Από τη Λισαβόνα έως το Ταλίν και την Αθήνα, οι Ευρωπαίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με εκρηκτικές αυξήσεις στις τιμές των κατοικιών. Αυτή την εβδομάδα, οι Βρυξέλλες αναμένεται να εγκρίνουν το πρώτο στην ιστορία της Ε.Ε. σχέδιο για οικονομικά προσιτή στέγη.
Σε συνέντευξή του στο Politico, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Στέγασης, Νταν Γιόργκενσεν, τονίζει πως «πρόκειται για μια πραγματική κρίση και δεν αρκεί απλώς να μιλάμε για αυτήν».
Tην ίδια στιγμή, στο μέτωπο της στεγαστικής κρίσης επιχειρεί να θωρακιστεί και η Ελλάδα, με βασική κατεύθυνση την αύξηση της προσφοράς ακινήτων στην αγορά.
Όπως έχει ήδη γράψει το newmoney.gr, το κυβερνητικό επιτελείο μελετά προτάσεις, που θα ανακοινωθούν από τον Κυριάκο Μητσοτάκη στη διάρκεια της συζήτησης του Προϋπολογισμού.
Το πακέτο μέτρων φιλοδοξεί να απελευθερώσει δημόσιους πόρους για την κατασκευή νέων κατοικιών, να παρακολουθεί την αισχροκέρδεια στην αγορά ακινήτων και να δώσει σε περιφερειακές και τοπικές αρχές εργαλεία για τον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων, που επιτείνουν τη στεγαστική έλλειψη.
«Το σχέδιο θα είναι ένας συνδυασμός συγκεκριμένων δράσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και συστάσεων που μπορούν να εφαρμόσουν τα κράτη-μέλη», ανέφερε ο Γιόργκενσεν, προσθέτοντας ότι η Κομισιόν επιδιώκει να εξοπλίσει εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές με τρόπους, για να επιφέρουν πραγματικές αλλαγές στην πράξη -χωρίς να υπερβεί τον ρόλο της σε έναν τομέα, όπου δεν διαθέτει επίσημη αρμοδιότητα.
«Πρόκειται για ένα υπαρκτό πρόβλημα που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους και η αδράνεια τροφοδοτεί ευθέως τη ρητορική των δεξιών λαϊκιστών», σημείωσε ο Γιόργκενσεν, αναφερόμενος στα υπερεθνικιστικά κόμματα που έχουν εκμεταλλευτεί τη δυσαρέσκεια για τις δυσθεώρητες τιμές κατοικίας, καταγράφοντας μεγάλες εκλογικές νίκες σε χώρες όπως η Ολλανδία και η Πορτογαλία.
«Κανονικά, η Ε.Ε. δεν είχε διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτόν τον τομέα», πρόσθεσε. «Αυτό πρέπει να αλλάξει».
Χρήμα, εργαλεία και διαφάνεια για προσιτή στέγη
Η πιο απτή πρωτοβουλία, που αναμένεται να ανακοινωθεί αυτή την εβδομάδα, είναι η αναθεώρηση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων, ώστε να διευκολυνθεί η χρηματοδότηση της κατασκευής προσιτών κατοικιών από τα κράτη-μέλη.
Εδώ και χρόνια, οι κυβερνήσεις παραπονιούνται ότι μπορούν να χρησιμοποιούν δημόσιους πόρους μόνο για την παροχή στέγης σε χαμηλόμισθες οικογένειες.
Αντανακλώντας το γεγονός ότι πλέον ακόμη και τα μεσαία εισοδήματα δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στο κόστος στέγασης, οι νέοι κανόνες θα επιτρέπουν τη διάθεση κονδυλίων για όλα τα κοινωνικά στρώματα, που έχουν αποκλειστεί από την αγορά κατοικίας.
Το πακέτο θα προσφέρει επίσης εργαλεία σε εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, για να αντιμετωπίσουν τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, που επιδεινώνουν τη στεγαστική κρίση σε πόλεις όπως η Βαρκελώνη, η Φλωρεντία και η Πράγα.
«Δεν ανήκω σε εκείνους που ζητούν την απαγόρευση των βραχυχρόνιων μισθώσεων», διευκρίνισε ο Γιόργκενσεν, σημειώνοντας ότι τέτοιες πλατφόρμες έδωσαν στους ταξιδιώτες τη δυνατότητα να γνωρίσουν διαφορετικά την Ευρώπη και σε ορισμένες οικογένειες μια απαραίτητη πηγή εισοδήματος.
Ωστόσο, το μοντέλο αυτό αναπτύχθηκε με ρυθμούς «που κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί», με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις να αντιστοιχούν έως και στο 20% των κατοικιών σε ορισμένες ιδιαίτερα πιεσμένες περιοχές.
Όπως είπε, έχει μετατραπεί σε «μηχανή παραγωγής χρήματος, αντί για αυτό που αρχικά προοριζόταν να είναι».
