Beat the Bug: Εκστρατεία ευαισθητοποίησης για την αντιμικροβιακή αντοχή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η ΕΕ έχει αναπτύξει ένα δωρεάν διαδικτυακό παιχνίδι με τίτλο «Beat the Bug». Σκοπός του είναι να ευαισθητοποιήσει τους νέους σχετικά με την τεράστια απειλή για τη δημόσια υγεία που συνιστά η αντιμικροβιακή αντοχή (AMR).

Το παιχνίδι τοποθετεί τους παίκτες στο επίκεντρο της αποστολής για την αντιμικροβιακή αντοχή. Αναλαμβάνουν τον ρόλο «σούπερ ηρώων» οι οποίοι δεσμεύονται να σώσουν τον κόσμο από τα «σούπερ μικρόβια».

Οι συμμετέχοντες ξεκινούν ένα ταξίδι υψηλής τεχνολογίας, όπου, εκτός από την καταπολέμηση του εχθρού, μαθαίνουν για τη συνετή χρήση των αντιβιοτικών, τις διαφορές μεταξύ των καλών και των κακών βακτηρίων και γιατί τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά κατά του κοινού κρυολογήματος ή των ιών.

Η AMR αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία στην εποχή μας και ένα αυξανόμενο πρόβλημα που μπορεί να προκαλέσει έως και 10 εκατομμύρια θανάτους ετησίως έως το 2050. Σε περίπου 10 χρόνια, το 90% των νοσοκομειακών βακτηριακών λοιμώξεων θα είναι ανθεκτικές σε πολλά φάρμακα, γεγονός που σημαίνει ότι μπορεί να είναι πιο επικίνδυνο να πάτε στο νοσοκομείο παρά να αντιμετωπίσετε την κατάσταση στο σπίτι.

Μόνο στην Ευρώπη, η αντιμικροβιακή αντοχή κοστίζει στα συστήματα υγείας 11,7 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως λόγω των δαπανών υγείας και της μείωσης της παραγωγικότητας.

Ο τρόπος περιορισμού της αυξανόμενης απειλής της ΑΜR είναι μέσω της εκπαίδευσης και της λήψης μέτρων. Η ευαισθητοποίηση σχετικά με την αντιμικροβιακή αντοχή πρέπει να μεταδοθεί στα νεότερα μέλη της κοινωνίας, έτσι ώστε η κατανόηση και οι καλές πρακτικές να ξεκινήσουν σε μία καθοριστική ηλικία.

Αυτό πρέπει να γίνει σε μοντέρνα γλώσσα που να τους είναι κατανοητή και με μια ελκυστική μορφή που να είναι διασκεδαστική αλλά και συνάμα εκπαιδευτική.

Η βασική αφήγηση του παιχνιδιού είναι ότι μια παγκόσμια, πολυεπίπεδη και πολυδιάστατη προσέγγιση είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε την αντιμικροβιακή αντοχή. Αυτό σημαίνει ότι η αντιμετώπιση της αντιμικροβιακής αντοχής αποτελεί μέρος της προσέγγισης «Μία υγεία», η οποία βασίζεται στο ότι η υγεία των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος είναι στενά συνδεδεμένες.

Ως εκ τούτου, η μάχη κατά της αντιμικροβιακής αντοχής πρέπει να περιλαμβάνει αρκετούς εμπλεκόμενους, από επιστήμονες και επαγγελματίες υγείας έως κτηνιάτρους, περιβαλλοντολόγους και ασθενείς. Εν συντομία, όλοι μας έχουμε ρόλο να παίξουμε στην αντιμετώπιση αυτού του κινδύνου για την υγεία.

Εκτός από το παιχνίδι, έχουν αναπτυχθεί επίσης εκπαιδευτικό υλικό και σχέδια μαθημάτων για γονείς, δασκάλους, εκπαιδευτές υγείας και κοινοτικές ομάδες. Αυτά προορίζονται για ευρεία διανομή.

Ο στόχος τους είναι να καθοδηγήσουν τους εφήβους στην πρακτική των βασικών προληπτικών μέτρων και να ενθαρρύνουν τη συνετή χρήση των αντιβιοτικών μέσω της κατανόησης των μικροβίων, των βακτηρίων, των ιών, της αντίστασης στα αντιβιοτικά, καθώς και των θαυμάτων και των μυστηρίων του ανθρώπινου σώματος.

Τι είναι η αντιμικροβιακή αντοχή και γιατί αποτελεί απειλή για τη δημόσια υγεία;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η αντιμικροβιακή αντοχή είναι μια από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες απειλές για τη δημόσια υγεία και την ανάπτυξη.

