότι ο κορωνοϊός συνέβαλε στην αναβάθμιση της σημασίας του branding ως ενός είδους εγγύησης ή εμπιστοσύνης για τον καταναλωτή. Αυτό, επισημαίνει, αντικατοπτρίζεται και στα αυξημένα μερίδια αγοράς σε μια περίοδο που η ασφάλεια και η σιγουριά που προσφέρουν οι γνωστές μάρκες ήταν προτεραιότητα για τον καταναλωτή.

Προσεγγίζοντας το θέμα από τη σκοπιά των επιχειρήσεων, ο Μάριος Λουκαΐδης υποδεικνύει πως αυτή η σιγουριά του τομέα παγκόσμια έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχει ενδιαφέρον στον κλάδο για επενδύσεις. Βλέπουμε, συνεχίζει, funds παγκόσμια αλλά και στην Ελλάδα να εξαγοράζουν παραδοσιακούς παίκτες. «Συγχωνεύσεις αλλά και εξαγορές», σημειώνει, «είδαμε αρκετές τα τελευταία τέσσερα με πέντε χρόνια και στη Κύπρο, με εμπλεκόμενους κυρίως προμηθευτές που εξαγοράσθηκαν από εταιρείες με συμφέροντα από ξένες εθνικότητες». Προβλέπει, μάλιστα, ότι αυτή η κινητικότητα σε εξαγορές και συγχωνεύσεις θα έχει σημαντική αύξηση την επόμενη διετία και ίσως να αγγίξει και την πλευρά των λιανεμπόρων αυτή τη φορά.

Η στάση των καταναλωτών

Η Joanna Hussni διατυπώνει τη θέση πως η ανασφάλεια και ο φόβος που ενδεχομένως να δημιούργησε η κατάσταση αυτή με τον κορωνοϊό, καθώς και η οικονομική στενότητα και πίεση που αισθάνεται ο καταναλωτής, δεν του επιτρέπουν να ρισκάρει τον πειραματισμό με τις αγορές του. Στρέφεται, λοιπόν, συμπληρώνει, σε γνώριμα brands, σε μάρκες που έχει δοκιμάσει και εμπιστεύεται. Για να επισημάνει ότι σημαντικό παράγοντα στις επιλογές του παίζει το κόστος των προϊόντων. Δεν παραλείπει, επίσης, να τονίσει ότι υπάρχει μία αυξητική τάση στην αγορά κυπριακών προϊόντων.

Ο Χαράλαμπος Παπαντωνίου προβαίνει στη διαπίστωση ότι τα brands που εμπιστεύονται οι καταναλωτές δεν επηρεάστηκαν παρά μόνο θετικά, ειδικά όσον αφορά τα προϊόντα υγιεινής, με τις προτιμητέες μάρκες να σημειώνουν ρεκόρ πωλήσεων.

Παρατηρήσαμε επίσης, σημειώνει, πως επηρεάστηκαν θετικά νέες κατηγορίες των προϊόντων, με τους καταναλωτές να θέτουν ως προτεραιότητα την υγεία και την ευεξία τους. Με τη σειρά του, επισημαίνει και αυτός ότι ο Κύπριος καταναλωτής έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στους τοπικούς παραγωγούς.

Υπερήρωας το λιανικό

Αν υπάρχει κάτι που είδαμε να αλλάζει με τον κορωνοϊό είναι οι τάσεις στο λιανικό εμπόριο. Ενδεικτική είναι η θέση του κ. Τουμάζου ότι η πανδημία έχει αναδείξει το λιανικό εμπόριο τροφίμων και προϊόντων ευρείας κατανάλωσης ως τον υπερήρωα της οικονομίας. Αναφέρει ότι οι λιανικές πωλήσεις του τομέα το 2020, σε σχέση με το 2019, είχαν αυξηθεί κατά 6%. Στην περίπτωση των υπεραγορών, μάλιστα, αυτή η αύξηση φτάνει το 11%. Επίσης, υποδεικνύει, έχει βελτιωθεί πολύ η δημόσια εικόνα όλων των υπεραγορών και έχει αναβαθμιστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό η εμπιστοσύνη του κοινού σε όλους τους κρίκους της αλυσίδας του λιανικού εμπορίου.

