Το ερευνητικό έργο ENGINEER (Civil Engineering and Geomatics Innovative Research on Heritage) ολοκληρώθηκε έπειτα από τρία έτη υλοποίησης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην ενίσχυση της ερευνητικής και τεχνολογικής δραστηριότητας της Κύπρου στον τομέα της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς, μέσω τεχνολογιών γεωπληροφορικής και πολιτικής μηχανικής. Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Horizon Europe – Twinning (HORIZON-WIDERA-2021-ACCESS-03) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το UK Research and Innovation (UKRI), με συντονιστή το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ).
Στην κοινοπραξία συμμετείχαν το Πολυτεχνείο του Μιλάνου (POLIMI), το Πανεπιστήμιο του Aveiro (UAVEIRO), το University College London (UCL) και το Κέντρο Αριστείας “Ερατοσθένης” (ECoE). Κεντρικός στόχος του ENGINEER υπήρξε η ενδυνάμωση των ερευνητικών ικανοτήτων του ΤΕΠΑΚ μέσα από συνεργασία, ανταλλαγή τεχνογνωσίας και ανάπτυξη διεπιστημονικών προσεγγίσεων που συνδυάζουν τη γεωπληροφορική, την πολιτική μηχανική και τις τεχνολογίες ψηφιακής τεκμηρίωσης.
Το έργο στηρίχθηκε στην ανάγκη ενίσχυσης του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Γεωπληροφορικής του ΤΕΠΑΚ, με στόχο την ενδυνάμωση της ερευνητικής του παρουσίας σε τομείς όπως η τρισδιάστατη αποτύπωση, η μη καταστροφική διάγνωση και η ανάλυση κινδύνων για μνημεία. Σύμφωνα με τις προτεραιότητες της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης της Κύπρου (S3CY), το ENGINEER συνέβαλε στην εδραίωση της πολιτιστικής κληρονομιάς ως κεντρικού άξονα βιώσιμης ανάπτυξης, αξιοποιώντας τις δυνατότητες των ψηφιακών τεχνολογιών και της εκπαίδευσης.
Μέσα από τη συνεργασία τεσσάρων ερευνητικών εργαστηρίων του ΤΕΠΑΚ – Earth Observation Cultural Heritage Lab (EOCult), Laboratory for Structural Assessment and Concrete Construction Innovations (HEPHAESTUS), Photogrammetric Vision Lab και Geospatial Analytics Lab (GeoSpAL) – το έργο συνέβαλε στη διαμόρφωση μιας ενιαίας ερευνητικής ταυτότητας που συνδυάζει δεδομένα τηλεπισκόπησης, φωτογραμμετρίας και δομικής ανάλυσης, ενισχύοντας τη μεθοδολογική συνοχή και τη διεπιστημονική συνεργασία.
Εκπαίδευση, κινητικότητα και ανταλλαγή γνώσης
Κατά τη διάρκεια του έργου διοργανώθηκαν πέντε θεματικά εργαστήρια και τρία θερινά σχολεία, τα οποία αποτέλεσαν βασικούς πυλώνες εκπαίδευσης και ανταλλαγής εμπειρίας μεταξύ των εταίρων. Οι δράσεις αυτές κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από την τρισδιάστατη μοντελοποίηση και τη δομική αποτίμηση έως τα πληροφοριακά συστήματα πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ερευνητές και φοιτητές του ΤΕΠΑΚ εκπαιδεύτηκαν σε συνεργατικά εργαστήρια στην Ιταλία, την Πορτογαλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ παράλληλα φιλοξενήθηκαν στην Κύπρο μέλη των εταίρων για κοινές δράσεις πεδίου. Η εκπαίδευση περιλάμβανε πρακτική εξοικείωση με τεχνολογίες όπως φωτογραμμετρία με μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV), σάρωση με laser, θερμική και φασματική απεικόνιση, αισθητήρες δονήσεων, ανάλυση υλικών και ψηφιακά δίδυμα (digital twins).
