Oscar Arce (ΕΚΤ): Η γήρανση του πληθυσμού οδηγεί σε χαμηλότερα, ακόμα και αρνητικά, επιτόκια

«Όσο μία οικονομία, μία κοινωνία γερνάει, συνήθως επενδύει λιγότερο. Έτσι, η ζήτηση για κεφάλαια συνήθως μειώνεται. Και ταυτόχρονα, η κοινωνία τείνει να αποταμιεύει περισσότερο.

Έτσι, η προσφορά κεφαλαίων αυξάνεται. Αποτέλεσμα είναι ότι η μικρότερη ζήτηση για κεφάλαια με την παράλληλη υψηλότερη προσφορά αποταμιεύσεων συνεπάγονται συνήθως χαμηλότερο επιτόκιο».

Ο γενικός διευθυντής Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Oscar Arce, εξηγεί πώς η γήρανση του πληθυσμού οδηγεί την Ευρωζώνη σε περιβάλλον χαμηλότερων επιτοκίων- καταρχάς στο «φυσικό» επιτόκιο (r*, που είναι ένα θεωρητικό πραγματικό επιτόκιο που ούτε τονώνει ούτε περιορίζει την οικονομία) και στη συνέχεια και στο ονομαστικό επιτόκιο που ορίζουν οι αποφάσεις της ΕΚΤ.

Ο Oscar Arce μετείχε στο συνέδριο «Economics of Longevity and Ageing» που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, από το Κέντρο Έρευνας Οικονομικής Πολιτικής (CEPR)- το Κέντρο Κρήτης του ΟΟΣΑ για τη Δυναμική των Πληθυσμών, το Ellison Institute of Technology Oxford και το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.

Στην ομιλία του παρουσίασε τις προκλήσεις που συνεπάγεται η γήρανση του πληθυσμού για τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, περιγράφοντας ένα περιβάλλον όπου το «φυσικό επιτόκιο» θα κινείται σε μηδενικά -ακόμα και αρνητικά- επίπεδα, παρασύροντας προς τα κάτω και τα επιτόκια που διαμορφώνουν οι αποφάσεις της Φρανκφούρτης.

«Θα αναγκαστούμε σε πολύ χαμηλά ονομαστικά επιτόκια»

«Αυτό έχει συνέπειες για τη νομισματική πολιτική, διότι η δουλειά μας ως υπεύθυνοι για τη νομισματική πολιτική μπορεί να περιγραφεί με πολύ απλό τρόπο ως η προσπάθεια να μιμηθούμε, μέσω των αποφάσεων για το ονομαστικό επιτόκιο, αυτό που συμβαίνει με το φυσικό επιτόκιο» είπε ο Arce.

«Εάν το επιτόκιο γίνει πολύ χαμηλό, σε κάποιες περιπτώσεις θα εξελιχθεί σε αρνητικό, και ίσως γίνει περισσότερο αρνητικό τα επόμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι για να πετύχουμε τους στόχους μας για τη σταθερότητα των τιμών θα πρέπει να εφαρμόσουμε πολύ χαμηλά ονομαστικά επιτόκια και αυτό σημαίνει ότι σε κάποιο σημείο μπορεί να περιοριστούμε από το μηδενικό κατώτερο όριο ή το αποτελεσματικό κατώτερο όριο του ονομαστικού μας επιτοκίου.

Στο τέλος της ημέρας, κάποιος μπορεί να κάνει τη σύνδεση μεταξύ μιας γηράσκουσας κοινωνίας και κάποιας πιθανής μείωσης της αποτελεσματικότητας της νομισματικής μας πολιτικής. Με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουμε περισσότερο από συχνά, και περισσότερο από το επιθυμητό, αποπληθωριστικές δυνάμεις».

Σύμφωνα με έρευνα της Τράπεζας της Ιταλίας, που επικαλέστηκε ο Oscar Arce, το φυσικό επιτόκιο της Ευρωζώνης αναμένεται να βρεθεί στο -1,5% μέχρι τα τέλη του αιώνα.

«Ακόμα και αν καταφέρουμε να αυξήσουμε σημαντικά την αποτελεσματικότητα των οικονομιών μας, υποθέτοντας ότι αυξάνουμε ακόμα και με μη ρεαλιστικό τρόπο την παραγωγικότητα, οι δημογραφικοί παράγοντες θα συνεχίζουν να πιέζουν σημαντικά προς τα κάτω το φυσικό επιτόκιο. Και αυτό, όπως είπα και πριν, συνοδεύεται από ορισμένες ιδιαίτερες προκλήσεις για τους υπεύθυνους χάραξης νομισματικής πολιτικής».

Τεχνητή νοημοσύνη, μετανάστες και εργασία περισσότερα χρόνια

Για να περιοριστεί η πίεση της γήρανσης του πληθυσμού στα επιτόκια, ο Oscar Arce παρουσίασε προτάσεις όπως η εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης στην οικονομία (που όπως είπε μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα της Ευρωζώνης έως 3%) και η ενσωμάτωση εξειδικευμένων μεταναστών στις ευρωπαϊκές οικονομίες.

«Το τελευταίο διάστημα έρχονται στην Ευρώπη περισσότερο εξειδικευμένοι μετανάστες σε αντίθεση με τους ανειδίκευτους μετανάστες του παρελθόντος», σημείωσε.

Προσέθεσε επίσης ότι «οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι πρέπει να παραμείνουν για μεγαλύτερο διάστημα στην αγορά εργασίας και για αυτό θα χρειαστούν καλύτερες συνθήκες. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορέσει να μας βοηθήσει στα τελευταία στάδια της επαγγελματικής μας σταδιοδρομίας».

Τέλος, ο Oscar Arce σημείωσε ότι η επιθυμία των επιχειρήσεων να κρατήσουν στο δυναμικό τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους και να τους αποτρέψουν από τη συνταξιοδότηση, μπορεί να οδηγήσει σε πληθωριστικές πιέσεις στην αγορά εργασίας, πληθωριστικές πιέσεις που στη συνέχεια θα διαχυθούν στο σύνολο της οικονομίας.