Ρωσία: Χαρτονομίσματα δισ. δολαρίων και ευρώ παρά τις κυρώσεις

Χαρτονομίσματα ευρώ και δολαρίων, αξίας περίπου $2,3 δισ. έχουν φτάσει στη Ρωσία, από τότε που οι ΗΠΑ και η ΕΕ απαγόρευσαν την εξαγωγή των χαρτονομισμάτων τους τον Μάρτιο του 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, σύμφωνα με δεδομένα τελωνείου που είδε το Reuters.

Τα στοιχεία που δεν είχαν δει μέχρι τώρα το φως της δημοσιότητας, δείχνουν ότι η Ρωσία καταφέρνει να παρακάμψει τις κυρώσεις που αποκλείουν την εισαγωγή μετρητών, και δείχνουν ότι τα δολάρια και τα ευρώ παραμένουν χρήσιμα εργαλεία για το εμπόριο και τα ταξίδια, ακόμα και όταν η Μόσχα προσπαθεί να μειώσει την έκθεσή της σε αυτά τα σκληρά νομίσματα.

Τα δεδομένα τελωνείων, που λήφθηκαν από εμπορικό προμηθευτή που καταγράφει και συγκεντρώνει τις πληροφορίες, δείχνει ότι τα μετρητά μεταφέρθηκαν στη Ρωσία από χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Τουρκία, οι οποίες δεν έχουν επιβάλει περιορισμούς στο εμπόριο με τη Ρωσία. Η χώρα προέλευσης για περισσότερα από τα μισά χρήματα δεν αναφέρεται στα αρχεία.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ απείλησε τον Δεκέμβριο με πρόστιμα χρηματοοικονομικά ιδρύματα που βοηθούν τη Ρωσία να παρακάμψει τις κυρώσεις και επέβαλε κυρώσεις σε εταιρείες από τρίτες χώρες το 2023 και το 2024.

Το κινεζικό γουάν ξεπέρασε το δολάριο και έγινε το πιο εμπορικό ξένο νόμισμα στη Μόσχα, παρόλο που παραμένουν σημαντικά προβλήματα σε πληρωμές.

Ο Dmitry Polevoy, επικεφαλής επενδύσεων της Astra Asset Management στη Ρωσία, δήλωσε ότι πολλοί Ρώσοι εξακολουθούν να θέλουν ξένο νόμισμα σε μετρητά για ταξίδια στο εξωτερικό, καθώς και για μικρές εισαγωγές και εγχώριες αποταμιεύσεις.

"Για τους ιδιώτες, το δολάριο εξακολουθεί να είναι ένα αξιόπιστο νόμισμα", δήλωσε στο Reuters.

Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας και η αρχή επιβολής κυρώσεων των ΗΠΑ, ο OFAC, δεν απάντησαν σε αίτημα του Reuters για σχόλιο.

Η Ρωσια ξεκίνησε να αποκαλεί το δολάριο και το ευρώ ως "τοξικά" το 2022, καθώς οι σαρωτικές κυρώσεις έκοψαν την πρόσβασή της στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα, παρεμποδίζοντας τις πληρωμές και το εμπόριο. Περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια από τα συναλλαγματικά αποθέματα της Τράπεζας της Ρωσίας στην Ευρώπη έχουν παγοποιηθεί.

Εκπρόσωπος Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είπε ότι δεν μπορεί να σχολιάσει μεμονωμένες περιπτώσεις εφαρμογής των κυρώσεων. Πρόσθεσε ότι η ΕΕ συνεργάζεται με τρίτες χώρες όταν υποψιάζεται ότι καταστρατηγούνται οι κυρώσεις.

Τα τελωνειακά στοιχεία καλύπτουν την περίοδο Μαρτίου 2022-Δεκεμβρίου 2023 και το Reuters δεν μπόρεσε να έχει πρόσβαση σε πιο πρόσφατα δεδομένα.

Τα έγγραφα δείχνουν μια αύξηση στις εισαγωγές μετρητών λίγο πριν την εισβολή. Μεταξύ Νοεμβρίου 2021 και Φεβρουαρίου 2022 $18,9 δισ. σε χαρατονομίσματα δολαρίων και ευρώ μπήκαν στη Ρωσία, σε σύγκριση με $17 δισ. τους προηγούμενους τέσσερις μήνες.

