FT: Από τον γκρεμό στην ανάκαμψη… Τα μνημόνια, το δραματικό 2015 και η επιστροφή της Ελλάδας σε πλεονάσματα

Σε άρθρο τους οι Financial Times αναφέρονται στην κρίση δημόσιου χρέους της Ελλάδας με αφορμή τη συμπλήρωση των 10 χρόνων που συγκλόνισε τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και απείλησε τη συνοχή της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης.

Τον Ιούλιο του 2015, οι Έλληνες ψήφισαν σε δημοψήφισμα και απέρριψαν το διεθνές πρόγραμμα διάσωσης της χώρας, κατόπιν προτροπής της ακροαριστερής κυβέρνησης.

Ο Αλέξης Τσίπρας, που ανέβηκε στην εξουσία τον Ιανουάριο του 2015 και ο διχαστικός υπουργός Οικονομικών του, Γιάνης Βαρουφάκης, ήθελαν να εξασφαλίσουν καλύτερους όρους από τους ευρωπαίους και τους πιστωτές της Ελλάδας.

«Αν η Ελλάδα είχε βγει από το ευρώ, αυτό θα σήμαινε το τέλος του ευρώ», λέει ο Πιερ Μοσκοβισί, ο Ευρωπαίος επίτροπος Οικονομικής Πολιτικής από το 2014 έως το 2019. «Γιατί αυτό θα αποδείκνυε ότι το ενιαίο μας νόμισμα δεν είναι για πάντα. Θα γινόταν απλώς μια ζώνη σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών».

Η τακτική τους, του «παιχνιδιού στο χείλος της αβύσσου», έφερε τη χώρα στα όρια της εξόδου από το ευρώ, της χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης και της οικονομικής καταστροφής. Ωστόσο, μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, ο Τσίπρας υποχώρησε και ο Βαρουφάκης έφυγε.

Η «κωλοτούμπα» του Τσίπρα, όπως την αποκάλεσαν οι Έλληνες, ήταν μια δαπανηρή τακτική που καθυστέρησε την οικονομική ανάκαμψη και κατέστρεψε την αξιοπιστία της κυβέρνησης στους Ευρωπαίους εταίρους της. Αλλά σημάδεψε επίσης την αρχή μιας νέας εποχής συμμόρφωσης της Ελλάδας με τις απαιτήσεις των προγραμμάτων διάσωσης και έθεσε τις βάσεις για την ανάκαμψη.

Τα τελευταία 10 χρόνια, η Ελλάδα έχει επιδείξει μια εντυπωσιακή ανάκαμψη -βγήκε από το πρόγραμμα διάσωσης, διατήρησε τη δημοσιονομική πειθαρχία και ξεπέρασε σε ανάπτυξη πλουσιότερες οικονομίες.

«Ουσιαστικά χάσαμε το 25% του ΑΕΠ μας και φτάσαμε πολύ κοντά στο να χρειαστεί να διαχειριστούμε μια πλήρη κοινωνική κατάρρευση, αν είχαμε αναγκαστεί να φύγουμε από την Ευρωζώνη», λέει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που ανέλαβε από τον Τσίπρα αφού το κόμμα της κεντροδεξιάς, η Νέα Δημοκρατία, κέρδισε τις εκλογές του 2019.

«Πιστεύω όμως ότι είναι επίσης απόδειξη της ανθεκτικότητας της ελληνικής κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος το ότι τα καταφέραμε τελικά».

Οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν μετά την κρίση μεταμόρφωσαν τη χώρα —και την Ευρωζώνη προκειμένου να θωρακιστεί το ευρώ, μέσω νέων θεσμών και εργαλείων. Παρ’ όλα αυτά, το έργο παραμένει ημιτελές – το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας εξακολουθεί να είναι περίπου το 70% του ευρωπαϊκού μέσου όρου και επιμένουν δομικά προβλήματα παραγωγικότητας.

Η Ε.Ε., από την άλλη, εξακολουθεί να μην διαθέτει τραπεζική ένωση και ισχυρό κοινοτικό προϋπολογισμό. Ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, προειδοποίησε ότι απαιτούνται έως 800 δισ. ευρώ ετήσιες επενδύσεις για υποδομές και καινοτομία, εν μέρει μέσω κοινού δανεισμού.

Η κρίση ξεκίνησε με την αποκλεισμό της Ελλάδας από τις αγορές το 2010, όταν αποκαλύφθηκε ότι το έλλειμμα ξεπερνούσε το 3% -είχε φτάσει στο 15%. Το αποτέλεσμα ήταν τρία πακέτα διάσωσης μέσα σε οκτώ χρόνια, με σκληρή λιτότητα, πολιτική αστάθεια και κοινωνικές αναταράξεις.

Το πρώτο πρόγραμμα ξεκίνησε βιαστικά το 2010, χωρίς να λάβει υπόψη του το γεγονός ότι η Ελλάδα ήταν μέλος νομισματικής ένωσης χωρίς δικό της νόμισμα ή νομισματική πολιτική -και θεωρείται σήμερα ελαττωματικό από Έλληνες και ξένους αξιωματούχους.

Η οικονομία κατακρημνίστηκε, με το ΑΕΠ να μειώνεται κατά 26% (2008–2013) και την ανεργία να εκτινάσσεται στο 28%. Όταν ανέλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2015, η Ελλάδα ήταν βαθιά απογοητευμένη και τα πραγματικά εισοδήματα κατέρρεαν. Με πίεση χρόνου για ένα δεύτερο πακέτο, η κυβέρνηση επέλεξε δημοψήφισμα. Όμως, οι επιλογές Βαρουφάκη αποδείχθηκαν αναποτελεσματικές και το ευρώ αμφισβητήσιμο.

Οι παραιτήσεις της κυβέρνησης και οι αντιδράσεις των ξένων συνεχίσθηκαν. Η Ελλάδα επέστρεψε στις αγορές το 2017.

Μετά την ανάκαμψη, η Νέα Δημοκρατία ανέλαβε τη δέσμευση για εξορθολογισμό της διοίκησης, φορολογικό σύστημα, εξυγίανση τραπεζών και ΔΕΗ. Η Ελλάδα επέστρεψε σε οικονομική ανάπτυξη ενισχυμένη από τα κονδύλια ανάκαμψης της Ε.Ε. και τις εξαγωγές -η οικονομία διπλασίασε τις εξαγωγές ως ποσοστό του ΑΕΠ από το 2008.

Η κρίση αυτή σφράγισε και την Ε.Ε.: δημιούργησε τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, θεσμοθέτησε μηχανισμό διάλυσης τραπεζών και οδήγησε στην εμβληματική υπόσχεση της ΕΚΤ ότι «θα κάνει ό,τι χρειαστεί» από τον Ντράγκι.

«Η Ελλάδα ήταν η μαία της ιστορίας», είπε ο Στουρνάρας. Η εμπειρία αυτή αποτέλεσε τον πρόδρομο για το Ταμείο Ανάκαμψης 800 δισ. ευρώ το 2020, αλλά η Ε.Ε. παραμένει ευάλωτη καθώς δεν διαθέτει μόνιμο μηχανισμό σοκ.

Οι προσπάθειες για τραπεζική ένωση καθυστερούν, καθώς ακόμη δεν έχει διαμορφωθεί πανευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων -βασικό κρίκο για την ασφάλεια τραπεζών και κρατών.

Πηγή: newmoney.gr