Οι πέντε αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία το 2025-Δασμοί, πόλεμοι, τεχνητή νοημοσύνη, μεταναστευτικό και… Τραμπ

Πέντε κύριες αλλαγές αναμένεται να έρθουν μαζί με το 2025, οι οποίες φαίνεται πως δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστη και την παγκόσμια οικονομία.

Αναλυτικότερα:

1/ Ο Ντόναλντ Τραμπ επιστρέφει στον Λευκό Οίκο

Το πώς θα είναι το 2025 για την παγκόσμια οικονομία εξαρτάται πρωτίστως από έναν συγκεκριμένο άνθρωπο: τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επανεξελέγη πρόεδρος της ισχυρότερης οικονομικά χώρας του πλανήτη.

Είναι αβέβαιο το πώς θα επηρεάσει τις εξελίξεις η επανεκλογή Τραμπ, όπως εξίσου αβέβαιες είναι και οι προεκτάσεις που θα έχει γενικώς το δόγμα «America First» – τόσο εντός όσο και εκτός αμερικανικών συνόρων.

Στην Ουάσιγκτον λαμβάνονται οι πιο κρίσιμες αποφάσεις, αυτές που καθορίζουν τις εξελίξεις στις εμπόλεμες ζώνες και την ευημερία μεγάλου μέρους της υφηλίου.

Δεν αποκλείεται ο Τραμπ να φέρει το χάος με τις αποφάσεις που θα λάβει. Εξάλλου, ο νεοεκλεγείς Αμερικανός πρόεδρος αρέσκεται να θέτει υπό αμφισβήτηση τη διεθνή συνεργασία και να δυσφημεί το ΝΑΤΟ.

Η δημιουργία νέων εμπορικών συμμαχιών και το ενδεχόμενο να γίνουν οι ΗΠΑ περισσότερο εσωστρεφείς θα μπορούσαν να έχουν καθοριστικές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική σκηνή – και είναι πιθανό να δοθεί η ευκαιρία σε χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία να πληρώσουν τα στρατιωτικά, πολιτικά και οικονομικά κενά που θα δημιουργηθούν εξαιτίας της εσωστρέφειας των ΗΠΑ.

2/ Δασμοί, εμπορικοί πόλεμοι και υψηλότερες τιμές

Οι επιχειρήσεις θέλουν να είναι σε θέση να κάνουν έναν σχεδιασμό σε τουλάχιστον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα – αυτός είναι και ο λόγος που η πιθανότητα επιβολής δασμών έχει προκαλέσει τόσο μεγάλη ανησυχία.

Ο Τραμπ θεωρεί πως με αυτόν τον τρόπο θα μετακυλήσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ σε άλλες χώρες. «Η λέξη ‘δασμός’ είναι η ομορφότερη λέξη στο λεξικό», δήλωσε χαρακτηριστικά τον περασμένο Οκτώβριο.

Κατά την προεκλογική του εκστρατεία ο Τραμπ απείλησε πως από την πρώτη του ημέρα στον Λευκό Οίκο σκοπεύει να επιβάλει δασμούς ύψους 10-20% σε όλα τα αγαθά που θα εισάγονται στις ΗΠΑ, όπως και δασμούς ύψους 60% στα προϊόντα που θα εισάγονται από την Κίνα.

Προσφάτως διευκρίνισε πάντως πως θέλει να επιβάλει δασμούς 25% στα προϊόντα από το Μεξικό και τον Καναδά και 10% σε αυτά από την Κίνα. Το Μεξικό απείλησε με αντίμετρα, ενώ το ίδιο θα μπορούσε να κάνει και η Κίνα. Ο πρωθυπουργός του Καναδά επισκέφτηκε τον Τραμπ στη Φλόριντα, προκειμένου να επιλυθεί το όλο ζήτημα.

Η επιβολή μεγαλύτερων δασμών θα ήταν ένα αρκετά δυσάρεστο νέο για όλες τις επιχειρήσεις που έχουν διεθνή αλυσίδα εφοδιασμού. Επιπλέον, μία τέτοια απόφαση θα ζημίωνε σημαντικά τα γειτονικά κράτη των ΗΠΑ, όπως και θα αναιρούσε ουσιαστικά απολύτως τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ, Μεξικού και Καναδά που υπογράφηκε κατά την πρώτη θητεία Τραμπ.

Επί του παρόντος το 80% των μεξικανικών και πάνω από το 75% των καναδικών εξαγωγών κατευθύνονται στις ΗΠΑ. Ταυτοχρόνως περισσότερο από το 50% των αμερικανικών εισαγωγών φρούτων και λαχανικών έρχονται από το Μεξικό, με τις ΗΠΑ να εισάγουν επίσης καθημερινά από τον Καναδά ξυλεία και εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου.

Σε περίπτωση που επιβάλλονταν πράγματι υψηλότεροι δασμοί αυτό θα σήμαινε και αισθητά υψηλότερες τιμές για τους Αμερικανούς καταναλωτές, αλλά και πιθανές ελλείψεις συγκεκριμένων προϊόντων.

Πολλοί ισχυρίζονται πως ο Τραμπ θα αξιοποιήσει απλώς την απειλή επιβολής υψηλότερων δασμών ως διαπραγματευτικό χαρτί – μία τέτοια μπλόφα ωστόσο θα μπορούσε να φέρει αντίποινα και από τη μία στιγμή στην άλλη να οδηγήσει στο ξέσπασμα ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου.

