Κρούει τον κώδωνα στην Ε.Ε. για τους εμπορικούς της εταίρους μελέτη της ΕΚΤ...Πάρε-δώσε με αυταρχικές κυβερνήσεις

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι κύριοι εμπορικοί εταίροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν καταστεί αισθητά λιγότερο δημοκρατικοί τα τελευταία 25 χρόνια, σε πλήρη αντίθεση με τη ρητορική της ΕΕ περί προάσπισης πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Η στροφή προς την Κίνα-μια χώρα με χαμηλή δημοκρατική αξιολόγηση, αλλά μερίδιο περίπου 20% στις εισαγωγές της ΕΕ-συμβάλλει στην τάση αυτή, χωρίς όμως να αποτελεί τη μοναδική αιτία.

Όπως σημειώνουν οι ερευνητές Κλαούντια Μαρτσίνι και Αλεξάντερ Πόποφ σε δημοσίευσή τους στην ιστοσελίδα της ΕΚΤ, η επιδείνωση των δημοκρατικών προτύπων καταγράφεται ευρύτερα ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990.

Παλαιότερα κράτη-μέλη της ΕΕ, ανάμεσά τους και το Ηνωμένο Βασίλειο πριν από το Brexit, έχουν σταδιακά ενισχύσει τις εισαγωγές τους από λιγότερο δημοκρατικά καθεστώτα. Παράλληλα, έχει υποβαθμιστεί και η ποιότητα της διακυβέρνησης στους βασικούς εμπορικούς εταίρους της Ένωσης.

«Η εμπορική στρατηγική της Ευρώπης στοχεύει στη σύνδεση της ανάπτυξης με τη δημοκρατία», υπογραμμίζουν οι συγγραφείς. Όμως, τα στοιχεία δείχνουν ότι η ΕΕ εντείνει τις συναλλαγές με αυταρχικά καθεστώτα, παραβιάζοντας τις αρχές που επικαλείται.

Το φαινόμενο δεν είναι νέο: Η δημοκρατική πρόοδος στην Ανατολική Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και την Ασία από το 1985 ως το 2000 βελτίωσε τη «βαθμολογία» της ΕΕ σε επίπεδο εμπορικών σχέσεων. Ωστόσο, η ανοδική πορεία σταμάτησε και αντιστράφηκε τις επόμενες δεκαετίες, μέχρι που το 2022 η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι εμπορικές κυρώσεις επανέφεραν –έστω πρόσκαιρα– τη σημασία των αξιών στο επίκεντρο.

Οι συγγραφείς αναγνωρίζουν ότι σε ορισμένες κρίσεις, όπως αυτή της Ουκρανίας, η ΕΕ δείχνει αποφασιστικότητα να υπερασπιστεί τα ιδανικά της. Ωστόσο, επισημαίνουν ότι η εμπορική πολιτική γενικά υπονομεύει τη φήμη της ΕΕ ως ένωσης βασισμένης σε αξίες.

Παράλληλα, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το γεγονός ότι οι συναλλαγές με αυταρχικές κυβερνήσεις ενισχύουν καθεστώτα που απειλούν τη διεθνή σταθερότητα. Επιπλέον, οι ίδιες χώρες είναι συχνά οι βασικοί προμηθευτές πρώτων υλών για την πράσινη μετάβαση, κάτι που θέτει σοβαρά ηθικά διλήμματα.

«Αντιμετωπίζοντας την κλιματική αλλαγή», σημειώνουν οι Marchini και Popov, «ίσως ενισχύουμε άθελά μας παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όταν εξαρτόμαστε από αυταρχικά καθεστώτα για πράσινες πρώτες ύλες».

Η λύση, τονίζουν, δεν είναι να διακόψει η Ευρώπη το εμπόριο, αλλά να προχωρήσει με στρατηγική επίγνωση, επιλέγοντας εταίρους που ευθυγραμμίζονται με τις θεμελιώδεις αξίες της, και να ενσωματώσει δημοκρατικά κριτήρια στη χάραξη της εμπορικής της πολιτικής.

Αυτό, εκτός από ηθικά συνεπές, είναι και ορθή οικονομική πολιτική, όπως καταλήγουν.