Το κλειδί για διατήρηση των ρυθµών ανάπτυξης-Σε ποιες συστάσεις προβαίνει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο

Η ολοκλήρωση των μεγάλων έργων που έχουν ωριµάσει προς υλοποίηση, σε συνδυασµό και µε την επιτάχυνση της υλοποίησης των σχεδιασµών του Σχεδίου Ανθεκτικότητας και Ανάπτυξης (ΣΑΑ), θα αποτελέσουν κλειδί για τη διατήρηση των ρυθµών ανάπτυξης τους επόµενους 18 µήνες, τονίζει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο Κύπρου (ΔΣΚ), σε ενδιάμεση έκθεση του, «Αύγουστος 2024».

«Αν η Δημοκρατία εισακούσει τις Συστάσεις του Συµβουλίου, οι οποίες περιλαµβάνουν την άµεση ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας µε στόχο την επιτάχυνση της υλοποίησης των προϋποθέσεων για τα έργα που σχετίζονται µε το Σχέδιο Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας, η εκτίµηση για την ανάπτυξη του 2025 και 2026 θα πρέπει να αναθεωρηθεί προς τα πάνω», υπογραμμίζει.

Επιπλέον, το ΔΣΚ αναφέρει ότι η εκτίμηση του Υπουργείου Οικονομικών για ανάπτυξη στο 3% συνάδει με τις εκτιμήσεις ανεξάρτητων θεσμών και φορέων και προσθέτει πως «παρά το γεγονός ότι υφίστανται κίνδυνοι για την ανάπτυξη, η εκτίμηση δεν κρίνεται ως μη ρεαλιστική».

«Παρά τις δυσκολίες που εµφανίζονται στα νοικοκυριά, όπου το διαθέσιµο εισόδηµα παρουσιάζει τάσεις μείωσης, σηµειώνεται πως η καταναλωτική ζήτηση παραμένει σταθερή», αναφέρει, ενώ σημειώνει πως στη διατήρηση των ρυθµών ανάπτυξης συµβάλλει επίσης η αυξηµένη οικονοµική δραστηριότητα όσον αφορά στις επενδύσεις.

Αναφέρει, ωστόσο, ότι «παρά τη συνέχιση των ρυθµών αύξησης των εσόδων, η παράλληλη αύξηση των δαπανών, και δη των ανελαστικών, οδηγούν σε µία εξίσωση ανισορροπίας για τα επόµενα έτη, η οποία θα ήταν συνετό να αποφευχθεί νωρίς».

Σύμφωνα με το ΔΣΚ, η συνολική αύξηση των δαπανών της ∆ηµοκρατίας είναι µεν βραδύτερη από την αύξηση των εσόδων, αλλά η σύσταση των δαπανών (και η πηγή των εξοικονοµήσεων) προκρίνουν τη διαµόρφωση διαρθρωτικών αδυναµιών στα δηµόσια οικονοµικά, και, κυρίως, δηµιουργούν σταδιακά ανισορροπίες στη δοµή των δηµοσίων οικονοµικών.

«Ενώ η βιωσιµότητα του χρέους δεν τίθεται σε αµφισβήτηση, µια δυνητική συνέχιση της σηµερινής πορείας εκτιµάται πως πιθανόν να οδηγήσει σε πολιτικά, κοινωνικά και µακροοικονοµικά οδυνηρές αποφάσεις στα επόµενα χρόνια, προς διόρθωση των διαρθρωτικών αδυναµιών και διασφάλιση του δηµοσιονοµικού χώρου που χρειάζεται η εκάστοτε κυβέρνηση για την άσκηση πολιτικής», υπογραμμίζει.

Προσθέτει ότι «θα πρέπει να θεωρείται δεδοµένο πως αποφάσεις που επηρεάζουν τα δηµόσια οικονοµικά, όπως την αύξηση του κρατικού µισθολογίου όπως αυτή συµφωνήθηκε στις 18.7.2024, θα πρέπει να συνοδεύονται µε ισόποσες εξοικονομήσεις από άλλα κονδύλια του Προϋπολογισµού».

