Ε.Ε.: Το σχέδιο απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο και οι γεωπολιτικές προκλήσεις

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο, πετρέλαιο και πυρηνικά καύσιμα, μετά από δεκαετίες ενεργειακών δεσμών με τη Μόσχα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως εκτελεστικός βραχίονας του μπλοκ, παρουσίασε έναν φιλόδοξο οδικό χάρτη για την πλήρη απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια έως το 2027. Ωστόσο, η γεωπολιτική αστάθεια και οι διαφωνίες μεταξύ των κρατών μελών απειλούν να καθυστερήσουν την εφαρμογή αυτού του σχεδίου.

Σύμφωνα με το σχέδιο που παρουσιάστηκε στο Στρασβούργο, οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα πρέπει να καταγγείλουν όλες τις συμβάσεις τους με ρωσικούς προμηθευτές φυσικού αερίου μέχρι το τέλος του 2027.

Η πρώτη φάση του σχεδίου προβλέπει την απαγόρευση όλων των νέων συμβάσεων και τη σταδιακή κατάργηση των συμφωνιών στην αγορά spot μέχρι το τέλος του 2025.

Οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις θα πρέπει να διακοπούν σταδιακά μέχρι το 2027, δίνοντας χρόνο στις εταιρείες να προσαρμοστούν.

Πολιτικά και οικονομικά εμπόδια

Η επιτυχία του σχεδίου αυτού παραμένει αβέβαιη. Η Ε.Ε. αντιμετωπίζει ήδη προκλήσεις λόγω των υψηλών τιμών της ενέργειας και των ανησυχιών για αποβιομηχάνιση καθώς μεταβαίνει σε μια πιο πράσινη οικονομία.

Επιπλέον, η πρωτοβουλία του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για μια ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία, θα μπορούσε να περιπλέξει περαιτέρω την κατάσταση, καθώς οι ΗΠΑ πιέζουν την Ευρώπη να αγοράσει περισσότερο αμερικανικό φυσικό αέριο.

Αντιδράσεις από τα κράτη μέλη

Η αντίσταση από κράτη όπως η Σλοβακία και η Ουγγαρία, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη ρωσική ενέργεια, αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα αβεβαιότητας.

Οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών ανησυχούν ότι η διακοπή των ροών ρωσικού φυσικού αερίου θα αυξήσει τις τιμές και θα επιδεινώσει την ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη.

Η πρόσφατη δήλωση του Σλοβάκου πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο υπογραμμίζει αυτές τις ανησυχίες, καθώς χαρακτήρισε το σχέδιο της Ε.Ε. ως «μη ρεαλιστικό» και επιβλαβές για τις οικονομίες της περιοχής.

Νομικές και τεχνικές προκλήσεις

Η εφαρμογή του οδικού χάρτη για την απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια είναι επίσης νομικά περίπλοκη.

Η Ε.Ε. εξετάζει τη χρήση εμπορικών εργαλείων, όπως δασμοί και ποσοστώσεις, για να ενθαρρύνει τις εταιρείες να εγκαταλείψουν τις συμβάσεις με τη Ρωσία, αλλά οι νομικές επιπλοκές παραμένουν σοβαρές.

Η Simone Tagliapietra, αναλύτρια στο think tank Bruegel, σημειώνει ότι η απαίτηση για ομοφωνία μεταξύ των 27 κρατών μελών της Ε.Ε. καθιστά την επιβολή πλήρους εμπάργκο μια εξαιρετικά δύσκολη επιλογή.

Ενώ ο οδικός χάρτης της Ε.Ε. για την ενεργειακή απεξάρτηση αποτελεί ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία, οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι οικονομικές ανησυχίες και οι εσωτερικές διαφωνίες εντός του μπλοκ δημιουργούν σημαντικά εμπόδια.

Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για την επιτυχία αυτής της στρατηγικής, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να εξασφαλίσει μια πιο ασφαλή και βιώσιμη ενεργειακή μελλοντική πορεία.