Σε ισχύ τέθηκαν από την Παρασκευή (25/7), μετά τη δημοσιοποίησή τους στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, οι τροποποιητικοί κανονισμοί για τις δημόσιες συμβάσεις, η έκδοση των οποίων εντάσσεται στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων που προωθεί το Γενικό Λογιστήριο για την απλοποίηση και τον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών και της νομοθεσίας στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων.
Σημειώνεται πως οι κανονισμοί που είχαν αρχικά κατατεθεί το 2021 και αναθεωρήθηκαν το 2024, εγκρίθηκαν ομόφωνα από την Ολομέλεια της Βουλής στις 10 Ιουλίου, μετά από σχετική συζήτηση σε τέσσερις συνεδρίες της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, στις οποίες κλήθηκαν και κατέθεσαν τις απόψεις τους όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς.
Σύμφωνα με το Γενικό Λογιστήριο, στόχος των αλλαγών που επήλθαν μετά την ψήφιση των τροποποιητικών κανονισμών είναι η ενίσχυση της νομικής σαφήνειας, της ευελιξίας, της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της δυνατότητας των αρμοδίων οργάνων, προκειμένου να είναι σε θέση να επιτελούν αποτελεσματικότερα το έργο τους.
Τονίζεται πως οι τροποποιήσεις άπτονται τόσο της ουσίας όσο και της διαδικασίας της διαχείρισης των δαπανών του δημοσίου, όπως αυτές προκύπτουν από την εξέταση/αξιολόγηση των αλλαγών και απαιτήσεων που υποβάλλονται στο πλαίσιο υλοποίησης δημόσιων συμβάσεων.
Παράλληλα, καθίσταται πιο ευέλικτος και πιο αποτελεσματικός ο μηχανισμός αποκλεισμού από τη συμμετοχή τους στις διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων, οικονομικών φορέων που εμπίπτουν στους λόγους αποκλεισμού ή/και των οποίων έχουν τερματιστεί προηγούμενες συμβάσεις.
Οι αλλαγές
Με αφορμή την ψήφιση των νέων κανονισμών, το Γενικό Λογιστήριο ετοίμασε και δημοσίευσε ενημερωτικό δελτίο, στο οποίο παραθέτει όλες τις αλλαγές που επήλθαν στο νομικό πλαίσιο που διέπει τις δημόσιες συμβάσεις.
Πρόκειται ουσιαστικά για 16 αλλαγές-τροποποιήσεις που χωρίζονται σε τρεις ενότητες:
-
Διαχείριση συμβάσεων: Θέματα που αφορούν τη διαδικασία εξέτασης αλλαγών και απαιτήσεων
-
Επιτροπή Αποκλεισμού (ΕΠ.ΑΠ.): Διαδικασία αποκλεισμού των οικονομικών φορέων
-
Επιμέρους τροποποιήσεις
Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση συμβάσεων, με τις αλλαγές:
1.Ενισχύεται η νομική σαφήνεια αφού διευκρινίζεται η έννοια του δημόσιου λειτουργού, ως οποιοδήποτε πρόσωπο που υπηρετεί σε αναθέτουσα αρχή/αναθέτοντα φορέα, ανεξαρτήτως του καθεστώτος ή της βάσης εργοδότησής του. [Κανονισμός 2, ΚΔΠ 138/2016]
Η τροποποίηση δίνει ευελιξία στις αναθέτουσες αρχές / αναθέτοντες Φορείς και αποσαφηνίζει τη νομιμότητα διορισμού προσώπου που υπηρετεί με καθεστώς ιδιωτικού δικαίου (συμβόλαιο εργοδότησης) π.χ. σε αναπτυξιακές εταιρείες, σωματεία ή ιδρύματα, ως συντονιστή δημόσιας σύμβασης.
2. Εισάγεται η διαδικασία έγκρισης χρονικών απαιτήσεων που υποβάλλονται από αναθέτουσα αρχή/αναθέτοντα φορέα, αποσαφηνίζεται ο τρόπος υπολογισμού των ρητρών καθυστέρησης και θεσμοθετείται η απαγόρευση συμμετοχής του ίδιου δημόσιου λειτουργού σε περισσότερα του ενός αρμόδια όργανα [συντονιστής, τμηματική επιτροπή αλλαγών και απαιτήσεων (Τ.Ε.Α.Α.) και Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (Κ.Ε.Α.Α.)] [Κανονισμοί 4(1)(ε), 4(3)(β) – επιφύλαξη και 4(6), ΚΔΠ 138/2016]
Οι τροποποιήσεις ενισχύουν τη νομική σαφήνεια αφού καλύπτουν τα σχετικά κενά που υπήρχαν στους προηγούμενους κανονισμούς.