«Η νέα τόνωση που δίνεται στον ρυθµό αύξησης των κρατικών δαπανών για σκοπούς µισθολογίου, µε την απόφαση που λήφθηκε στις 18.7.2024, καθιστά πιο επιτακτική µια ταυτόχρονη λήψη αποφάσεων για αντιµετώπιση των σοβαρών και επιδεινούµενων δεδοµένων της φτωχής απόδοσης του συνόλου της κρατικής µηχανής, περιλαμβανομένων και των διαδικασιών του δημοσίου», υπογραμμίζει.

Σηµαντική παράµετρος, σύμφωνα με το ΔΣΚ, «θα είναι, πρώτον, η αυστηρή τήρηση των οροφών δαπανών ως έχουν σήµερα στο ΣΠΔΠ, και δεύτερο η αποφυγή οποιασδήποτε αναθεώρησής τους». «Αυτή η ανάγκη συνεπάγεται πως, οποιεσδήποτε νέες δαπάνες θα πρέπει να συνοδεύονται µε ταυτόχρονες συνολικές εξοικονομήσεις στο βάθος της τετραετίας, ενώ και οι Συµπληρωµατικοί Προϋπολογισμοί θα πρέπει πλέον να περιοριστούν σε περιστάσεις πραγµατικής ανάγκης αντί για συνήθη πρακτική για κάλυψη ανεπαρκούς σχεδιασµού στον αρχικό Προϋπολογισµό, όπως ισχύει σήµερα», υπογραμμίζει.

Αναφέρει επίσης ότι με την αναµενόµενη οµαλοποίηση των ρυθµών αύξησης των εσόδων, και ταυτόχρονο εγκλωβισμό από το ρυθµούς αύξησης των ανελαστικών δαπανών, η δηµοσιονοµική πίεση μπορεί να αυξηθεί και να ανατρέψει σε μικρό χρονικό διάστηµα την μέχρι σήµερα θετική πλεονασματική εικόνα η οποία επιτρέπει, όχι µόνο την άνετη άσκηση πολιτικής, αλλά και την μείωση του δημόσιου χρέους.

Το Συμβούλιο αναφέρει ότι «η εγχώρια ζήτηση αν και σχετικά υποτονική αναμένεται να διατηρηθεί σε θετικό έδαφος».

«Η αναµενόµενη ανάκαµψη των πραγµατικών διαθέσιµων εισοδηµάτων των νοικοκυριών τους επόµενους 24 µήνες, ενθαρρύνει την εκτίµηση πως η ιδιωτική ζήτηση στην οικονομία θα αντέξει τη µερική αύξηση του καταναλωτικού χρέους, ιδίως αν συνυπολογιστεί η επιβράδυνση στα στεγαστικά δάνεια, τα οποία σε γενικές γραµµές είναι µεγαλύτερα (σε ποσό), σε σχέση µε τα καταναλωτικά», προσθέτει.

Αναφέρει, ωστόσο, ότι η στροφή προς τα καταναλωτικά δάνεια, παρόλο ότι αντισταθμίζεται από την μείωση των στεγαστικών δανείων, υπονοεί επιδείνωση της διάρθρωσης του ιδιωτικού χρέους, ιδίως αν υπολογιστεί ότι οι καταναλωτικές πιστώσεις δεν δημιουργούν ενεργητικά για τα νοικοκυριά.

Το ∆ηµοσιονοµικό Συµβούλιο επαναλαµβάνει την έκκληση του για συλλογή και παρακολούθηση των στοιχείων που αφορούν στην εισροή ατόµων, κεφαλαίων και επιχειρήσεων και προσθέτει ότι «σήµερα, η ∆ηµοκρατία αδυνατεί να συλλέξει δηµογραφικά, επιχειρηµατικά, καταναλωτικά και άλλα στοιχεία που αφορούν στις εισροές από το Ισραήλ και την Ουκρανία».

«Μόνο µε τη συλλογή και ανάλυση ικανοποιητικών στοιχειών, θα µπορεί να αναπτυχθεί ικανή πολιτική διαχείρισης, τόσο της ίδιας της εισροής, όσο και του κίνδυνου που δηµιουργείται µε µια δυνητική αντιστροφή των εισροών, ιδίως στην περίπτωση της Ουκρανίας», υπογραμμίζει.

Αναφέρει επίσης ότι «τo χρόνια αρνητικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι µια από τις σηµαντικότερες µακροοικονοµικές ανισορροπίες της κυπριακής οικονοµίας, η οποία θα πρέπει άµεσα νααποτελέσει αντικείµενο σχεδιασµού πολιτικής».

