Αργεί η πλήρης λειτουργία της αγοράς φυσικού αερίου-Τι έγινε μέχρι σήμερα και ποιες οι εκκρεμότητες

Την ώρα που δύο βασικά και στρατηγικής σημασίας ενεργειακά έργα –η ηλεκτρική διασύνδεση και το τερματικό στο Βασιλικό- βρίσκονται στον… αέρα, η Κύπρος έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει σε ό,τι αφορά την πλήρη λειτουργία της αναδυόμενης αγοράς φυσικού αερίου.

Σύμφωνα με σημείωμα που κατέθεσε πρόσφατα στη Βουλή και στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ), παρότι έχουν ολοκληρωθεί ήδη 19 δράσεις και ενέργειες, αυτή τη στιγμή εκκρεμούν άλλες 14, με κάποιες εκ των οποίων να έχουν καθυστερήσει σημαντικά.

Μεταξύ άλλων, εκκρεμούν ο Κανονισμός για λειτουργία της αγοράς φυσικού αερίου, η αδειοδότηση των διαχειριστών συστήματος διανομής και αποθήκευσης φυσικού αερίου και η ετοιμασία δεκαετούς προγράμματος για ανάπτυξη συστήματος μεταφοράς από τη ΔΕΦΑ.

Οι εκκρεμότητες

Αναλυτικότερα και σύμφωνα με το σημείωμα της ΡΑΕΚ, σε ό,τι αφορά τον Κανονισμό λειτουργίας της αγοράς φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια ισχύος των παρεκκλίσεων, η ΡΑΕΚ παρότι ετοίμασε και κατέθεσε στο υπουργείο Ενέργειας προσχέδιο του Κανονισμού από τις 6 Μαρτίου 2020, εντούτοις, η εξέταση του εκκρεμεί.

Επίσης, η ΡΑΕΚ ετοίμασε και κατέθεσε στο Υπουργείο Ενέργειας από τις 7 Απριλίου 2021 προσχέδιο Κανονισμού για τις προδιαγραφές ποιότητας φυσικού αερίου, χωρίς μέχρι σήμερα αυτό να έχει εξεταστεί.

Αναφορικά με την αδειοδότηση Διαχειριστή Συστήματος Διανομής Φυσικού Αερίου και Διαχειριστή Συστήματος Αποθήκευσης Φυσικού Αερίου, η ΔΕΦΑ δεν έχει μέχρι στιγμής υποβάλει σχετικά αιτήματα για χορήγηση άδειας.

Σε σχέση με το ρυθμιστικό πλαίσιο για τον λειτουργικό διαχωρισμό των δραστηριοτήτων ΔΕΦΑ, ο οποίος θα τεθεί σε εφαρμογή με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου την 1η Ιανουαρίου 2026, αυτό ακόμη είναι υπό ετοιμασία, ενώ σε εκκρεμότητα παραμένει και η ετοιμασία δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης συστήματος μεταφοράς (ΔΠΑΣΜ).

Όπως αναφέρει η ΡΑΕΚ, για την ετοιμασία του προγράμματος, απαιτείται η διεξαγωγή πρώτης ανοιχτής διαδικασίας εκτίμησης ζήτησης φυσικού αερίου στο σύστημα μεταφοράς και η συναψη συμφωνιών για σύνδεση με το σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου μεταξύ ΔΕΦΑ και τελικών πελατών.

Ως εκ τούτου, αυτή τη στιγμή εκκρεμεί η ετοιμασία του ΔΠΑΣΜ από τη ΔΕΦΑ, το οποίο στη συνέχεια θα πρέπει να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, προτού υποβληθεί για έγκριση στη ΡΑΕΚ.

Σαν αποτέλεσμα, πάντως, τη μη ετοιμασία του ΔΠΑΣΜ καθυστερεί και η υλοποίηση των εγκεκριμένων στο πρόγραμμα έργων του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου.

Όσον αφορά τους κανόνες μεταφοράς και διανομής φυσικού αερίου, με βάση το σημείωμα, αυτοί έχουν υποβληθεί από τη ΔΕΦΑ στη ΡΑΕΚ στις 27 Μαρτίου 2024 και στο παρόν στάδιο βρίσκονται υπό αξιολόγηση.

Υπό αξιολόγηση από τη ΡΑΕΚ βρίσκεται και ο κώδικας διαχείρισης εγκατάστασης υγροποιημένου φυσικού αερίου, ο οποίος κατατέθηκε στην Αρχή από τη ΔΕΦΑ στις 2 Φεβρουαρίου 2024.

Αναφορικά με τον διεθνή διαγωνισμό για την προμήθεια (εισαγωγή) υγροποιημένου φυσικού αερίου, η ΡΑΕΚ ενημερώνει τη Βουλή ότι η προκήρυξή του εκκρεμεί, ενώ σε εκκρεμότητα βρίσκεται και η δημόσια διαβούλευση της σύμβασης προμήθειας με τους τελικούς πελάτες, η οποία απαιτείται να γίνει προτού αυτή κατατεθεί για έγκριση στην Αρχή.

