Η ανάγκη των κρατών-μελών της Ε.Ε. να στραφούν σε κεφαλαιοποιητικά ή μικτά συνταξιοδοτικά συστήματα αναδεικνύεται ως κρίσιμη προϋπόθεση για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών και την ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.
Αυτή είναι η βασική θέση της νέας μελέτης του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ) και του European Liberal Forum (ELF) με τίτλο «Future-Proofing the EU Budget: A Pension System for Our Common Future».
Τη μελέτη υπογράφει ο Γιώργος Αρχόντας, διευθυντής σπουδών στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Επικοινωνίας και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΚΕΦΙΜ. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα, η Ευρωπαϊκή Ένωση εισέρχεται σε μια περίοδο όπου η γήρανση του πληθυσμού δημιουργεί μία από τις μεγαλύτερες δημοσιονομικές προκλήσεις των επόμενων δεκαετιών, θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο τη βιωσιμότητα των διανεμητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων.
Η μελέτη καταγράφει αναλυτικά ότι οι συνταξιοδοτικές δαπάνες αντιπροσωπεύουν πάνω από το 75% των συνολικών δαπανών κοινωνικής προστασίας στην Ε.Ε., απορροφώντας έως και 15% του ΑΕΠ σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Γαλλία.
Παράλληλα, η προβλεπόμενη μείωση του ευρωπαϊκού πληθυσμού ενισχύει περαιτέρω τις πιέσεις στα συστήματα αυτά.
Η καθυστέρηση στη μετάβαση προς κεφαλαιοποιητικά μοντέλα συνταξιοδότησης στερεί από την ευρωπαϊκή οικονομία περί τα 350 δισ. ευρώ ετησίως σε ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες επενδυτικών αποδόσεων.
Παραδείγματα χωρών όπως η Δανία, η Ολλανδία και η Ισλανδία δείχνουν ότι η υιοθέτηση τέτοιων συστημάτων ενισχύει την οικονομική ανάπτυξη, αυξάνει τη σταθερότητα και βελτιώνει τους όρους κοινωνικής δικαιοσύνης, δημιουργώντας ασφαλέστερο πλαίσιο για τη μελλοντική ευημερία των πολιτών.
Στις προτάσεις της μελέτης περιλαμβάνεται ένα πλήρες πλαίσιο μεταρρυθμίσεων που περιγράφει τα βήματα μιας βιώσιμης, ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής για το συνταξιοδοτικό. Μεταξύ άλλων προτείνονται:
- Αναπροσαρμογή του κριτηρίου του Μάαστριχτ, ώστε στις δημοσιονομικές αξιολογήσεις να εντάσσονται και οι «απόρρητες» συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις των κρατών, δημιουργώντας κίνητρα για επενδύσεις στη μετάβαση.
- Ανάπτυξη ή ενίσχυση των κεφαλαιοποιητικών πυλώνων από τα κράτη-μέλη, αξιοποιώντας τις βέλτιστες πρακτικές των πιο προχωρημένων αγορών συντάξεων της Ευρώπης.
- Ενδυνάμωση ατομικών και επαγγελματικών συνταξιοδοτικών λογαριασμών, με ιδιαίτερη έμφαση στους νέους εργαζόμενους.
- Κατάργηση κρατικών μονοπωλίων στη διαχείριση του δεύτερου πυλώνα και ενίσχυση του ανταγωνισμού, της διαφάνειας και της καινοτομίας.
- Κατεύθυνση των συνταξιοδοτικών αποθεματικών σε παραγωγικές επενδύσεις, πλήρως ευθυγραμμισμένες με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τη Ψηφιακή Στρατηγική της Ε.Ε..
- Ενίσχυση του χρηματοοικονομικού εγγραμματισμού και της εμπιστοσύνης των πολιτών στα νέα συστήματα, ώστε η μετάβαση να γίνει κοινωνικά αποδεκτή.
- Μεγαλύτερη φορητότητα συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων για όλους τους εργαζομένους που μετακινούνται εντός της Ε.Ε., με απλούστερες και ενιαίες διαδικασίες.
Τοποθετούμενος για τα ευρήματα, ο πρόεδρος του ΚΕΦΙΜ, Νίκος Ρώμπαπας, τόνισε ότι «η μετάβαση σε κεφαλαιοποιητικά συστήματα είναι για την Ευρώπη ζήτημα δημοσιονομικής σταθερότητας αλλά και πράξη διαγενεακής δικαιοσύνης».
Όπως υπογράμμισε, η συμπερίληψη των κρυφών συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων στο κριτήριο του Μάαστριχτ, σε συνδυασμό με την παροχή τεχνογνωσίας και κινήτρων για τη μετάβαση, θα δώσει στους πολίτες της Ευρώπης τη δυνατότητα «να αποταμιεύσουν, να επενδύσουν και να χτίσουν το μέλλον τους πάνω σε στέρΕ.Ε.ς βάσεις».