Ο Daniel Pickard, επικεφαλής της ομάδας διεθνούς εμπορίου και εθνικής ασφάλειας της αμερικανικής δικηγορικής εταιρείας Buchanan Ingersoll & Rooney, δήλωσε ότι η προ της εισβολής αύξηση υποδηλώνει ότι ορισμένοι Ρώσοι ήθελαν να προστατευθούν από πιθανές κυρώσεις.

"Ενώ οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχουν μάθει τη σημασία της συλλογικής δράσης για τη μεγιστοποίηση των οικονομικών συνεπειών, η Ρωσία μαθαίνει πώς να αποφεύγει και να μετριάζει τις ίδιες συνέπειες", δήλωσε ο Pickard. Πρόσθεσε ότι τα στοιχεία είναι σχεδόν βέβαιο ότι υποτιμούν τις πραγματικές ροές συναλλάγματος.

Η Kεντρική Tράπεζα της Ρωσίας περιόρισε γρήγορα τις αναλήψεις μετρητών σε ξένο νόμισμα από ιδιώτες μετά την εισβολή στην Ουκρανία, σε μια προσπάθεια να στηρίξει το εξασθενημένο ρούβλι.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, μόλις $98 εκ. σε χαρτονομίσματα δολαρίου και ευρώ έφυγαν από τη Ρωσία μεταξύ Φεβρουαρίου 2022 και τέλους του 2023.

Αντίθετα, οι εισροές ξένου συναλλάγματος ήταν πολύ υψηλότερες. Η μεγαλύτερη μεμονωμένη δήλωση ξένου συναλλάγματος προέρχεται από μια ελάχιστα γνωστή εταιρεία, την Aero-Trade, η οποία προσφέρει υπηρεσίες αφορολόγητων αγορών στα αεροδρόμια και στις πτήσεις. Δήλωσε περίπου 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε χαρτονομίσματα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Η Aero-Trade κατέγραψε 73 αποστολές αξίας 20 εκατομμυρίων δολαρίων ή ευρώ η καθεμία, οι οποίες εκκαθαρίστηκαν στο αεροδρόμιο Domodedovo της Μόσχας, έναν διεθνή κόμβο κοντά στην έδρα της εταιρείας. Οι αποστολές περιγράφηκαν στις τελωνειακές διασαφήσεις ως ανταλλαγή ή έσοδα από το εμπόριο επί του αεροσκάφους.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η Aero-Trade αναφερόταν μόνο ως διασαφιστής, η οντότητα που προετοιμάζει και υποβάλλει τα τελωνειακά έγγραφα. Το Reuters δεν μπόρεσε να εντοπίσει τους πελάτες της Aero-Trade και δεν μπόρεσε να προσδιορίσει την πηγή ή τον προορισμό των μετρητών.

Ο ιδιοκτήτης της Aero-Trade Artem Martynyuk δήλωσε στο Reuters ότι αμφισβητεί τη γνησιότητα των τελωνειακών αρχείων. Αρνήθηκε να σχολιάσει περαιτέρω. Η εταιρεία ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι "η Aero-Trade δεν ασχολείται με την προμήθεια σκληρού συναλλάγματος στη Ρωσία".

Σύμφωνα με τα τελωνειακά αρχεία, ένα φορτίο 20 εκατομμυρίων ευρώ που διαχειρίστηκε η Aero-Trade εισήχθη τον περασμένο Φεβρουάριο από την Yves Rocher Vostok, θυγατρική του γαλλικού ομίλου καλλυντικών Yves Rocher, ο οποίος εξακολουθεί να λειτουργεί δεκάδες καταστήματα στη Ρωσία. Στα στοιχεία δεν αναφερόταν καμία χώρα προέλευσης ή όνομα προμηθευτή.

Η Groupe Rocher, η μητρική εταιρεία στη Γαλλία, δήλωσε ότι ούτε ο όμιλος ούτε η Yves Rocher Vostok είχαν ποτέ οποιαδήποτε σχέση με την Aero-Trade ή ζήτησαν την εν λόγω μεταφορά.

