Πώς πας από φωτοβολταϊκά για όλους σε φωτοβολταϊκά για κανένα

Τα τελευταία πέντε χρόνια, διάφορες πολιτικές έχουν προωθήσει την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε σπίτια, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση του ποσοστού διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Κύπρο στο 21,5%. Συγχαρητήρια σε όλους μας που επιτύχαμε τους στόχους του 2020. Κάλλιο αργά παρά ποτέ λέει το ρητό.

Αυτός ο στόχος επιτεύχθηκε μέσω τεσσάρων πολιτικών: το σχέδιο Net-metering, την επιχορήγηση των €1500 για την εγκατάσταση ΑΠΕ σε σπίτια με άδεια οικοδομής πριν το 2017, την υποχρέωση για τα σπίτια μετά το 2017 να καλύψουν μέρος των αναγκών τους με ΑΠΕ και την πολιτική "Φωτοβολταϊκά για όλους". Πιο σημαντική από τις τέσσερις αυτές πολιτικές, είναι το σχέδιο Net-metering, καθώς χωρίς αυτό, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων δεν θα ήταν οικονομικά βιώσιμη. Τι είναι το Net-metering; Mε απλά λόγια η ΑΗΚ έρχεται και «αγοράζει» την παραγόμενη ενέργεια από τα Φ/Β που έχεις στη οροφή σου και σου την πιστώνει στο λογαριασμό σου. Αυτός ο μηχανισμός χαρακτηρίζεται από κάποιους ότι η ΑΗΚ σου «αποθηκεύει» την ενέργεια των Φ/Β σου για όποτε την χρειαστείς.

Θεωρητικά, αυτό ακούγεται πολύ καλό, ειδικά για τους ιδιοκτήτες φωτοβολταϊκών, καθώς η ΑΗΚ αυτή τη στιγμή σε «πληρώνει» 33 σεντς την κιλοβατώρα και σε 3 χρόνια αποπληρώνεις το Φ/Β σύστημα που έβαλες αν συμπεριληφθεί και η επιχορήγηση. Όμως, για αυτούς που δεν έχουν βάλει ή δεν μπορούν να βάλουν φωτοβολταϊκά στο σπίτι τους και αν δούμε το συνολικό ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου, τα πράγματα δεν είναι τόσο ρόδινα.

Το Net-metering έχει φτάσει τα 300MW, δηλαδή περίπου το 42% των συνολικών εγκατεστημένων ΑΠΕ στη χώρα μας. Αυτό είναι θετικό, αλλά όπως κάθε μέτρο, η αυθαίρετη ανάπτυξη του δημιουργεί προβλήματα.

Το πρώτο και κύριοτερο πρόβλημα είναι ότι το δίκτυο δεν είναι αποθήκη ενέργειας. Το δίκτυο είναι κατασκευασμένο για μεταφορά και διανομή ηλεκτρισμού. Το Net-metering οδηγεί σε κορεσμό του δικτύου σε πολλές περιοχές, αποκλίνοντας ενδιαφερόμενους που θέλουν να βάλουν φωτοβολταϊκά και δημιουργώντας κοινωνικές αδικίες, με αποτέλεσμα αυτή που δεν έχουν ή δεν μπορούν να βάλουν φωτοβολταϊκά να καλούνται να πληρώσουν και τον λογαριασμό αυτών που έχουν.

Το δεύτερο πρόβλημα αφορά την περίσσια ενέργεια. Το 2024 ήδη έχουμε ξεκινήσει να παρατηρούμε ένα μεγάλο αριθμό αποκοπών της τάξεως του 30%, όμως αυτές οι αποκοπές για την ώρα περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό στα Φωτοβολταϊκά πάρκα. Οι αποκοπές αυτές συμβαίνουν όταν η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά υπερβαίνει τη ζήτηση ή τη δυνατότητα του δικτύου να τη διαχειριστεί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια πολύτιμης ανανεώσιμης και φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη των αναγκών των καταναλωτών και τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Αυτό το φαινόμενο όπως καταλαβαίνουν όλοι, με την εγκατάσταση περισσότερο Φ/Β θα επηρεάζει ακόμα περισσότερα συστήματα και θα επηρεάσει και οικιακούς πελάτες κόβοντας τους εντελώς την παραγωγή τους μέσω του ripple control.