3/ Το μεταναστευτικό και πάλι στο επίκεντρο

Ένας ακόμη λόγος που ο πλανήτης θα γίνει μάλλον συνολικά λιγότερο «ανοιχτός» και λιγότερο δυναμικός είναι πως πλέον οι επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων εστιάζουν περισσότερο στον περιορισμό της μετανάστευσης και την προστασία της επικράτειάς τους.

Στις ΗΠΑ κατά την προεκλογική τους εκστρατεία οι Ρεπουμπλικάνοι υποσχέθηκαν πως θα προβούν «στη μεγαλύτερη δράση απελάσεων στην ιστορία της Αμερικής».

Πέραν των απελάσεων και της αυστηρότερης φύλαξης των συνόρων με το Μεξικό ο Τραμπ υποσχέθηκε σε πρόσφατη συνέντευξή του πως θα καταργήσει το jus soli, το δικαίωμα δηλαδή όσων γεννιούνται στην επικράτεια των ΗΠΑ να λαμβάνουν αυτομάτως και την αμερικανική υπηκοότητα.

Ο Τραμπ έχει μεγάλο περιθώριο θέσπισης μέτρων για τον περιορισμό των μεταναστευτικών και προσφυγικών ρευμάτων προς τις ΗΠΑ. Ωστόσο για τις περισσότερες από τις προτάσεις του θα χρειαστεί κατά πάσα πιθανότητα και η σύμφωνη γνώμη της δικαιοσύνης.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, εάν εν τέλει ο Τραμπ περιορίσει δραστικά τις μεταναστευτικές ροές, αυτό ενδέχεται να έχει επιπτώσεις και στην εγχώρια αγορά εργασίας, όπως και στους ανθρώπους που μεταναστεύουν στις ΗΠΑ από χώρες όπως η Κούβα, η Αϊτή και η Βενεζουέλα.

Πέραν των ΗΠΑ την πρόθεσή της για περιορισμό της παράνομης μετανάστευσης έχει ξεκαθαρίσει και η Ε.Ε. – η Ιταλία επιδιώκει να μεταφέρει την εκτέλεση των διαδικασιών χορήγησης ασύλου σε κέντρα στην Αλβανία, ενώ το μεταναστευτικό βρίσκεται στο επίκεντρο των πολιτικών συζητήσεων και στη Γερμανία ενόψει και των εκλογών του Φεβρουαρίου.

4/ Πόλεμοι σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή

Μπαίνοντας στο 2025 οι πόλεμοι σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή εξακολουθούν να μαίνονται, με τραγικό απολογισμό εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες. Οι δύο αυτές ένοπλες συγκρούσεις έχουν προκαλέσει σοβαρές ανθρωπιστικές κρίσεις, ενώ έχουν κοστίσει και πολλά χρήματα.

Ο Τραμπ υποστηρίζει πως, όταν αναλάβει τα καθήκοντά του, θα μπορέσει να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία μέσα σε μόλις 24 ώρες. Πώς θα το καταφέρει όμως αυτό; Ο Αμερικανός πρόεδρος θα μπορούσε να διακόψει την οικονομική υποστήριξη που στέλνουν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία – και χωρίς αυτήν η τελευταία θα είναι αναγκασμένη να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Την ίδια στιγμή ο πόλεμος του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς, που πλέον δεν εκτυλίσσεται μόνο στη Λωρίδα της Γάζας αλλά και στον Λίβανο, θα μπορούσε να κλιμακωθεί περαιτέρω. Όσον αφορά δε την Ασία, η Κίνα συνεχίζει να διεκδικεί την Ταϊβάν, η οποία φοβάται ολοένα και περισσότερο το ενδεχόμενο μίας κινεζικής εισβολής.

5/ Ακόμη μεγαλύτερη άνθηση της τεχνητής νοημοσύνης;

Η διάθεση του ChatGPT στο κοινό από την OpenAI στα τέλη του Νοεμβρίου του 2022 αποτέλεσε το έναυσμα για την ευρύτερη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ). Μέσα σε λίγες εβδομάδες το ChatGPT έφτασε να μετρά περισσότερους από 100 εκατομμύρια χρήστες.

Μέχρι τώρα η ΤΝ δεν έφερε ραγδαίες αλλαγές στη ζωή και την καθημερινότητα των απλών εργαζομένων και των μέσων επιχειρήσεων. Αυτό ωστόσο αναμένεται να αλλάξει: οι επιχειρήσεις θέλουν να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τις δυνατότητες της ΤΝ και οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις τεχνολογίες και τις εφαρμογές ΤΝ σχεδιάζουν τεράστιες επενδύσεις σε κέντρα δεδομένων για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου.

Μάλιστα, δεδομένου ότι τέτοιου είδους κέντρα καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας, εταιρείες όπως η Microsoft και η Google στρέφονται ακόμη και σε εναλλακτικές όπως η πυρηνική ενέργεια για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών.

Θα είναι το 2025 η χρονιά που η τεχνητή νοημοσύνη θα κάνει το μεγάλο «μπαμ»; Οι επενδυτές, όσοι δραστηριοποιούνται στον κλάδο αλλά και οι χρήστες τεχνολογιών ΤΝ θα πρέπει να περιμένουν, για να δουν εάν αξίζει εν τέλει όλη αυτή η κατανάλωση ενέργειας – ή μπορούν απλώς να ρωτήσουν το ChatGPT.

Το μόνο σίγουρο πάντως είναι ότι το 2025 θα είναι μία χρονιά γεμάτη αβεβαιότητες, αλλά και πολλές – ας ελπίσουμε ευχάριστες – εκπλήξεις.