Ο επίτροπος τόνισε ότι η τελική απόφαση για τη χρήση των εργαλείων περιορισμού των βραχυχρόνιων μισθώσεων θα ανήκει στις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές. «Δεν πρόκειται να υποχρεώσουμε κανέναν να κάνει κάτι», δήλωσε. «Αν θεωρείτε ότι το σημερινό καθεστώς είναι εντάξει, μπορείτε να το διατηρήσετε».
Ένα πιο αφηρημένο σκέλος του πακέτου, στοχεύει επίσης στην αισχροκέρδεια στην αγορά κατοικίας.
Διευκρινίζοντας ότι «δεν είναι κατά του κέρδους», ο Γιόργκενσεν υποστήριξε ότι το ευρωπαϊκό στεγαστικό απόθεμα αντιμετωπίζεται σαν «χρυσός ή Bitcoin και άλλες επενδύσεις με αποκλειστικό σκοπό την αποκόμιση κέρδους» -μια προσέγγιση που αγνοεί τον ζωτικό ρόλο της στέγης για την κοινωνία. «Το να έχεις μια στέγη πάνω από το κεφάλι σου, μια αξιοπρεπή κατοικία… είναι ανθρώπινο δικαίωμα», υπογράμμισε.
Ως πρώτο βήμα, το πακέτο της εβδομάδας προτείνει την παρακολούθηση της κερδοσκοπίας και την αποτύπωση της έκτασης του προβλήματος. Ωστόσο, ο Γιόργκενσεν αναγνώρισε ότι η αξιοποίηση αυτών των δεδομένων για συγκεκριμένες παρεμβάσεις ενάντια στη χρηματιστικοποίηση της αγοράς ενδέχεται να αποδειχθεί δύσκολη.
«Αν και κανείς δεν αμφισβητεί ότι το πρόβλημα υπάρχει, υπάρχει πολιτική σύγκρουση ως προς το αν πρόκειται για κάτι καλό ή κακό». Παρ’ όλα αυτά, πρόσθεσε, η ρύθμιση είναι απαραίτητη για την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς.
Το ζήτημα των αρμοδιοτήτων
Το πακέτο της Κομισιόν για προσιτή στέγη θα περιλαμβάνει επίσης μια νέα στρατηγική για τις κατασκευές, με στόχο τη μείωση της γραφειοκρατίας και τη θέσπιση κοινών προτύπων, ώστε δομικά υλικά, που παράγονται σε ανταγωνιστικές τιμές σε ένα κράτος-μέλος να μπορούν να χρησιμοποιούνται εύκολα σε έργα κατοικίας σε άλλο.
Παράλληλα, θα υπάρξει πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση των αναγκών περισσότερων από ενός εκατομμυρίου αστέγων στην Ευρώπη, πολλοί εκ των οποίων δεν είναι πολίτες των χωρών όπου ζουν στον δρόμο.
«Θέλουμε να εξετάσουμε ποια δικαιώματα έχουν και πώς αυτά γίνονται σεβαστά», είπε ο Γιόργκενσεν. «Μιλάμε για ανθρώπους με ανάγκες, ανθρώπους που αξίζουν τη βοήθεια και τη συμπόνια μας».
Ο Επίτροπος εξήγησε ότι η πολυπλοκότητα της στεγαστικής κρίσης επέβαλε μια «ολιστική» προσέγγιση, που τον οδήγησε σε συνεργασία με τις εκτελεστικές Αντιπροέδρους Τερέζα Ριμπέρα και Ροξάνα Μινζάτου, καθώς και με τον Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς, Στεφάν Σεζουρνέ, και την Επίτροπο Τεχνολογίας, Χένα Βίρκουνεν, μεταξύ άλλων.
Τόνισε επίσης ότι το πακέτο δεν συνιστά απόπειρα αρπαγής εξουσιών από την πλευρά της Επιτροπής και ότι οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές παραμένουν οι καταλληλότερες για να αντιμετωπίσουν πολλές πτυχές της κρίσης. «Όμως», σημείωσε, «υπάρχουν τομείς στους οποίους μέχρι σήμερα δεν κάναμε τίποτα, ενώ μπορούμε να κάνουμε κάτι».
Παρότι μεγάλο μέρος του σχεδίου θα αποτελείται από συστάσεις που τα κράτη-μέλη δεν θα υποχρεωθούν να εφαρμόσουν, ο Γιόργκενσεν προειδοποίησε να μην αγνοηθούν.
Η Κομισιόν, όπως είπε, προσφέρει λύσεις και «οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να λογοδοτήσουν στους πολίτες τους αν δεν κάνουν κάτι που είναι προφανές ότι θα μπορούσαν να κάνουν».
«Οι απλοί πολίτες θα αξιοποιήσουν κάθε ευκαιρία για να εκφράσουν τις απαιτήσεις τους, είτε σε τοπικές, είτε σε εθνικές, είτε σε ευρωπαϊκές εκλογές», κατέληξε. «Με σεβασμό, λέω στους ηγέτες σε όλη την Ευρώπη ότι είτε θα πάρουν αυτό το πρόβλημα στα σοβαρά, είτε θα αποδεχθούν πως θα παραδώσουν την εξουσία στους λαϊκιστές».