Ιδιαίτερη σημασία είχαν οι εργασίες πεδίου που πραγματοποιήθηκαν στους Τάφους των Βασιλέων, Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, όπου εφαρμόστηκαν συνδυαστικά δεδομένα τηλεπισκόπησης από δορυφόρους και UAVs, επίγειες σαρώσεις, περιβαλλοντική παρακολούθηση και εργαστηριακές αναλύσεις. Τα αποτελέσματα αυτών των δράσεων αξιοποιήθηκαν για τη δημιουργία τρισδιάστατων μοντέλων και την προσομοίωση της φθοράς και της σεισμικής ευπάθειας των μνημείων, παρέχοντας πολύτιμα δεδομένα για τη συντήρησή τους.
Ερευνητικά αποτελέσματα και διεθνής αναγνώριση
Το έργο οδήγησε στην παραγωγή σημαντικών επιστημονικών αποτελεσμάτων, με δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά και παρουσιάσεις σε συνέδρια που αφορούσαν την πολιτιστική κληρονομιά, τη γεωπληροφορική και τις εφαρμογές τηλεπισκόπησης. Ερευνητές του ΤΕΠΑΚ και των εταίρων συμμετείχαν σε διεθνείς διοργανώσεις όπως τα ISPRS, CIPA, DBAR, NASA Archaeology from Space, SAHC και IEEE IGARSS, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα των κοινών τους δράσεων.
Η εμπειρία του ENGINEER αποτέλεσε εφαλτήριο για τη συμμετοχή του ΤΕΠΑΚ σε νέα ερευνητικά έργα όπως τα CONNECTING, ARGUS, COASTLINE και Wat[H]ER, που επικεντρώνονται σε υποδομές τηλεπισκόπησης, κινητικότητα νέων ερευνητών και παρακολούθηση μνημείων. Ο συνολικός προϋπολογισμός των συνεργασιών που προέκυψαν υπερβαίνει τα 10 εκατομμύρια ευρώ, γεγονός που αποτυπώνει τη συνέχεια και τη βιωσιμότητα των δράσεων του ENGINEER.
Κοινωνική διάσταση και διάχυση της γνώσης
Πέρα από τα ερευνητικά αποτελέσματα, το ENGINEER ανέπτυξε σημαντική δραστηριότητα στον τομέα της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης του κοινού. Μέσα από δράσεις όπως το Researchers at School και το European Researchers’ Night, παρουσιάστηκαν σε μαθητές, πολίτες και τοπικούς φορείς οι δυνατότητες των ψηφιακών τεχνολογιών στην τεκμηρίωση και διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Παράλληλα, διοργανώθηκαν ενημερωτικές εκδηλώσεις σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, το Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ), το ICOMOS Κύπρου και άλλους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς. Οι δράσεις αυτές συνέβαλαν στην ενίσχυση της σχέσης μεταξύ της έρευνας και της κοινωνίας, προωθώντας τη βιώσιμη αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η διαδικτυακή παρουσία του έργου, μέσω της ιστοσελίδας www.engineer-twinning.eu και των αποθετηρίων ανοιχτών δεδομένων (Zenodo, KTISIS), ενίσχυσε τη διαφάνεια, τη συνεργασία και την υιοθέτηση πρακτικών ανοιχτής επιστήμης.
Παρακαταθήκη και συνέχεια
Το ENGINEER αποτέλεσε σημείο εκκίνησης για τη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου έρευνας και καινοτομίας στην Κύπρο στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ενίσχυσε τις ερευνητικές υποδομές, καλλιέργησε νέες δεξιότητες και ανέδειξε τη σημασία της διεπιστημονικής συνεργασίας.
Με την ολοκλήρωσή του, το έργο αφήνει μια ουσιαστική παρακαταθήκη: ένα πιο ισχυρό ερευνητικό οικοσύστημα, μια νέα γενιά επιστημόνων με διεθνή εμπειρία και ένα δίκτυο συνεργασιών που συνδέει την Κύπρο και την ευρωπαϊκή ερευνητική κοινότητα.
Περισσότερες πληροφορίες:
🌐 https://engineer-twinning.eu
Engineer Project
ENGINEER_EUPro
