Ο δρόμος του ΧΑΚ προς την αποκρατικοποίηση και τα...κέρδη από την πώληση σε ιδιώτη στρατηγικό επενδυτή

Σε ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση αποκρατικοποίησης του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ), προχώρησε η Κυβέρνηση, η οποία κατέθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο το οποίο τιτλοφορείται ως «ο περί της Αποκρατικοποίησης του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου, του Κεντρικού Αποθετηρίου και του Κεντρικού Μητρώου Αξιών και Μεταφοράς του Προσωπικού του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου στο Υπουργείο Οικονομικών Νόμος του 2025».

Η συζήτηση του νομοσχεδίου στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών, στην οποία και παραπέμφθηκε, θα αρχίσει σήμερα Δευτέρα (26/6), στην παρουσία, μεταξύ άλλων, του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου του ΧΑΚ, Μαρίνου Χριστοδουλίδη, και του αναπληρωτή γενικού διευθυντή του Χρηματιστηρίου, Νίκου Τρυπάτσα.

• Διαβάστε εδώ: Στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών η αποκρατικοποίηση του ΧΑΚ-«Ειλημμένη πολιτική απόφαση»

Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση που το συνοδεύει, σκοπός του νομοσχεδίου είναι η θέσπιση των απαιτούμενων διατάξεων για την αποκρατικοποίηση του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ), του Κεντρικού Αποθετηρίου και του Κεντρικού Μητρώου Αξιών.

Το νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων, ρυθμίζει τα ακόλουθα:

• Τη διαδικασία πώλησης σε στρατηγικό επενδυτή των μετοχών εταιρείας ειδικού σκοπού που συστάθηκε ώστε να λειτουργήσει ως μέσο για την αποκρατικοποίηση τον ΧΑΚ,
• Τα αρμόδια όργανα και στάδια της αποκρατικοποίησης του ΧΑΚ,
• Τη μεταβίβαση και μεταφορά εργασιών, αρμοδιοτήτων, δραστηριοτήτων, λειτουργιών, ενεργητικού και παθητικού ΧΑΚ, και
• Τη μεταφορά των μελών του προσωπικού του ΧΑΚ στο Υπουργείο Οικονομικών ή την παροχή αποζημίωσης στη βάση σχετικού σχεδίου πρόωρης εθελούσιας αφυπηρέτησης.

Όπως αναφέρεται, το έργο της αποκρατικοποίησης του ΧΑΚ συνιστά ειλημμένη πολιτική απόφαση.

Συγκεκριμένα, προστίθεται, «δεδομένου ότι ο κύκλος εργασιών του ΧΑΚ κατά τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω των διαφόρων οικονομικών κρίσεων που ξέσπασαν τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, σταδιακά άρχισε να μειώνεται και το ΧΑΚ να παρουσιάζει συνεχόμενες ζημίες, η Δημοκρατία αναζήτησε λύσεις ώστε να εξασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της χρηματιστηριακής αγοράς στην Κύπρο».

Ως εκ τούτου, αναφέρεται, το Υπουργικό Συμβούλιο, αφού έλαβε υπόψη του διάφορες επιλογές που αναλύονταν σε σχετική μελέτη που ετοίμασε ανεξάρτητος σύμβουλος για το Υπουργείο Οικονομικών, με την απόφαση του με αρ. ΠΧ89.303 και ημερ. 7/5/2020, ενέκρινε την αποκρατικοποίηση του ΧΑΚ, ως την πιο εφικτή και συμφέρουσα προς το Κράτος στρατηγική επιλογή.

Σε συνέχεια της προαναφερθείσας απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, υπογραμμίζεται ακόμη στην εισηγητική έκθεση, το ΧΑΚ κατόπιν σχετικής διαγωνιστικής διαδικασίας προσέλαβε συμβούλους με σκοπό, μεταξύ άλλων, τη σύνταξη νομοσχεδίου, που να ρυθμίζει όλα τα θέματα που αφορούν την αποκρατικοποίηση του ΧΑΚ.

