Οι άγνωστες ιστορίες της ξύλινης πολιτιστικής κληρονομιάς του Τροόδους

Ερευνητές από το Κυπριακό Εργαστήριο Δεντροχρονολόγησης φωτίζουν άγνωστες πτυχές της ιστορίας που κρύβεται στις ξύλινες στέγες, στις δοκούς και την επίπλωση των πιο σημαντικών ιστορικών μνημείων του νησιού. Το ερευνητικό πρόγραμμα «Ανιχνεύοντας την Ιστορία και το Περιβάλλον μέσα από τους Δακτυλίους των Δένδρων» (Tracing History and Environment with Tree Rings in Cyprus - TREE), με την υποστήριξη του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, βασίζεται στη συνεργασία του Ινστιτούτου Κύπρου, του του Εργαστηρίου Δεντροχρονολόγησης του Πανεπιστημίου Cornell, του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου, καθώς επίσης και του Τμήματος Δασών του νησιού. Με την εφαρμογή επιστημονικών μεθόδων, και πιο συγκεκριμένα με την χρονολόγηση των δακτυλίων ξύλου, το πρόγραμμα TREE μελετά την πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου. Η μέθοδος της δεντροχρονολόγησης επιτρέπει την χρονολόγηση ξύλινων αντικειμένων, μέσα από τη ειδική μέτρηση των δακτυλίων ετήσιας ανάπτυξης των δέντρων.

Ως το πρώτο εξειδικευμένο εργαστήριο στην Κύπρο, το «Κυπριακό Εργαστήριο Δεντροχρονολόγησης» μελετά την πλούσια ξύλινη πολιτιστική κληρονομιά του νησιού και της ευρύτερης περιοχής. Ανάμεσα στα πολυάριθμα μνημεία που έχουν να προσφέρουν ιστορικό ξύλινο υλικό, είναι και οι δέκα εκκλησίες του Τροόδους που ανήκουν στη λίστα Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Τα εν λόγω μνημεία αποτελούν σημείο αναφοράς για την τέχνη και την ιστορία της Μεσογείου, κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής και Μεσαιωνικής περιόδου. Η χρονολόγηση των μοναδικών τοιχογραφιών και της αρχιτεκτονικής των εκκλησιών του Τροόδους έχει κυρίως βασιστεί στις σωζόμενες επιγραφές και σε συγκριτικές στυλιστικές μελέτες. Η δεντροχρονολόγηση προσφέρει ένα ασφαλή χρονολογικό πλαίσιο, το οποίο μπορεί να εμπλουτίσει τις γνώσεις μας για τα εν λόγω μνημεία. Τα αποτελέσματα της μεθόδου συνεισφέρουν στη χρονολόγηση της κατασκευής και της πλούσιας οικοδομικής των συγκεκριμένων μνημείων. Αυτό επιτρέπει την ακριβέστερη μελέτη της εξέλιξης της μεσαιωνικής και μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής και τέχνης στην Κύπρο, καθώς και της ιστορίας των ορεινών κοινοτήτων του Τροόδους – περιοχή με ιδιαίτερη σημασία για την Κύπρο σε πολιτισμικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο.

Η δεντροχρονολογική έρευνα των εκκλησιών του Τροόδους συνεισφέρει επίσης στην ολιστική καταγραφή της μνημειακής κληρονομιάς της Κύπρου. Παράλληλα, οι δακτύλιοι των δέντρων προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για το κλίμα και το περιβάλλον του παρελθόντος και επομένως μπορούν να βοηθήσουν τη μελέτη της ιστορίας των δασών του Τροόδους. Οι δεντροχρονολόγοι της Κύπρου συνεχίζουν να ανακαλύπτουν τις άγνωστες ιστορίες της ξύλινης πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, φωτίζοντας πολύτιμες πτυχές του παρελθόντος μας.