ΟΙΚΙΣΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ: Στεγάζοντας το όνειρο

Αύξηση, για πρώτη φορά από το πρώτο τρίμηνο του 2022, παρουσίασε κατά το τρίτο τρίμηνο του 2024 η καθαρή ζήτηση για στεγαστικά δάνεια από νοικοκυριά, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας τραπεζικών χορηγήσεων (ΕΤΧ) Οκτωβρίου 2024 της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (ΚΤΚ). «Η αγορά στεγαστικών δανείων στην Κύπρο δεν έχει μείνει ανεπηρέαστη από τις προκλήσεις των τελευταίων ετών, ωστόσο η ζήτηση για ιδιόκτητη κατοικία παραμένει ισχυρή», επιβεβαιώνει ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου δρ Μιχάλης Καμμάς και μας μιλά για την τρέχουσα κατάσταση της αγοράς.

Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση της αγοράς στεγαστικών δανείων στην Κύπρο; Έχουν σημειωθεί σημαντικές αλλαγές τα τελευταία χρόνια;

Οι προκλήσεις των τελευταίων ετών με τον πληθωρισμό, την αύξηση των τιμών των ακινήτων και την άνοδο των επιτοκίων δεν άφησαν ανεπηρέαστη την αγορά. Φαίνεται, ωστόσο, να έχει επηρεαστεί περισσότερο η προσέγγιση των ατόμων ως προς το μέγεθος ή τον τύπο ακινήτου και όχι για το κατά πόσον υπάρχει ενδιαφέρον προς αγορά ή ανέγερση πρώτης κατοικίας. Αυτό που ίσως σταδιακά αλλάζει είναι επίσης το εμβαδόν ή και το ότι περισσότεροι νέοι προτιμούν - για οικονομικούς κυρίως λόγους - το διαμέρισμα σε σχέση με τη μονοκατοικία, επιλογή η οποία ήταν ο κανόνας μέχρι πριν από μερικά χρόνια.

Ποια εικόνα παρουσιάζει σήμερα ο δανεισμός;

Ο δανεισμός, παρόλο που οι συνθήκες δημιουργούν κάποιες πιέσεις στα νοικοκυριά, συνεχίζει με ζωηρό ρυθμό τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε νοικοκυριά. Μάλιστα, ο δανεισμός προς νοικοκυριά κατά το περασμένο έτος προσέγγισε το €1.5 δισ., με την πλειονότητα των δανείων να είναι στεγαστικά. Βλέπουμε ότι οι προκλήσεις δημιουργούν συνθήκες που διαφοροποιούν κάποια δεδομένα, ωστόσο, το όνειρο της πρώτης κατοικίας για το μέσο νοικοκυριό στην Κύπρο παραμένει ζωντανό.

Σε ποιο βαθμό επηρεάζουν οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες την κυπριακή αγορά στεγαστικών δανείων;

Αναμφίβολα οι διεθνείς συνθήκες, όπως οι πολεμικές συρράξεις, οι γεωπολιτικές αναταράξεις στην περιοχή, η διασάλευση στο παγκόσμιο εμπόριο και την εφοδιαστική αλυσίδα και βεβαίως η αύξηση των επιτοκίων κατά τη διετία 2022 με 2024 είναι παράγοντες που προκαλούν αβεβαιότητα και κατά συνέπεια δημιουργούν διστακτικότητα σε σχέση με σημαντικές οικονομικές αποφάσεις και δη για τη σύναψη στεγαστικού δανείου, το οποίο αποτελεί απόφαση ζωής.

Πόσο βοηθά το πλαίσιο χορήγησης δανείων όπως είναι σήμερα;

Το πλαίσιο χορήγησης δανείων όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, μαζί με χρήσιμη πληροφόρηση που είναι πλέον πολύ πιο εύκολα προσβάσιμη από το κοινό, δημιουργούν μια εικόνα συνετού δανεισμού εντός των οικονομικών δυνατοτήτων των νοικοκυριών και με αυστηρά κριτήρια από πλευράς τραπεζών. Το εν λόγω πλαίσιο ενισχύει την εικόνα χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και κατ’ επέκταση τις συνθήκες οικονομικής ομαλότητας και κοινωνικής συνοχής, χωρίς - βεβαίως - αυτό να σημαίνει ότι η κοινωνία δεν αντιμετωπίζει προκλήσεις ή ότι τα νοικοκυριά χειρίζονται με άνεση τα οικονομικά τους.

Υπάρχει ανταγωνισμός και κατά συνέπεια είναι ανταγωνιστικά τα επιτόκια στα στεγαστικά δάνεια;

Σαφώς και υπάρχει, αφού στην Κύπρο και παρά το περιορισμένο μέγεθος της αγοράς λειτουργούν συνολικά δέκα εμπορικές τράπεζες, οι οποίες παρέχουν δανειακές επιλογές και προϊόντα για στεγαστικούς σκοπούς σε συνδυασμό με σειρά άλλων προϊόντων και υπηρεσιών τόσο για νοικοκυριά όσο και για επιχειρήσεις. Εξάλλου, αυτό αποδεικνύεται και μέσα από τα αναλυτικά στοιχειά που δημοσιεύει πλέον η KTK για τους διάφορους τύπους δανείων και τα αντίστοιχα επιτόκια που προσφέρει στην αγορά κάθε τράπεζα ξεχωριστά.

Πώς κρίνετε την τακτική αυτή της KTK;

Αποτελεί βήμα προς τη διαφάνεια και την ενημέρωση του κοινού, με απώτερο σκοπό το κάθε νοικοκυριό να λαμβάνει τις σημαντικές οικονομικές του αποφάσεις έχοντας τα περισσότερα δυνατά διαθέσιμα δεδομένα ενώπιόν του. Συνεπώς είναι και θέμα απόφασης του κάθε δυνητικού δανειολήπτη να κάνει την έρευνα αγοράς για το δάνειο που πρόκειται να συνάψει προς αναζήτηση των ευνοϊκότερων δυνατών όρων πάντα μέσα στο πλαίσιο των οικονομικών του δυνατοτήτων.

Θεωρείτε πως τα μέλη σας είναι υπερβολικά αυστηρά με τα κριτήρια δανεισμού για στεγαστικά δάνεια;

Η αυστηρότητα κατά τη διαδικασία χορήγησης δανείων καθορίζεται από δύο βασικούς παράγοντες. Ο πρώτος άπτεται του εποπτικού πλαισίου και των απαιτήσεων που θέτει και πρέπει να πούμε ότι σε σχέση με το παρελθόν είναι σαφώς πιο απαιτητικό (ισχυρότερη απαίτηση για ουσιαστική αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας, έμφαση στην οικονομική θέση του δυνητικού δανειολήπτη και όχι στις εξασφαλίσεις που μπορεί να προσφέρει κ.ά.).

Ο δεύτερος παράγοντας έχει να κάνει με τους κινδύνους που υπάρχουν ή που μπορεί να δημιουργηθούν στην κυπριακή οικονομία. Για παράδειγμα ο πιστωτικός κίνδυνος έχει άμεση σχέση με το ύψος του ιδιωτικού χρέους στη χώρα μας και τον όγκο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά και με το νομικό πλαίσιο ή τις πολιτικές παρεμβάσεις που τακτικά επιχειρούνται και που σαφώς επηρεάζουν τη σταθερότητα στο υφιστάμενο νομικό στάτους.