3. Εισάγεται η δυνατότητα διορισμού δημόσιου λειτουργού που υπάγεται σε άλλη αναθέτουσα αρχή/αναθέτοντα φορέα, ως Συντονιστή δημόσιας σύμβασης. [Κανονισμός 6(2), ΚΔΠ 138/2016]
Η τροποποίηση παρέχει ευελιξία στις αναθέτουσες αρχές / αναθέτοντες φορείς και ρητά αποσαφηνίζει το ζήτημα.
4. Εισάγεται η υποχρέωση καθορισμού των όρων εντολής των ad hoc τεχνικών Επιτροπών, οι οποίες είναι δυνατόν να συστήνονται από την Κ.Ε.Α.Α., τον προϊστάμενο της αναθέτουσας αρχής/αναθέτοντα φορέα ή τη Διαχειριστική Επιτροπή, ανάλογα με την περίπτωση, προς διενέργεια μελετών και υποβολή ειδικών εκθέσεων. [Κανονισμός 16(1), ΚΔΠ 138/2016]
Η τροποποίηση ενισχύει τη νομική σαφήνεια καλύπτοντας το σχετικό κενό που υπήρχε στους προηγούμενους Κανονισμούς.
5. Εισάγεται η δυνατότητα της Κ.Ε.Α.Α. για λήψη πιο άμεσων αποφάσεων, ανεξαρτήτως οποιωνδήποτε εισηγήσεων έχει ενώπιον της, να διαβουλεύεται με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στην παρουσία εκπροσώπου της αναθέτουσας αρχής/αναθέτοντα φορέα, καθώς και να προβαίνει σε ελέγχους / επιθεωρήσεις των τόπων εκτέλεσης των συμβάσεων. [Κανονισμοί 19(1)(β)(iv), 19(1)(γ)(iv), 21(4) και 22(4), ΚΔΠ 138/2016]
Οι τροποποιήσεις ενισχύουν την ευελιξία και την αποτελεσματικότητα της Κ.Ε.Α.Α. και της επιτρέπουν να αποκομίζει ιδίαν άποψη επί των κρινόμενων θεμάτων, με στόχο τη διευκόλυνση και επιτάχυνση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
6. Διαφοροποιούνται οι προϋποθέσεις εκ των υστέρων έγκρισης από την Κ.Ε.Α.Α., διενεργηθεισών τροποποιήσεων, με απάλειψη της προϋπόθεσης για ύπαρξη κατεπειγόντων λόγων. [Κανονισμοί 19(3) και 21(5), ΚΔΠ 138/2016].
Συγκεκριμένα, σε τέτοιες περιπτώσεις οι οποίες αναμένεται να προκύπτουν κατ’ εξαίρεση, θα ελέγχεται ότι η τροποποίηση της σύμβασης:
-
Είναι συμβατή με τις σχετικές πρόνοιες της περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων νομοθεσίας [άρθρα 72 του Νόμου 73(Ι)/2016, 86 του Νόμου 140(Ι)/2016 και 39 του Νόμου 11(Ι)/2017] και
-
η χωρίς έγκριση διενέργειά της, ήταν αναγκαία προς διαφύλαξη των συμφερόντων της αναθέτουσας αρχής.
Ως εκ τούτου, παρέχεται μεγαλύτερη ευελιξία για εκ των υστέρων εγκρίσεις τροποποιήσεων συμβάσεων που είναι σύννομες και η πραγματοποίηση τους πριν την έγκριση ήταν αναγκαία.
Επιπρόσθετα, με την συγκεκριμένη ρύθμιση, αναδεικνύονται οι περιπτώσεις όπου γίνονται τροποποιήσεις οι οποίες δεν έχουν νομικό ή επιχειρησιακό έρεισμα και για τις οποίες παραμένει το ενδεχόμενο έγερσης πειθαρχικών ευθυνών, σε περίπτωση εκ των υστέρων απόρριψης τους από την Κ.Ε.Α.Α., ως μη πληρούσες τις πιο πάνω προϋποθέσεις [βλ. Κανονισμό 19(4), ΚΔΠ 138/2016].
7. Εισάγεται η υποχρέωση ενσωμάτωσης στο αίτημα για έγκριση αλλαγής, οποιωνδήποτε χρονικών ή οικονομικών απαιτήσεων από ή προς τον ανάδοχο, οι οποίες μπορούν να εκτιμηθούν στο στάδιο υποβολής του συγκεκριμένου αιτήματος [Κανονισμός 20(3), ΚΔΠ 138/2016].