Ένεκα της προαναφερθείσας εκκρεμότητας, δεν έχουν προχωρήσει ούτε η σύναψη συμβάσεων προμήθειας φυσικού αερίου μεταξύ ΔΕΦΑ και τελικών πελατών, αλλά και ούτε οι δοκιμαστικοί έλεγχοι της εγκατάστασης υγροποιημένου φυσικού αερίου, αφού το εν λόγω έργο δεν έχει ολοκληρωθεί μέχρι στιγμής.

Την ίδια ώρα, εκκρεμεί και η πραγματοποίηση δοκιμαστικών ελέγχων σε όλες τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που θα λειτουργούν με φυσικό αέριο.

Τι έγινε μέχρι σήμερα

Σε ό,τι αφορά τις κύριες ενέργειες και δράσεις που έχουν ολοκληρωθεί και αφορούν την πλήρη λειτουργία της αναδυόμενης αγοράς φυσικού αερίου, η ΡΑΕΚ ενημερώνει τη Βουλή ότι στις 5 Ιουνίου 2019 το Υπουργικό Συμβούλιο έλαβε απόφαση για διορισμό διαχειριστή συστήματος διανομής, διαχειριστή συστήματος μεταφοράς και διαχειριστή εγκαταστάσεων υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Σύμφωνα με την εν λόγω απόφαση, διαχειριστής συστήματος διανομής, διαχειριστής συστήματος μεταφοράς και διαχειριστής εγκαταστάσεων υγροποιημένου φυσικού αερίου, έχει καθοριστεί η ΔΕΦΑ για περίοδο 30 ετών.

Επίσης, από τον Ιούνιο του 2019 έχει ολοκληρωθεί και δημοσιευθεί από την ΡΑΕΚ η δήλωση ρυθμιστικής πρακτικής και η μεθοδολογία διατιμήσεων φυσικού αερίου, ενώ στις 4 Δεκεμβρίου 2019 το Υπουργικό Συμβούλιο έλαβε απόφαση για άσκηση δικαιώματος εφαρμογής παρεκκλίσεων αναφορικά με τη χορήγηση άδειας ιδιοκτησίας εγκαταστάσεων υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Επίσης, τον Δεκέμβριο του 2019 κατακυρώθηκε ο διαγωνισμός για εγκατάσταση υποδομής υγροποιημένου φυσικού αερίου με ημερομηνία υλοποίησης τον Δεκέμβριο του 2022.

Σύμφωνα, ακόμη, με τη ΡΑΕΚ στις υλοποιηθείσες ενέργειες περιλαμβάνεται η απόρριψη της αίτησης που υπέβαλε η ΕΤΥΦΑ για χορήγηση άδειας κατασκευής, ιδιοκτησίας και εκμετάλλευσης εγκατάστασης υγροποιημένου φυσικού αερίου στη βάση της σχετικής απόφασης του υπουργικού συμβουλίου.

Πέραν των πιο πάνω, τον Μάρτιο του 2020 εκδόθηκαν από την ΡΑΕΚ κανόνες προμήθειας φυσικού αερίου, ενώ τον Αύγουστο του 2020 δημοσιεύθηκαν από την Αρχή οι ρυθμιστικές λογιστικές οδηγίες για την ετοιμασία χωριστών λογαριασμών των επιχειρήσεων φυσικού αερίου και ο λογιστικός διαχωρισμός των δραστηριοτήτων επιχειρήσεων φυσικού αερίου.

Επιπρόσθετα, στις 26 Φεβρουαρίου 2021 η ΡΑΕΚ χορήγησε στη ΔΕΦΑ άδεια ιδιοκτήτη και διαχειριστή συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου, ενώ τον Ιούνιο του 2021 δημοσιεύθηκε η έκθεση ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο.

Στις 7 Ιουλίου 2021, εξάλλου, το Υπουργικό Συμβούλιο έλαβε απόφαση για διορισμό διαχειριστή συστήματος αποθήκευσης και για άσκηση δικαιώματος παρεκκλίσεων σχετικά με τον λειτουργικό διαχωρισμό του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς και του διαχειριστή συστήματος διανομής, στις 17 Σεπτεμβρίου 2021 η ΡΑΕΚ χορήγησε στη ΔΕΦΑ άδεια διαχειριστή συστήματος υγροποιημένου φυσικού αερίου, στις 25 Αυγούστου 2023 η ΡΑΕΚ χορήγησε, επίσης, στη ΔΕΦΑ άδεια προμηθευτή φυσικού αερίου σε μη επιλέγοντες πελάτες, ενώ στις 17 Φεβρουαρίου 2023 τέθηκε σε ισχύ ο νόμος «περί Δημόσιας Επιχείρησης Φυσικού Αερίου» για μετατροπή ΔΕΦΑ σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου.

Διοικητικά πρόστιμα στη ΔΕΦΑ

Στις υλοποιηθείσες ενέργειες για πλήρη λειτουργία της αναδυόμενης αγοράς φυσικού αερίου, η ΡΑΕΚ καταγράφει τις παραβάσεις από πλευράς ΔΕΦΑ όρων αδειών που της έχουν παραχωρηθεί και τα διοικητικά πρόστιμα που της επέβαλε.