Το ΔΣΚ επαναλαμβάνει την ανάγκη συγκέντρωσης στοιχείων τα οποία θα µπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη πολιτικών επιλογών οι οποίες να ενισχύουν το θετικό αποτύπωµα των ξένων επιχειρήσεων στην Κύπρο και ταυτόχρονα να στηρίζουν την µονιµότητα των εν λόγω Άµεσων Ξένων Επενδύσεων στην κυπριακή οικονοµία στον βαθµό που αυτές κρίνονται ως παραγωγικές.

Σε σχέση με τον πληθωρισµό, το ΔΣΚ αναφέρει πως αυτός συνεχίζει να καταγράφει σταδιακή υποχώρηση, κυρίως λόγω της υποχώρησης των εξωγενών πιέσεων που σχετίζονται µε την προσφορά, σε συνδυασµό και µε τις επιδράσεις της νοµισµατικής πολιτικής.

Σημειώνει, ωστόσο, πως η διαδικασία διάχυσης των πιέσεων δεν δείχνει να έχει ολοκληρωθεί καθώς µη εµπορεύσιµες υπηρεσίες, όπως η εστίαση, συνεχίζουν να καταγράφουν ρυθµούς πληθωρισµού που είναι υψηλότεροι, τόσο σε σχέση µε την γενικότερη τάση εντός της ευρωζώνης, όσο και σε σχέση µε τις εγχώριες πληθωριστικές πιέσεις.

Το ∆ΣΚ έχει επαναλάβει σε παρέµβασή του την ανάγκη για ολοκλήρωση του Σχεδίου ∆ράσης για την αυτονόµηση των νοσηλευτηρίων, επαναλαµβάνοντας τις εισηγήσεις του, 35 «πως, σηµαντικές αδυναµίες του ΓεΣΥ, οι οποίες σχετίζονται µε τον τελικό καθορισµό των τιµών µονάδας, την βελτιστοποίηση της διαχείρισης πόρων και τον έλεγχο ποιότητας των παραδοτέων, δεν µπορούν να επιλυθούν χωρίς να προηγηθεί η αυτονόµηση των νοσηλευτηρίων του ΟΚΥΠΥ».

Σημειώνει τη διαδικασία παρακολούθησης του Σχεδίου ∆ράσης, το οποίο «όµως θα πρέπει να αποσκοπεί σε δηµόσια δεδηλωµένη και δεσµευτική καταληκτική ηµεροµηνία για την αυτονόµηση των νοσηλευτηρίων του ΟΚΥΠΥ».

«Τόσο το περιεχόµενο του Σχεδίου ∆ράσης, όσο και τα αποτελέσµατα της παρακολούθησης του, δεν είναι διαθέσιµα στους µη άµεσα εµπλεκόµενους», αναφέρει και προσθέτει πως έτσι, δεν υφίσταται ουσιαστική λογοδοσία λόγω της αδιαφάνειας που διέπει την όλη προσπάθεια υλοποίησης του Σχεδίου ∆ράσης. ∆εν είναι σαφή τα υφιστάµενα χρονοδιαγράµµατα που έχουν συµφωνηθεί, ενώ δεν µπορεί να γίνει γνωστό κατά πόσον παρατηρούνται καθυστερήσεις ή ποιοτικές διαφοροποιήσεις στην υλοποίηση.

Το ΔΣΚ αναφέρει ότι οι σχετικές αναλύσεις, εκτιµήσεις και προβλέψεις για την πορεία του εθνικού και του δηµοσιονοµικού κόστους για την Υγεία, δεν µπορούν να πραγµατοποιηθούν όσο θα είναι άγνωστο πότε θα πρέπει να αναµένεται η τελική αυτονόµηση των νοσηλευτηρίων του ΟΚΥπΥ, με σκληρή, δεσµευτική και µη ανανεώσιµη καταληκτική ηµεροµηνία, και κατά πόσον υφίστανται καθυστερήσεις στην υλοποίηση των παραδοτέων του Σχεδίου ∆ράσης, οι οποίες δύνανται να ανατρέψουν την εν λόγω δεσµευτική ηµεροµηνία.