Αφού οι Σύμβουλοι του ΧΑΚ ολοκλήρωσαν τη σύνταξη του νομοσχεδίου, το νομοσχέδιο τέθηκε προς δημόσια διαβούλευση αρχές του 2024, ενώ κατά την επεξεργασία του πραγματοποιήθηκαν διάφορες επαφές μεταξύ του ΧΑΚ, του Υπουργείου Οικονομικών, των Συμβούλων του ΧΑΚ και διαφόρων κρατικών υπηρεσιών και άλλων φορέων για διάφορα επιμέρους ζητήματα που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο –π.χ. Τμήμα Φορολογίας, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης ιαι Προσωπικού, Γραφείο Εφόρου Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών, Γραφείο Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων κτλ.

Επισημαίνεται, επίσης, ότι η εξεύρεση στρατηγικού επενδυτή αποτελεί ορόσημο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και εμπίπτει στο έβδομο αίτημα πληρωμής για εκταμίευση πόρων από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και σύμφωνα με την αιτιολογικό έκθεση, το εν λόγω αίτημα πληρωμής θα πρέπει να υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν το τέλος του 2025.

Οι παράγοντες που οδήγησαν το ΧΑΚ στον μαρασμό

Σύμφωνα, εξάλλου, με τα όσα αναφέρονται στο ερωτηματολόγιο ανάλυσης του αντίκτυπου που συνοδεύει το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή, το ΧΑΚ την τελευταία δεκαπενταετία αντιμετώπισε πολλές προκλήσεις τόσο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο (π.χ. αυξημένες υποχρεώσεις για συμμόρφωση με Ευρωπαϊκές Οδηγίες και Κανονισμούς), όσο και σε εσωτερικό επίπεδο όπως π.χ. η τραπεζική κρίση με αποτέλεσμα την απώλεια εμπιστοσύνης από την επενδυτική κοινότητα.

Η πανδημία-cονid 19, καθώς και ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν επίσης σημαντικοί παράγοντες που επηρέασαν αρνητικά τη λειτουργία και κερδοφορία των επιχειρήσεων συμπεριλαμβανομένων και αυτών που είναι εισηγμένες στο ΧΑΚ.

Όλες αυτές οι συνιστάμενες, σε συνδυασμό με το υψηλό λειτουργικό κόστος του ΧΑΚ, τονίζεται, οδήγησαν τα τελευταία χρόνια σε σημαντική απώλεια εσόδων με αποτέλεσμα να υπάρχει σοβαρό πρόβλημα βιωσιμότητας του.

Με την αποκρατικοποίηση του ΧΑΚ και την πώληση του σε ιδιώτη στρατηγικό επενδυτή, όπως ισχύει και για τα περισσότερα χρηματιστήρια τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, προστίθεται, αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά το ανταγωνιστικό του προφίλ και να επιτευχθεί γρήγορη ανάπτυξη των αγορών του.

Γενικότερα, δε, αναμένεται, μέσω της αποκρατικοποίησης του ΧΑΚ, το ενδιαφέρον και η εμπιστοσύνη του ιδιωτικού τομέα προς τον χρηματιστηριακό τομέα να επανέλθει, αυξάνοντας τις δραστηριότητες του νέου χρηματιστηρίου και επιφέροντας θετικό αντίκτυπο στην οικονομία, καθιστώντας την Κύπρο ως ένα περιφερειακό κόμβο χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.

Οι εναλλακτικές επιλογές

Πέραν των πιο πάνω, στο ερωτηματολόγιο καταγράφονται και οι υπόλοιπες επιλογές που προτάθηκαν σε σχέση με το μέλλον του ΧΑΚ:

• Πρώτη επιλογή: Νομοθετική ρύθμιση του θέματος με σκοπό την άμεση ιδιωτικοποίηση του ΧΑΚ.
• Δεύτερη επιλογή: Το ΧΑΚ να παραμείνει υπό κρατική ιδιοκτησία, βελτιώνοντας και αναπτύσσοντας στρατηγικές εταιρικές σχέσεις. Το κράτος δεν επενδύει περαιτέρω κεφάλαια στον Οργανισμό.
• Τρίτη επιλογή: Το ΧΑΚ να παραμείνει υπό κρατική ιδιοκτησία, βελτιώνοντας και αναπτύσσοντας στρατηγικές εταιρικές σχέσεις. Το κράτος να επενδύσει περαιτέρω κεφάλαια στον Οργανισμό με σκοπό την αναδιοργάνωση του και επέκταση των λειτουργιών του.
• Τέταρτη επιλογή: Ιδιωτικοποίηση του ΧΑΚ αλλά πριν από αυτό το κράτος να επενδύσει περαιτέρω κεφάλαια στον Οργανισμό με σκοπό την αναδιοργάνωση του και επέκταση των λειτουργιών του.