Ειδικότερα για παράβαση του όρου 9(2) της άδειας διαχείρισης εγκατάστασης υγροποιημένου φυσικού αερίου (Άδεια ΔΕΥΑ) αναφορικά με την μη υποβολή στη ΡΑΕΚ προσχεδίου συμφωνίας ιδιοκτήτη-διαχειριστή εγκατάστασης ΥΦΑ, επιβλήθηκε στη ΔΕΦΑ εφάπαξ διοικητικό πρόστιμο ύψους €5.000, καθώς και ημερήσιο διοικητικό πρόστιμο ύψους €100 για κάθε μέρα συνέχισης της παράβασης. Σημειώνεται πως στις 2 Δεκεμβρίου 2022 επήλθε πλήρης συμμόρφωση με το συνολικό πρόστιμο που επιβλήθηκε στη ΔΕΦΑ να φθάνει τις €12.800.

Για παράβαση του όρου 8(2) της άδειας κατασκευής, ιδιοκτησίας, εκμετάλλευσης και διαχείρισης συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου (Άδεια ΙΣΜ/ΔΕΜ) αναφορικά με τη μη υποβολή για έγκριση στη ΡΑΕΚ κανόνων και κωδίκων του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου, επιβλήθηκε στη ΔΕΦΑ εφάπαξ διοικητικό πρόστιμο ύψους €10.000, καθώς και ημερήσιο διοικητικό πρόστιμο ύψους €100 για κάθε μέρα συνέχισης της παράβασης. Η εν λόγω απόφαση λήφθηκε στις 19 Ιουλίου 2022 και παραμένει μέχρι και σήμερα σε ισχύ, με το συνολικό ποσό που επιβλήθηκε στη ΔΕΦΑ ως διοικητικό πρόστιμο να φθάνει τις €78.200.

Για παράβαση της απόφασης της ΡΑΕΚ με αρ. 73/2021 από τη ΔΕΦΑ αναφορικά με την καθυστέρηση της ΔΕΦΑ ως διαχειριστής συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου να διεξάγει την πρώτη ανοιχτή διαδικασία εκτίμησης ζήτησης στο σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου, η ΡΑΕΚ επέβαλε στη ΔΕΦΑ εφάπαξ διοικητικό πρόστιμο ύψους €15.000.

Για παράβαση του όρου 9(6) της άδειας διαχείρισης εγκατάστασης υγροποιημένου φυσικού αερίου και της απόφασης της ΡΑΕΚ με αρ. 288/2021, αναφορικά με την εκπρόθεσμη υποβολή από τη ΔΕΦΑ στη ΡΑΕΚ της υπογεγραμμένης συμφωνίας εκχώρησης της σύμβασης EPCOM μεταξύ του ιδιοκτήτη και του διαχειριστή της εγκατάστασης ΥΦΑ, η ΡΑΕΚ επέβαλε στη ΔΕΦΑ διοικητικό πρόστιμο ύψους €1.700.

Για παράβαση του όρου 5(στ) της άδειας διαχείρισης εγκατάστασης ΥΦΑ και της απόφασης της ΡΑΕΚ με αρ. 266/2022, αναφορικά με την παράληψη της ΔΕΦΑ ως διαχειριστής εγκατάστασης ΥΦΑ να υποβάλει προς έγκριση στη ΡΑΕΚ τον κώδικα διαχείρισης εγκατάστασης ΥΦΑ, η ΡΑΕΚ επέβαλε στη ΔΕΦΑ διοικητικό πρόστιμο ύψους €25.000, καθώς και ημερήσιο διοικητικό πρόστιμο ύψους €250 για κάθε μέρα συνέχισης της παράβασης. Σημειώνεται πως στις 6 Ιουλίου 2023 επήλθε συμμόρφωση και το συνολικό ποσό που επιβλήθηκε στη ΔΕΦΑ ως διοικητικό πρόστιμο ανήλθε στις €62.000.

Τέλος, για παράβαση του όρου 12(1)(α) της άδειας κατασκευής, ιδιοκτησίας, εκμετάλλευσης και διαχείρισης συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου (Άδεια ΙΣΜ/ΔΕΜ) αναφορικά με την μη υποβολή στη ΡΑΕΚ της πρότασης έργων σύνδεσης της πρώτης ανοιχτής διαδικασίας, η ΡΑΕΚ επέβαλε στη ΔΕΦΑ διοικητικό πρόστιμο ύψους €25.000, καθώς και ημερήσιο διοικητικό πρόστιμο ύψους €250 για κάθε μέρα συνέχισης της παράβασης. Η εν λόγω απόφαση λήφθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2023 και παραμένει σε ισχύ έως και σήμερα, με το συνολικό ποσό που επιβλήθηκε στη ΔΕΦΑ ως διοικητικό πρόστιμο να φθάνει τις €88.000.