Η τροποποίηση ενισχύει τη διαφάνεια και στοχεύει στην κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη υποβολή των θεμάτων, με συμπερίληψη των συνεπαγόμενων δαπανών και τυχόν χρονικών επιπτώσεων, προς τα αρμόδια όργανα, καθώς και για αποφυγή καθυστερήσεων (αναβολών) στη λήψη των σχετικών αποφάσεων.
8. Εισάγονται προθεσμίες προς λήψη ενεργειών από τα αρμόδια όργανα, ως ακολούθως:
Η τροποποίηση θέτει το χρονικό πλαίσιο ανταπόκρισης των εμπλεκόμενων αρμοδίων οργάνων, το οποίο θα πρέπει να τηρείται. Επίσης, διαφυλάσσεται η νομιμότητα της διαδικασίας εφόσον προβλέπεται ρητά ότι τυχόν παράβαση των πιο πάνω προθεσμιών δεν επιδρά στο κύρος των αποφάσεων των αρμοδίων οργάνων.
9. Ενισχύεται η ευελιξία, η αποτελεσματικότητα, η αποδοτικότητα και η λογοδοσία όλων των αρμοδίων οργάνων στη διαχείριση αλλαγών και απαιτήσεων, εφόσον διευρύνονται τα όρια και διευκολύνεται η διαδικασία διενέργειας τροποποιήσεων (αλλαγών και απαιτήσεων) επί δημόσιων συμβάσεων. [Πίνακες Ι και ΙΙ (Σημειώσεις), ΚΔΠ 138/2016]
Με την τροποποίηση, ισχύουν οι ακόλουθες ρυθμίσεις:
-
Λήψη απόφασης για αλλαγές και απαιτήσεις από τον προϊστάμενο της αναθέτουσας αρχής/αναθέτοντα φορέα, κατόπιν εισήγησης του συντονιστή των συμβάσεων για έργα, προμήθειες και υπηρεσίες αξίας μέχρι €100.000, εφόσον η τροποποίηση κρίνεται συμβατή με τη νομοθεσία. Σημειώνεται ότι, σε περίπτωση που η συμβατική τιμή περιλαμβανομένων των οποιωνδήποτε αυξήσεων σωρευτικά, ως αποτέλεσμα αλλαγών ή απαιτήσεων, υπερβαίνει τις €100.000, των σχετικών τροποποιήσεων θα επιλαμβάνονται τα αρμόδια όργανα, αναλόγως των ορίων εξουσίας τους (Συντονιστές, Τ.Ε.Α.Α. και Κ.Ε.Α.Α.).
-
Αύξηση των ορίων εξουσίας των αρμοδίων οργάνων έγκρισης αλλαγών και απαιτήσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις πληθωριστικές πιέσεις των τελευταίων ετών, τη σχέση κόστους – οφέλους της διαδικασίας, καθώς για σκοπούς καλύτερης επικέντρωσης της Κ.Ε.Α.Α. στα πιο σημαντικά από άποψης ουσίας και οικονομικής βαρύτητας θέματα.
-
Δυνατότητα της Κ.Ε.Α.Α. να ανανεώνει, κατά την κρίση της, τα όρια εξουσίας των αρμοδίων οργάνων (Συντονιστής της σύμβασης και Τ.Ε.Α.Α.), για αλλαγές και απαιτήσεις, προς περαιτέρω διευκόλυνση στη διαχείριση των συμβάσεων.
Επιτροπή Αποκλεισμού
Όσον αφορά την Επιτροπή Αποκλεισμού και με τη διαδικασία αποκλεισμού των οικονομικών φορέων, με στόχο την ενίσχυση της ευελιξίας, της αποτελεσματικότητας και της λειτουργικότητας εισάγονται οι πιο κάτω τροποποιήσεις στις διαδικασίες αποκλεισμού οικονομικών φορέων:
10. Διαφοροποιείται η σύνθεση της Επιτροπής Αποκλεισμού. [Κανονισμός 32(3), ΚΔΠ 138/2016] Με την τροποποίηση η σύνθεση της ΕΠ.ΑΠ. διαμορφώνεται ως ακολούθως:
-
Πρόεδρος ΕΠ.ΑΠ.: Πρόσωπο που έχει διατελέσει Δικαστής οποιασδήποτε βαθμίδας, για περίοδο τουλάχιστον δεκαπέντε (15) ετών.