Στους κερδισμένους της πανδημίας, αν μετρήσουμε το κέρδος με αύξηση του κύκλου εργασιών, κατατάσσει το λιανικό εμπόριο καταναλωτικών αγαθών ο κ. Λουκαΐδης. Όπως τονίζει, εκεί που το ΑΕΠ μειώθηκε το 2020 κατά 5,1%, σε σχέση με το 2019, ο τομέας των καταναλωτικών έδειξε αύξηση άνω του 6%, η οποία δεν χάθηκε το 2021 μέχρι σήμερα, όπως πολλοί φοβόντουσαν. Το μήνυμα αυτό, προσθέτει, έχει πολλαπλά συμπεράσματα.

«Πρώτα απ’ όλα βοήθησε τον τομέα να είναι υγιής. Δεύτερον, έδειξε ότι είναι ίσως ο πιο σταθερός διαχρονικά και δεν τον αγγίζουν οι κρίσεις όπως άλλους τομείς. Τρίτον και σημαντικότερο για την Κύπρο είναι η αναβαθμισμένη εικόνα του τομέα που είναι συνδεδεμένη με σοβαρές επενδύσεις σε πολλαπλά έργα και ξεκίνησε να τον κάνει ελκυστικό για στελέχη», λέει και συμπληρώνει πως «αν ρωτούσαμε πριν από δυο με τρία χρόνια μια ομάδα Κυπρίων φοιτητών πού σκοπεύουν να εργαστούν, αμφιβάλλω αν έστω κι ένας θα έδιδε στις απαντήσεις του τον τομέα των καταναλωτικών προϊόντων, εκτός και αν η οικογένειά του είχε επιχείρηση στον κλάδο αυτό». Σύμφωνα με τον κ. Λουκαΐδη, «σήμερα έχει βελτιωθεί η ελκυστικότητα του τομέα αλλά έχουμε ευθύνη όσοι εμπλεκόμαστε να τον κάνουμε ακόμη πιο ελκυστικό».

Ενδιαφέρουσα τοποθέτηση κάνει και ο Ζήνων Μαρκίδης για τις αλλαγές που έχουν επέλθει, εκτιμώντας ότι τα πράγματα θα αλλάξουν ακόμη περισσότερο στο μέλλον. Θεωρεί ότι ο κορωνοϊός δεν θα εξαλειφθεί άμεσα τουλάχιστον και το γεγονός ότι θα παραμείνει για ακόμη ένα με δυο χρόνια, θα δημιουργήσει νέο στάτους στον τρόπο που ψωνίζουμε και γενικότερα στα θέματα που άπτονται της συμπεριφοράς του καταναλωτή.

Με τον φακό των υπεραγορών

Οι συνθήκες που προκάλεσε η πανδημία είναι τέτοιες, που εν πολλοίς εξ ανάγκης δημιούργησαν και νέες τάσεις στους χώρους όπου ψωνίζουμε. Ενδεικτική είναι η τοποθέτηση του κ. Παπαντωνίου: «H τάση που παρατηρήσαμε από τους καταναλωτές στη διάρκεια της πανδημίας είναι η στροφή προς μεγάλα, ευρύχωρα και άνετα καταστήματα, για να αποφευχθεί η πολυκοσμία - ειδικά στην αρχή της πανδημίας - και οι αγορές μέσω διαδικτύου. Με την άρση των περιορισμών, οι καταναλωτές στην Κύπρο άρχισαν να επισκέπτονται τις υπεραγορές μας μαζικά».

Πέρα από τις υπεραγορές, που όπως σημειώνει, κατόρθωσαν να τροφοδοτούν σωστά την αγορά καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, δεν παραλείπει να συμπεριλάβει στους κερδισμένους και τις πλατφόρμες παράδοσης που, όπως τονίζει, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαδικτυακή αγορά των αγαθών.

Αφού επισημαίνει πως είναι γενικώς παραδεκτό ότι η πανδημία έφερε αρκετές αλλαγές, η Joanna Hussni λέει ότι ο καταναλωτής στη μετά-covid εποχή, ανησυχεί περισσότερο για την υγεία του και το περιβάλλον. Σύμφωνα με την ίδια, «η τάση για ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής ενισχύθηκε ιδιαίτερα εν μέσω περιοριστικών μέτρων και αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στις αγοραστικές συνήθειες του καταναλωτή, αφού είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος με τις τιμές των προϊόντων, αξιοποιώντας τις προσφορές και ξοδεύοντας με σύνεση τα χρήματά του».