Το τρίτο πρόβλημα, βάσει των αναλύσεών μας, είναι ότι το ποσοστό διείσδυσης των ΑΠΕ που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο 21,5% έχει «ταβάνι». Για το δίκτυο της Κύπρου, χωρίς την εγκατάσταση αποθήκευσης, το ταβάνι αυτό βρίσκεται στο 26-28%. Μετά από αυτό το ποσοστό, όλη η παραγόμενη ενέργεια θα αποκόπτεται, δημιουργώντας ένα τεράστιο πρόβλημα για τους εθνικούς στόχους μας και για την ευστάθεια του δικτύου μας.

Αυτό που κάνουμε αυτή τη στιγμή, είναι σαν να βλέπουμε έναν τοίχο μπροστά μας και, αντί να πατάμε φρένο ή να στρίβουμε το τιμόνι, πατάμε περισσότερο γκάζι με περισσότερες επιχορηγήσεις για φωτοβολταϊκά. Αυτό δείχνει πόσο εθελοτυφλούμε ως χώρα. Δημιουργούμε πολιτικές που είναι άδικες και ποτέ δεν τις αναθεωρούμε μέχρι να φτάσουμε σε κορεσμό χωρίς να υπάρχει ένα σχέδιο.

Για αυτούς που υποστηρίζουν ότι το κόστος της αποθήκευσης είναι ακριβό, ας τους ενημερώσουμε ότι οι τιμές έχουν μειωθεί κατά 50% τα τελευταία δύο χρόνια και αναμένεται ακόμη μεγαλύτερη μείωση στο μέλλον. Η ανάγκη για αποθήκευση είναι εκεί και όλοι μιλούν για την ανάγκη αυτή, όμως φαίνεται ότι κανένας δεν έχει το θάρρος να πράξει κάτι για αυτό.

Κύριε Υπουργέ, είναι απαραίτητο να επανεξετάσουμε τις πολιτικές μας σαν κράτος για να επιτύχουμε βιώσιμη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να διασφαλίσουμε ένα δίκαιο και αποτελεσματικό ενεργειακό μέλλον για όλους. Τα αποτυχημένα και μη βιώσιμα σχέδια που βγάλατε μέχρι σήμερα για αποθήκευση δεν βοηθούν κανένα. Ούτε το κοινό, ούτε του ιδιώτες, ούτε την ΑΗΚ. Πόσο δύσκολο και πόσα χρόνια χρειάζεστε να κάνετε μια πολιτική για αποθήκευση;

Για να μιλούμε και με προτάσεις, προτείνω την αναθεώρηση του Net Metering, κάνοντας όλους τους μετρητές με Φ/Β σε Net-billing, πληρώνοντας την εξαγόμενη ενέργεια σε 11 σεντς την κιλοβατώρα και κατάργηση όλων των σχεδίων χορηγιών για Φ/Β και μετατροπή όλων των σχεδίων σε σχέδια χορηγιών για οικιακή αποθήκευση και νέο σχέδιο Net-metering που μόνο για οικιακούς που έχουν εγκαταστήσει αποθήκευση όπου θα πληρώνονται τα Φ/Β τους με κανονικό κόστος αποφυγής, όχι κουτσουρεμένο, και για να αποφύγουμε τα θέματα της έλλειψης έξυπνων μετρητών να εγκαθιστούμε την αποθήκευση με ρύθμισης για εξαγωγή ενέργειας από της 4-7 το απόγευμα που είναι η περισσότερη ζήτηση του ολικού συστήματος της Κύπρου.

*Σύμβουλος ενέργειας