-
Μέλος ΕΠ.ΑΠ.: Πρόσωπο που έχει διατελέσει Δικαστής οποιασδήποτε βαθμίδας, ή συνταξιούχος δικηγόρος οι οποίοι κατά τη διάρκεια της θητείας τους δεν ασκούν δικηγορία.
11. Παρέχεται μεγαλύτερη ευχέρεια στον καθορισμό της αμοιβής της ΕΠ.ΑΠ. από το Υπουργικό Συμβούλιο. [Κανονισμός 32(2), ΚΔΠ 138/2016]
12. Ρυθμίζονται θέματα Διοικητικής και Γραμματειακής Υποστήριξης της ΕΠ.ΑΠ., καθώς και ο τρόπος κλήτευσης των οικονομικών φορέων ενώπιον της ΕΠ.ΑΠ. [Κανονισμοί 34(2) και 34(3), ΚΔΠ 138/2016]
13. Διαγράφονται οι περιπτώσεις της «παραδοχής» και της «καταγγελίας» ως λόγων αποκλεισμού. [Κανονισμοί 37(2)(α), 37(2)(β) και 37(3)(α)]
Η τροποποίηση αφορά ευθυγράμμιση των Κανονισμών με την ισχύουσα νομοθεσία περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων.
14. Διαφοροποιείται η διαδικασία χειρισμού περιπτώσεων πρόωρου τερματισμού συμβάσεων. [Κανονισμοί 29, 37(1)(α) και δύο (2) νέες επιφυλάξεις, ΚΔΠ 138/2016] (Βλ. σχετική Εγκύκλιο ΓΛ/ΑΑΔΣ 116 ημερομηνίας 28/07/2025).
Με την τροποποίηση, διαγράφηκε η δυνατότητα της ΕΠ.ΑΠ. να επιλαμβάνεται απευθείας υποθέσεων οριζόντιου αποκλεισμού κατόπιν ενημέρωσης της με οποιοδήποτε μέσο, περιλαμβανομένων των περιπτώσεων πρόωρου τερματισμού συμβάσεων.
Η εν λόγω τροποποίηση, διευκολύνει τη διαδικασία, εφόσον οι αναθέτουσες αρχές και αναθέτοντες φορείς θα ενημερώνονται άμεσα, για σκοπούς εξέτασης του ενδεχομένου αποκλεισμού του οικονομικού φορέα από μελλοντικό διαγωνισμό.
Με τον τρόπο αυτό καλύπτεται το κενό που δημιουργεί το χρονικό διάστημα από την παραπομπή της υπόθεσης στην ΕΠ.ΑΠ. μέχρι και την έκδοση της απόφασης για οριζόντιο αποκλεισμό, όπου οι αναθέτουσες αρχές δεν έχουν γνώση των εν λόγω πρόωρων τερματισμών ως λόγου αποκλεισμού από διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων.
Επίσης, με την τροποποίηση, δίδεται στον οικονομικό φορέα η ευχέρεια προσφυγής στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών, όπου εφαρμόζεται, κατόπιν αποκλεισμού του από διαδικασία σύναψης σύμβασης, για οποιοδήποτε λόγο αποκλεισμού προνοείται στη νομοθεσία, προκειμένου να μην προκύψει οποιοδήποτε θέμα αμφισβήτησης της συμμόρφωσης του νομοθετικού πλαισίου με την ευρωπαϊκή Οδηγία για τα ένδικα μέσα (ΕΚ/2007/66).
Επιμέρους τροποποιήσεις
Πέραν των πιο πάνω, με τους τροποποιητικούς κανονισμούς:
15. Διευκρινίζεται το λεκτικό των Κανονισμών σε σχέση με την ετοιμασία τελικής έκθεσης αξιολόγησης απόδοσης αναδόχου σε περιπτώσεις τερματισθεισών συμβάσεων. [Κανονισμός 30(2)&(3), ΚΔΠ 138/2016]
16. Προσδιορίζεται η ευθύνη του Προέδρου και των Μελών της Κ.Ε.Α.Α. και της ΕΠ.ΑΠ. [Κανονισμός 31Α]
Με την τροποποίηση προστίθεται διάταξη η οποία ορίζει ότι δεν υπόκεινται σε ποινική δίωξη και δεν υπέχουν αστική ευθύνη για οτιδήποτε λέχθηκε ή έγινε ή παραλείφθηκε κατά την καλόπιστη εκτέλεση ή άσκηση των προβλεπόμενων από τους παρόντες κανονισμούς καθηκόντων και αρμοδιοτήτων τους ή/και για οτιδήποτε καταγράφεται στις αποφάσεις τις οποίες εκδίδουν.