Παράλληλα, προσθέτει, ενισχύθηκε η τάση για ανέπαφες συναλλαγές, όπως το online shopping, η πληρωμή με κάρτες αλλά και στα ταμεία self-checkouts. Όπως λέει, η στροφή καταναλωτών και εταιρειών λιανικού εμπορίου στη χρήση της τεχνολογίας είναι ίσως η μεγαλύτερη τάση που ενισχύθηκε εν μέσω πανδημίας, προσθέτοντας ότι με τη σειρά τους είχαν επισπεύσει κάποια σχέδιά τους, με αποτέλεσμα να παρουσιάσουν στο κοινό το πρώτο ηλεκτρονικό κατάστημα ειδών ευρείας κατανάλωσης με παγκύπρια κάλυψη τον Φεβρουάριο του 2021.

Στην εποχή των e-αγορών

Είναι κοινή η πεποίθηση ότι οι online αγορές, οι οποίες μπήκαν για τα καλά στη ζωή μας, όχι μόνο θα παραμείνουν, αλλά θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο.

Κατά τον Χαράλαμπο Παπαντωνίου, το ηλεκτρονικό εμπόριο κατά την έξαρση της πανδημίας αποδείχθηκε μονόδρομος, δίνοντας μεγάλη διέξοδο τόσο στον καταναλωτή όσο και στους λιανεμπόρους.

Ανάλογη και η τοποθέτηση της Joanna Hossni, η οποία λέει πως η στροφή σε ψηφιακά κανάλια εξυπηρέτησης τον τελευταίο χρόνο είναι κάτι περισσότερο από ευδιάκριτη, ενώ φαίνεται ότι πρόκειται για μία τάση που θα ενισχύεται διαρκώς. Στο εξωτερικό η ροπή άρχισε να διαφαίνεται πριν από την εκδήλωση της πανδημίας, ενώ στην περίπτωση της Κύπρου, μέχρι πριν από ένα χρόνο αποτελούσε ανεξερεύνητο τοπίο. Η πανδημία, ωστόσο, τονίζει, ανέστρεψε τα δεδομένα.

Σύμφωνα με τον Ζήνωνα Μαρκίδη, η Κύπρος βρίσκεται ακόμη στο αρχικό στάδιο των online αγορών, υποδεικνύοντας ότι χρειάζεται πολύ χρόνος μέχρι να φτάσουμε στα επίπεδα της Νοτίου Κορέας όπου σχεδόν όλες οι εμπορικές συναλλαγές γίνονται  online. Για να επισημάνει ωστόσο ότι δεν μπορούμε να είμαστε εξαίρεση και πως κάποια στιγμή θα επικρατήσει και εδώ η εν λόγω τάση, η οποία όπως τονίζει, παγκοσμίως εξελίσσεται ραγδαία. Για το πότε, απαντά πως εναπόκειται στις εταιρείες που χειρίζονται τα θέματα αυτά.

Χαρακτηριστική για την τάση που υπάρχει η τοποθέτηση του Ολύμπιου Τουμάζου ότι η περίοδος σηματοδοτεί την αφετηρία για την εκκίνηση των online αγορών και στον τομέα των FMCGs. Σύμφωνα με τον ίδιο, «οι Κύπριοι είχαν ήδη εξοικειωθεί λόγω της χρήσης του καναλιού για ρουχισμό, ηλεκτρονικά, ταξίδια, έτοιμα φαγητά και καφέ.

Ωστόσο, ο κορωνοϊός ήταν αυτός που επέφερε την αλλαγή όσον αφορά τα FMCGs, ως μια διέξοδο για την αποφυγή του συνωστισμού αλλά και διευκόλυνση εκ μέρους των υπεραγορών για τους πελάτες τους, χωρίς τη διαφοροποίηση των τιμών που να αντικατοπτρίζει το αυξημένο κόστος». Σαν αποτέλεσμα, καταλήγει, 10% των νοικοκυριών χρησιμοποιούν ευκαιριακά το καινούριο κανάλι για κάποιες από τις αγορές τους, το οποίο αντιστοιχεί σε περίπου 3% των πωλήσεων των υπεραγορών.