Οι πιο πάνω τέσσερις στρατηγικές επιλογές για το ΧΑΚ περιλαμβάνονταν σε μελέτη που ετοίμασε σύμβουλος προς το Υπουργείο Οικονομικών το 2019 στην προσπάθεια αναζήτησης λύσεων για μετασχηματισμό και αναβάθμιση του ΧΑΚ.

Το Υπουργείο Οικονομικών, όπως αναφέρεται, κατόπιν διαβούλευσης και με το Διοικητικό Συμβούλιο του ΧΑΚ, συμφώνησε με την εισήγηση του συμβούλου για άμεση αποκρατικοποίηση του ΧΑΚ ως η πιο εφικτή και συμφέρουσα για το κράτος και υποβλήθηκε σχετική πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο.

Η προτεινόμενη επιλογή κρίθηκε η καλύτερη δυνατή λύση για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρηματιστηριακού τομέα, γιατί, μεταξύ άλλων:

• το κράτος δεν θα επενδύσει επιπλέον κεφάλαια στον οργανισμό και θα ελαφρυνθεί από το βάρος ενός επιπλέον νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με ψηλά λειτουργικά κόστη και μη αναμενόμενα αποτελέσματα,
• αντιπροσωπεύει την πιο άμεση ευκαιρία για ενίσχυση του ρόλου και συμβολής του χρηματιστηρίου στην κυπριακή οικονομία, και
• θα δημιουργήσει επαρκές ενδιαφέρον από κατάλληλους επενδυτές για τη διεξαγωγή μιας ανταγωνιστικής διαδικασίας πώλησης του ΧΑΚ, με προοπτική το αποτέλεσμα της
• ιδιωτικοποίησης να είναι το καλύτερο δυνατό για τις επιχειρήσεις και την κυπριακή οικονομία.

Η διαδικασία αποκρατικοποίησης

Σημειώνεται πως, σύμφωνα με τις πρόνοιες του νομοσχεδίου, η πώληση σε στρατηγικό επενδυτή μετοχών εταιρείας ειδικού σκοπού, στην οποία, κατά την ημερομηνία αναφοράς, μεταβιβάζονται ή μεταφέρονται οι εργασίες, αρμοδιότητες, δραστηριότητες και λειτουργίες του Χρηματιστηρίου, καθώς και στοιχεία ενεργητικού και παθητικού του, θα γίνει μέσω ανοικτής και διαφανούς διαδικασίας διαγωνισμού.

H διαδικασία διαγωνισμού για την επιλογή στρατηγικού επενδυτή θα διενεργηθεί από το Υπουργείο Οικονομικών, εκ μέρους της Δημοκρατίας, με βάση τις αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης, διασφαλίζει ζητήματα εθνικής ασφάλειας και περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια:

• ανοικτή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, η οποία θέτει ως κριτήριο για την προεπιλογή όπως τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα εμπίπτουν πλήρως στον ορισμό του όρου «στρατηγικός επενδυτής»,
• αξιολόγηση των ενδιαφερόμενων προσώπων και πρόσκληση υποβολής οικονομικών προσφορών, μόνο από όσα ενδιαφερόμενα πρόσωπα αποτελούν στρατηγικό επενδυτή
• επιλογή στρατηγικού επενδυτή που υπέβαλε την υψηλότερη τιμή ανά μετοχή και ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού προς όλα τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα
• μεταβίβαση των μετοχών της εταιρείας ειδικού σκοπού στο όνομα του επιτυχόντος, κατόπιν υπογραφής σχετικής συμφωνίας πώλησης μετοχών.