"Η Yves Rocher Vostok, όπως όλες οι οντότητες του Groupe Rocher, συμμορφώνεται με το νόμο", δήλωσε εκπρόσωπος του ομίλου. "Ποτέ δεν προσπάθησε και ποτέ δεν θα προσπαθήσει να παρακάμψει τις κυρώσεις για τις εισαγωγές χαρτονομισμάτων δολαρίου και ευρώ στη Ρωσία".

Πάνω από το ένα τέταρτο των $2,27 δισ. χαρτονομισμάτων εισήχθηκε από τράπεζες, μεγάλο μέρος από αυτά για πληρωμή πολύτιμων μετάλλων, σύμφωνα με τα τελωνειακά στοιχεία και με άτομο οικείο με τις συναλλαγές.

Διάφορες ρωσικές τράπεζες έλαβαν μετρητά αξίας $580 εκ. από το εξωτερικό μεταξύ Μαρτίου 2022 και Δεκεμβρίου 2023 και εξήγαγαν πολύτιμα μέταλλα σχεδόν ίσης αξίας. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αποστολές χρυσού ή αργυρού πήγαν σε εταιρείες που παρείχαν χαρτονομίσματα, σύμφωνα με τα στοιχεία.

Για παράδειγμα, η ρωσική τράπεζα Vitabank εισήγαγε $64,8 εκ. σε χαρτονομίσματα από την τουρκική εταιρεία εμπορίας χρυσού Demas Kuyumculuk το 2022 και το 2023. Την ίδια περίοδο, η Vitabank εξήγαγε $59,5 εκ. χρυσού και αργυρού στην τουρκική εταιρεία.

Άτομο που γνωρίζει τις δραστηριότητες της Demas επιβεβαίωσε ότι η εταιρεία έλαβε μέρος σε μια σειρά συναλλαγών μετρητά προς χρυσό, στην οποία εμπλέκεται η Vitabank και άλλες δυο ρωσικές τράπεζες, μεταξύ Μαρτίου 2022 και Σεπτεμβρίου 2023.

Το συγκεκριμένο άτομο είπε ότι η μόνη λύση που βρήκε η Demas για να ολοκληρώσει τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια που υπέγραψε με Ρώσσους προμηθευτές χρυσού πριν την επιβολή κυρώσεων από τη Δύση ήταν να παραδοθούν μετρητά από τα ΗΑΕ στη Ρωσία, συμμορφούμενη παράλληλα με τις τουρκικές και τις διεθνείς ρυθμίσεις σχετικά με τις διασυνοριακές πληρωμές.

Με τις κυρώσεις να αποκόπτουν αποτελεσματικά τη Ρωσία από το δυτικό χρηματοοικονομικό σύστημα, η εξόφληση λογαριασμών με παραδοσιακά εμβάσματα δεν ήταν πλέον δυνατή, πρόσθεσε.

Η υπαναχώρηση από τις υπάρχουσες συμφωνίες θα εξέθετε τη Demas σε οικονομικές κυρώσεις και κινδύνους για τη φήμη της, δήλωσε το άτομο. Η τουρκική εταιρεία δεν έκανε ποτέ δουλειές με οντότητες υπό δυτικές κυρώσεις και ακολουθεί αυστηρά όλες τις εθνικές και διεθνείς διαδικασίες συμμόρφωσης, πρόσθεσε.

Το τρίτο τρίμηνο του 2023, όταν εκπληρώθηκαν όλα τα προπολεμικά συμβόλαια με ρωσικές εταιρείες, η Demas τερμάτισε τις αμφίδρομες συναλλαγές, ανέφερε.

Η Vitabank, τα ΗΑΕ και η διεύθυνση Τύπου της τουρκικής προεδρίας δεν ανταποκρίθηκαν σε αίτημα του Reuters για σχόλιο.

Μεταξύ των μεγάλων εισαγωγέων μετρητών ήταν και εταιρείες που ελέγχονται από τη Rostec, τον κρατικό στρατιωτικο-βιομηχανικό όμιλο, όπως προκύπτει από τα έγγραφα.

Η Rostec, η οποία τελεί υπό αμερικανικές κυρώσεις από το 2014, δεν απάντησε στις ερωτήσεις του Reuters σχετικά με τις πληρωμές σε μετρητά που έλαβε.