Σε αυτό το νέο ενεργειακό περιβάλλον όπως διαμορφώνεται με τη λειτουργία της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ), είναι ουσιώδες κάθε καταναλωτής να ενημερώνεται, να συγκρίνει και να επιλέγει συνειδητά τον προμηθευτή που ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες και το προφίλ κατανάλωσής του.
Πώς ακριβώς λειτουργεί η Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού
Η Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού βασίζεται στο τεκμηριωμένο Μοντέλο Στόχος (Target Model) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και λειτουργεί μέσα από τρεις διακριτές αγορές:
- Forward Market (Προθεσμιακή Αγορά): Διμερείς συμφωνίες μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών σύμφωνα με εμπορικούς όρους που συμφωνούνται μεταξύ τους.
Στόχος αυτής της αγοράς είναι ο αποτελεσματικός προγραμματισμός της παραγωγής και της προμήθειας, καθώς και η μείωση του χρηματοοικονομικού κινδύνου που προκύπτει από τις διακυμάνσεις των τιμών στη χονδρική αγορά.
- Day-Ahead Market (Προ-ημερήσια Αγορά): Οι συμμετέχοντες καταθέτουν προσφορές αγοράς και πώλησης για κάθε μισάωρη περίοδο της επόμενης ημέρας.
Η αγορά «κλείνει» με βάση την ισορροπία προσφοράς και ζήτησης, ενώ η ακριβότερη αποδεκτή προσφορά πώλησης καθορίζει την Οριακή Τιμή Συστήματος, δηλαδή την τιμή στην οποία πληρώνονται όλες οι αποδεκτές προσφορές. Σκοπός είναι ο βέλτιστος συντονισμός της παραγωγής με τη ζήτηση για την επόμενη ημέρα.
- Balancing Market (Αγορά Εξισορρόπησης): Αφορά τη συνεχή ρύθμιση του συστήματος σε πραγματικό χρόνο, προκειμένου να εξασφαλίζεται η ισορροπία μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης.
Οι συμμετέχοντες υποβάλουν προσφορές για αύξηση ή μείωση της παραγωγής, ώστε να αντιμετωπίζονται οι αποκλίσεις από τις προβλέψεις και να διατηρείται η σταθερή και ασφαλής λειτουργία του ηλεκτρικού δικτύου.
Τα οφέλη του ανταγωνισμού
Κάθε προμηθευτής είναι σε θέση να διαμορφώσει τη δική του τιμολογιακή πολιτική, προσφέροντας διαφορετικά πακέτα τιμολόγησης, ενώ κάθε καταναλωτής έχει τη δυνατότητα να επιλέγει το κατάλληλο πακέτο με βάση το προφίλ κατανάλωσής του και το επίπεδο ρίσκου που είναι διατεθειμένος να αναλάβει.
Κάθε καταναλωτής χρειάζεται να εξετάζει το πραγματικό συνολικό κόστος, που περιλαμβάνει πάγια, φόρους και τυχόν επιπλέον χρεώσεις. Δεν αρκεί απλώς να συγκρίνει μόνο τη χρέωση ανά κιλοβατώρα.
Για να μπορεί να εκτιμήσει ρεαλιστικά την αναμενόμενη εξοικονόμηση, πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά στο δικό του προφίλ κατανάλωσης, δηλαδή πόση ενέργεια χρησιμοποιεί, πότε και για ποιους σκοπούς, και όχι μόνο στη διαφημιζόμενη τιμή.
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται και στους όρους του συμβολαίου, τα λεγόμενα «ψιλά γράμματα», όπως πιθανές έξτρα χρεώσεις ανά kWh, ελάχιστες χρεώσεις, ρήτρες πρόωρης αποχώρησης, αυτόματες αναπροσαρμογές τιμών ή περιορισμοί στη διάρκεια του συμβολαίου.
Στην προκειμένη, το ουσιαστικό όφελος του ανταγωνισμού είναι η σημαντική ενίσχυση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρουν οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας. Διότι σε αντίθεση με τον τομέα των τηλεπικοινωνιών, στην αγορά ηλεκτρισμού το προϊόν (η κιλοβατώρα) είναι κοινό και δεν διαφοροποιείται ανά προμηθευτή.
Γι’ αυτό και οι προμηθευτές ενέργειας εστιάζουν στην ευελιξία τιμολόγησης, την ποιότητα εξυπηρέτησης και την καινοτομία των προσφερόμενων υπηρεσιών, καθώς και στην απλοποίηση της διαδικασίας αλλαγής προμηθευτή, χωρίς περιττή γραφειοκρατία ή κρυφές χρεώσεις, δημιουργώντας απτά οφέλη για τους τελικούς καταναλωτές.
Πώς θα κριθεί η επιτυχία αυτής της μεταρρύθμισης
Κανείς δεν αμφισβητεί πως η λειτουργία της Ανταγωνιστής Αγοράς Ηλεκτρισμού σηματοδότησε μια σημαντική εξέλιξη για την κυπριακή ενεργειακή πραγματικότητα. Ωστόσο, όπως σε κάθε σημαντική μεταρρύθμιση χρειάζεται ένα εύλογο χρονικό διάστημα προσαρμογής.
Για την επιτυχία της είναι ζωτικής σημασίας η συνεργασία και η ενεργή συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων: των θεσμικών φορέων, των ρυθμιστικών Αρχών, των προμηθευτών και των καταναλωτών.
Διότι ναι μεν η έναρξη της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού δημιουργεί τις προϋποθέσεις για εξορθολογισμό και εξυγίανση των τιμών, η ουσιαστική δε μείωση του κόστους ηλεκτρισμού θα προκύψει σταδιακά και προϋποθέτει την ολοκλήρωση κρίσιμων έργων υποδομής. Καταλυτικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση, θα διαδραματίσει τόσο η έλευση του φυσικού αερίου όσο και η εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας.
Όταν λοιπόν συνδυαστούν όλα, δηλαδή η απελευθέρωση της αγοράς, η αποθήκευση και η χρήση φυσικού αερίου, τότε αναμένονται ουσιαστικές μειώσεις στο συνολικό κόστος ηλεκτρισμού, που είναι και το ζητούμενο όλων μας.