Με βάση τις πρόνοιες του νομοσχεδίου, η διαδικασία αποκρατικοποίησης ολοκληρώνεται μόνο εάν ολοκληρωθούν τα ακόλουθα:

• διαβούλευση και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ του Υπουργείου, του Χρηματιστηρίου και εκπρρσώπων των μελών του προσωπικού του Χρηματιστηρίου και διασφάλιση του καθεστώτος εργοδότησης και των δικαιωμάτων των μελών του προσωπικού του Χρηματιστηρίου, περιλαμβανομένων των εργασιακών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και ωφελημάτων, των δικαιωμάτων εκπροσώπησης, ως αυτά απορρέουν από το Σύνταγμα, τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, τους συναφείς κανονισμούς και τις γενικές αρχές του δικαίου·
• διασφάλιση κάθε θέματος που άπτεται του δημοσίου συμφέροντος ή/και της εθνικής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας εξαίρεσης στρατηγικού επενδυτή ή/και τομέων δραστηριότητας από τη διαδικασία ή/και το πεδίο αποκρατικοποίησης για λόγους δημοσίου συμφέροντος ή/και εθνικής ασφάλειας.
• μεταφορά του ενεργητικού και παθητικού του Ταμείου, σύμφωνα με τις πρόνοιες του παρόντος Νόμου
• εταιρεία ειδικού σκοπού οφείλει όπως προβεί σε κάθε δέουσα ενέργεια ώστε να αιτηθεί και να εξασφαλίσει, το αργότερο μέχρι την ημερομηνία αναφοράς, κάθε άδεια, εξουσία, αρμοδιότητα, έγκριση, συμφωνία και συγκατάθεση που ήθελε χρειάζεται για να διασφαλίσει τη νομότυπη διεξαγωγή και διεκπεραίωση των εργασιών της, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, για τους σκοπούς λειτουργίας της ως ρυθμιζόμενη αγορά, διαχειριστής ρυθμιζόμενης αγοράς ήΙκαι κεντρικό αποθετήριο και κεντρικό μητρώο αξιών από οποιαδήποτε αρμόδια εποπτική αρχή και δυνάμει οποιασδήποτε κείμενης νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου και της Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού ή οποιασδήποτε αντίστοιχης αρμόδιας εθνικής ή ενωσιακής εποπτικής αρχής, τμήματος, φορέα ή σώματος και λήψη οποιασδήποτε άλλης απαιτούμενης ενέργειας.
• πλήρη καταβολή και είσπραξη από τη Δημοκρατία του ποσού της συμπεφωνημένης αντιπαροχής από τον επιλεγέντα στρατηγικό επενδυτή
• επέλευση της ημερομηνίας αναφοράς.

Σημειώνεται ότι, αμέσως μετά την ημερομηνία αναφοράς, εταιρεία ειδικού σκοπού, τηρουμένων των διατάξεων του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, γνωστοποιεί σε κάθε αντισυμβαλλόμενο με το Χρηματιστήριο μέρος ή επηρεαζόμενο πρόσωπο την αποκρατικοποίηση.

Διάλυση Χρηματιστηρίου

Πάντως, μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας αποκρατικοποίησης και με σύμφωνα με τις πρόνοιες του νομοσχεδίου, με διάταγμα του Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, θα καθορίζεται, τροποποιείται, αντικαθίσταται ή παρατείνεται η ημερομηνία διάλυσης.

Κατά την ημερομηνία διάλυσης, το Χρηματιστήριο, ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, παύει οριστικά τις εργασίες του, διαλύεται και δεν ασκεί πλέον καμία εξουσία, αρμοδιότητα, εργασία και λειτουργία και τα μέλη του Συμβουλίου θεωρούνται παυθέντα.

Το Συμβούλιο μέχρι και την ημερομηνία διάλυσης προβαίνει σε οποιαδήποτε ενέργεια, διαδικασία, διευκόλυνση και διάβημα, παρέχει οποιαδήποτε απαραίτητη πληροφορία και υπογράφει και υποβάλλει οποιοδήποτε έγγραφο, έντυπο και συμφωνία έτσι ώστε να διασφαλιστεί και να ολοκληρωθεί επιτυχώς η διαδικασία αποκρατικοποίησης και η ομαλή, πλήρης και άμεση εφαρμογή των προνοιών του νόμου που θα ψηφιστεί, συμπεριλαμβανομένων των μεταβιβάσεων, μεταφορών, μετατάξεων, παραχωρήσεων, εκχωρήσεων ή/και αναλήψεων όπως αυτές προβλέπονται στις διατάξεις του.

Επισημαίνεται ότι, το Υπουργικό Συμβούλιο θα δύναται να εκδώσει οποιοδήποτε διάταγμα που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, το οποίο να περιλαμβάνει πρόνοιες τις οποίες θεωρεί αναγκαίες για σκοπούς διάλυσης του Χρηματιστηρίου.