Αυτές είναι οι μεγαλύτερες απειλές για την κυριαρχία του δολαρίου

To δολάριο πρόκειται να αντιμετωπίσει πληθώρα προκλήσεων, οι οποίες μπορεί να απειλήσουν την πρωτοκαθεδρία του στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σύμφωνα με ερευνητές του Brookings Institute.

Σε πρόσφατο σημείωμά του, το think tank επεσήμανε τη μεταβαλλόμενη θέση του δολαρίου ΗΠΑ στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, με τη χρήση του δολαρίου να μειώνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες. Ενώ το δολάριο εξακολουθεί να κυριαρχεί στα αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών και στο παγκόσμιο εμπόριο, το νόμισμα θα αντιπροσωπεύει το 59% όλων των παγκόσμιων αποθεματικών στις αρχές του 2024, από 71% των αποθεματικών το 1999, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Εν τω μεταξύ, το μερίδιο των μη παραδοσιακών νομισματικών αποθεμάτων έχει αυξηθεί. Νομίσματα όπως το αυστραλιανό δολάριο, το ελβετικό φράγκο και το κινεζικό γουάν αντιπροσώπευαν το 11% όλων των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών στις αρχές του τρέχοντος έτους, από το 2% το 1999, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ.

Αυτή η μείωση έχει προκαλέσει φόβο στους επενδυτές ότι το δολάριο θα μπορούσε σύντομα να εκτοπιστεί από την κορυφαία θέση στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Ενώ οι περισσότεροι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αυτό πιθανότατα δεν θα συμβεί σύντομα, η δεξαμενή σκέψης δήλωσε ότι η κυρίαρχη θέση του δολαρίου αντιμετωπίζει βασικές προκλήσεις, επισημαίνοντας τέσσερις παράγοντες.

Οι κυρώσεις

Οι ΗΠΑ άρχισαν να εφαρμόζουν κυρώσεις κατά της Ρωσίας και των συμμάχων της μετά την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία το 2022. Αυτό προκάλεσε μια προσπάθεια απο-δολαριοποίησης στη Ρωσία και σε άλλα έθνη των BRICS, τα οποία έχουν υποδείξει ότι επιδιώκουν να απομακρυνθούν από το δολάριο ως αντίδραση στους δυτικούς εμπορικούς περιορισμούς.

Η Ρωσία, ειδικότερα, έχει λάβει μέτρα για την έντονη απο-δολαριοποίηση της οικονομίας της, με το έθνος να υιοθετεί μια συναλλαγματική ισοτιμία γουάν προς ρούβλι, να προτείνει ένα αντίπαλο νόμισμα αντί του δολαρίου και φέρεται να ηγείται μιας εναλλακτικής πλατφόρμας πληρωμών που δεν θα εξαρτάται από το δολάριο.

Η Κίνα, η οποία είδε τις εταιρείες της να πλήττονται με δευτερεύουσες κυρώσεις από το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα, έχει επίσης σηματοδοτήσει μια στροφή μακριά από το δολάριο, προωθώντας το γουάν της ως εναλλακτική λύση.

«Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίσουν τις κυρώσεις, ενεργούν μονομερώς και αποτυγχάνουν να αναπτύξουν ένα δόγμα οικονομικής τεχνικής, το δολάριο θα μπορούσε να εκθρονιστεί», ανέφεραν οι ερευνητές του Brookings, επικαλούμενοι σχόλια της υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν.

Το χρέος

Το αυξανόμενο χρέος των ΗΠΑ θα μπορούσε να κάνει τους κατόχους συναλλάγματος πιο επιφυλακτικούς απέναντι στο δολάριο, ειδικά αν υπάρχουν ανησυχίες ότι οι ΗΠΑ μπορεί να μην είναι σε θέση να αποπληρώσουν τις οφειλές τους.

Παρόλο που το υπόλοιπο του χρέους των ΗΠΑ δεν έχει ακόμη ξεπεράσει τα μη βιώσιμα επίπεδα, ο ρυθμός δαπανών της κυβέρνησης δεν έχει κάνει πολλά για να καθησυχάσει τις αγορές. Η Fitch, για παράδειγμα, υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ πέρυσι, επικαλούμενη «σταθερή επιδείνωση των προτύπων διακυβέρνησης».

«Το Κογκρέσο έχει αποφασίσει να βάλει λουκέτο στην κυβέρνηση αρκετές φορές. Περαιτέρω πολιτική αστάθεια θα μπορούσε να διαβρώσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών στο δολάριο», ανέφεραν οι ερευνητές.

Τεχνολογία πληρωμών

Τα πιο προηγμένα συστήματα πληρωμών έχουν καταστήσει ευκολότερη την ανταλλαγή μη παραδοσιακών νομισμάτων. Αυτό θα μπορούσε να επιβαρύνει τη ζήτηση για το δολάριο ΗΠΑ, το οποίο παραδοσιακά θεωρείται το πιο ελκυστικό μέσο ανταλλαγής.

«Συνήθως, η μετατροπή τέτοιων νομισμάτων σε δολάρια και αντίστροφα, ήταν ευκολότερη και φθηνότερη από τη συναλλαγή τους. Η Κίνα και η Ινδία, για παράδειγμα, σύντομα δεν θα χρειάζεται πλέον να ανταλλάσσουν τα νομίσματά τους με δολάρια για να διεξάγουν φτηνά τις συναλλαγές τους. Αντίθετα, η απευθείας ανταλλαγή γουάν με ρουπίες θα γίνει φθηνότερη. Κατά συνέπεια, η εξάρτηση από τα ‘νομίσματα-οχήματα’, όπως το δολάριο, θα μειωθεί», ανέφερε σε πρόσφατο σημείωμά του ο Εσουάρ Πρασάντ, ανώτερος συνεργάτης του Brookings Institute.

Ψηφιακά νομίσματα

Τα ψηφιακά νομίσματα που εκδίδονται από τις κεντρικές τράπεζες (CBDC) θα μπορούσαν επίσης να διευκολύνουν και να καταστήσουν φθηνότερα τα μη παραδοσιακά νομίσματα. Η Κίνα αναπτύσσει ένα τέτοιο CBDC και το CIPS, το σύστημα διασυνοριακών διατραπεζικών πληρωμών της Κίνας, «αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς» τα τελευταία χρόνια, όπως αναφέρει το Brookings Institute.

Η Fed έχει δημιουργήσει το δικό της δίκτυο άμεσων πληρωμών, αλλά δεν έχει προχωρήσει στη δημιουργία ενός CBDC, με τον Πάουελ να υποδεικνύει πέρυσι ότι ένα ψηφιακό νόμισμα θα απαιτούσε έγκριση από την κυβέρνηση.

Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να μείνουν πίσω από άλλες χώρες, όπου η τεχνολογία ψηφιακών νομισμάτων αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς, όπως δήλωσαν οι ερευνητές του Brookings.

Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι ειδικοί δεν πιστεύουν ότι η απο-δολαριοποίηση αποτελεί βραχυπρόθεσμη απειλή για τις ΗΠΑ ή το νόμισμά τους.

Προς το παρόν, δεν υπάρχουν σημαντικοί ανταγωνιστές του δολαρίου στις χρηματοπιστωτικές αγορές, ενώ οι χώρες που προσπαθούν να απο-δολαριοποιηθούν ούτως ή άλλως κινδυνεύουν με πλήθος οικονομικών συνεπειών, όπως η βραδύτερη ανάπτυξη και η απώλεια της αξίας των επενδύσεών τους, όπως δήλωσε βετεράνος επενδυτής εμπορευμάτων στο Business Insider.