Η αντιμικροβιακή αντοχή είναι αποτέλεσμα της κακής χρήσης των αντιμικροβιακών φαρμάκων τόσο στον τομέα της υγείας όσο και στα συστήματα παραγωγής τροφίμων. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) εκτιμά ότι περισσότεροι από 35.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Ισλανδία και τη Νορβηγία, από λοιμώξεις που προκαλούνται από μικρόβια ανθεκτικά στα φάρμακα.

Η αντιμικροβιακή αντοχή μπορεί να καταστήσει πολλές κοινές λοιμώξεις επαναλαμβανόμενες ή/και μη θεραπεύσιμες. Για παράδειγμα, οι λοιμώξεις με Klebsiella pneumoniae αυξήθηκαν σχεδόν κατά 50% στις χώρες της ΕΕ μεταξύ 2019 και 2022.

Το Klebsiella pneumoniae είναι μια συνηθισμένη αιτία λοιμώξεων του ουροποιητικού και του αναπνευστικού συστήματος. Λίγες επιλογές παραμένουν για τους ασθενείς που έχουν αναπτύξει αντοχή σε πολλαπλά φάρμακα έναντι αυτού του είδους των βακτηρίων.

Είναι η αντιμικροβιακή αντοχή ένα νέο πρόβλημα;

Όχι, δεν είναι. Η αντιμικροβιακή αντοχή βρίσκεται στην ατζέντα της ΕΕ εδώ και 20 χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Επιτροπή, ακολουθώντας την προσέγγιση «Μία υγεία», έχει αναλάβει διάφορες ισχυρές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της αντιμικροβιακής αντοχής στους ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον, όπως η παρακολούθηση της αντιμικροβιακής αντοχής σε επιφανειακά ύδατα, λύματα και εδάφη.

Παρόλο που έχουν σημειωθεί σημαντικά βήματα στη μείωση της χρήσης αντιβιοτικών στα ζώα στην ΕΕ, τώρα είναι η ώρα να επικεντρωθούμε στη συμπεριφορά των ανθρώπων.

Με την ελπίδα πως «ό,τι μετριέται, επιτυγχάνεται», τον Ιούνιο του 2023 υιοθετήθηκε μια Σύσταση του Συμβουλίου για την ενίσχυση των δράσεων της ΕΕ κατά της αντιμικροβιακής αντοχής.

Οι κύριοι στόχοι της περιλαμβάνουν τη μείωση της κατανάλωσης αντιβιοτικών από τον άνθρωπο κατά 20% έως το 2030 και τη διασφάλιση ότι το 65% αυτής της κατανάλωσης θα προέρχεται από την Ομάδα Πρόσβασης του ΠΟΥ, η οποία έχει μικρότερες πιθανότητες ανάπτυξης αντιμικροβιακής αντοχής. Επιπλέον, στοχεύει στη μείωση των λοιμώξεων της κυκλοφορίας του αίματος που προκαλούνται από βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, όπως ο Staphylococcus aureus, το Escherichia coli και το Klebsiella pneumoniae.

Το σχέδιο περιλαμβάνει τη δημιουργία κινήτρων για την ανάπτυξη νέων αντιμικροβιακών φαρμάκων από τους κατασκευαστές, τη βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών σ’ αυτά τα νέα φάρμακα, ακόμη και σε εκείνα που βρίσκονται ακόμη υπό ανάπτυξη, και την ενίσχυση της επιτήρησης και της παρακολούθησης της χρήσης αντιβιοτικών.

Τα προγράμματα ευαισθητοποίησης του κοινού και των επαγγελματιών αποτελούν επίσης μέρος της πρωτοβουλίας.

Εκφράζεται η πίστη ότι η Σύσταση θα επιταχύνει την πρόοδο που έχει ήδη επιτευχθεί. Η συνολική επίπτωση των λοιμώξεων της κυκλοφορίας του αίματος με ανθεκτικό στη μεθικιλλίνη Staphylococcus aureus (MRSA) μειώθηκε κατά 12,2% μεταξύ 2019 και 2022, γεγονός που προσεγγίζει τον στόχο μείωσης κατά 15% σε επίπεδο ΕΕ.

Ομοίως, η εμφάνιση των λοιμώξεων της κυκλοφορίας του αίματος με Escherichia coli ανθεκτικό στις κεφαλοσπορίνες τρίτης γενιάς μειώθηκε κατά 16,8% κατά την ίδια περίοδο.

Ωστόσο, η συνολική κατανάλωση αντιβιοτικών στον άνθρωπο (κοινοτικός και νοσοκομειακός τομέας μαζί) μειώθηκε μόνο κατά 2,5% μεταξύ 2019 και 2022, γεγονός που υποδηλώνει αργή πρόοδο προς τον στόχο μείωσης κατά 20% στην ΕΕ. Επιπλέον, μια ανάκαμψη το 2022 υποδηλώνει υψηλή κατανάλωση αντιβιοτικών για τα κρυολογήματα και την γρίπη του χειμώνα.

Βρίσκεται η αντιμικροβιακή αντοχή στο ίδιο επίπεδο σε κάθε κράτος μέλος;

Η καθορισμένη ημερήσια δόση (DDDs) αντιβιοτικών ανά 1000 κατοίκους ποικίλει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών.

Εξετάζοντας τα δεδομένα μεταξύ 2019 (βασική τιμή) και 2022 (τελευταία διαθέσιμη τιμή), ορισμένες χώρες έχουν ήδη φτάσει στο βέλτιστο επίπεδο ή βρίσκονται εξαιρετικά κοντά στο συνιστώμενο ποσοστό μείωσης. Άλλες δεν έχουν καταφέρει να το μειώσουν καθόλου ή παρουσιάζουν υψηλότερο ποσοστό το 2022 από ό,τι το 2019.

Πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι η αντιμικροβιακή αντοχή είναι μια πολύπλευρη απειλή για την υγεία που δε σταματά σε γεωγραφικά σύνορα. Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο μεμονωμένα από κάποιες χώρες: το κλειδί είναι η οργάνωση της συνεργασίας μεταξύ των χωρών, και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η αντιμικροβιακή αντοχή δε βρίσκεται μόνο στο επίκεντρο της παγκόσμιας στρατηγικής της ΕΕ για την υγεία, αλλά αποτελεί επίσης προτεραιότητα για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) τον Παγκόσμιο Οργανισμό για την Υγεία των Ζώων (WOAH) και το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP).

Ποιες είναι οι δράσεις που καλούνται να αναλάβουν οι παίχτες στο βιντεοπαιχνίδι Beat the Bug;

Εξασκηθείτε στο «Πρώτα η πρόληψη» και στην έξυπνη χρήση των αντιβιοτικών. Μαζί μπορούμε να νικήσουμε το μικρόβιο!

Τα μηνύματα του Beat The Bug περιστρέφονται γύρω από τις ακόλουθες αφηγήσεις:

Προετοιμαστείτε και χρησιμοποιήστε με σύνεση:

• Ο βασικός έλεγχος των λοιμώξεων (όπως το πλύσιμο των χεριών) μπορεί να σταματήσει την εξάπλωση των μικροβίων.
• Κρατήστε τα ισχυρά σας όπλα για όταν τα χρειάζεστε. Τα αντιβιοτικά δε λειτουργούν κατά του κρυολογήματος και της γρίπης.
• Εντολές του γιατρού! Ποτέ μη συνταγογραφείτε μόνοι σας! Πάντα να συμβουλεύεστε έναν γιατρό/επαγγελματία υγείας για το σωστό αντιβιοτικό και τη σωστή δοσολογία.
• Ολοκληρώστε τη θεραπεία: Αν σας έχουν συνταγογραφηθεί αντιβιοτικά, πάρτε ολόκληρη τη συνταγογραφημένη θεραπεία, ακόμη κι αν αρχίσετε να αισθάνεστε καλύτερα.
• Όχι κοινή χρήση! Τα αντιβιοτικά είναι τα προσωπικά σας «όπλα». Μην τα μοιράζεστε. Αυτό που λειτουργεί για εσάς μπορεί να μη λειτουργεί για άλλα άτομα.

Τι να κάνετε για ένα κοινό κρυολόγημα:

• ΜΗΝ πάρετε αντιβιοτικά. Το κοινό κρυολόγημα είναι ιογενής λοίμωξη, οπότε δε θα αποδώσουν.
• Εφαρμόστε υποστηρικτική φροντίδα: Ξεκουραστείτε, ενυδατωθείτε, διαχειριστείτε τα συμπτώματα με τη χρήση φαρμάκων χωρίς συνταγή, όπως παυσίπονα και αποσυμφορητικά.
• Αφήστε το ανοσοποιητικό σας σύστημα να το καταπολεμήσει. Το σώμα σας μπορεί συνήθως να απομακρύνει μια ιογενή λοίμωξη μέσα σε μία ή δύο εβδομάδες.
• Ζητήστε επαγγελματική ιατρική συμβουλή εάν τα συμπτώματα επιδεινωθούν ή επιμείνουν πέραν του αναμενόμενου χρονικού διαστήματος.

Περισσότερες πληροφορίες

Διαβάστε το δελτίο πληροφοριών για την αντιμικροβιακή αντοχή της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων (DG SANTE/EC) https://health.ec.europa.eu/home-antimicrobial-resistance-campaign_en.