Νέα αναβάθμιση από Fitch-Ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις, μειωμένα ρίσκα για τον τραπεζικό τομέα

Ο Οίκος αξιολόγησης Fitch αναβάθμισε τη μακροπρόθεσμη αξιολόγηση της Κύπρου σε ξένο νόμισμα (Long Terma Foreign Currency Issuer Default Rating-IDR) από «ΒΒΒ» σε «ΒΒΒ+» με θετικές προοπτικές.

Όπως αναφέρει ο Fitch σε ανακοίνωσή του, η αναβάθμιση και η θετική προοπτική αντικατοπτρίζουν μειωμένες ευπάθειες σε χρηματοοικονομικά σοκ, ανθεκτικότητα σε εξωτερικούς κραδασμούς και ευνοϊκές μεσοπρόθεσμες δημοσιονομικές τάσεις, που υποστηρίζονται από ισχυρή δέσμευση για δημοσιονομική σύνεση, η οποία αναμένεται να συνεχίσει να οδηγεί σε συνεχείς βελτιώσεις στις πιστωτικές μετρήσεις.

Μειωμένα ρίσκα για τον τραπεζικό τομέα βλέπει ο Fitch, αναφέροντας συγκεκριμένα ότι το πιστωτικό προφίλ του τομέα συνεχίζει να ενισχύεται χάρη στη βελτιωμένη ποιότητα του ενεργητικού, την αυξανόμενη κερδοφορία και τη μεγάλη ρευστότητα και τα αποθέματα κεφαλαίου.

Σε συνδυασμό με τη σημαντική απομόχλευση του ιδιωτικού τομέα κατά την τελευταία δεκαετία, πιστεύουμε ότι αυτό έχει μειώσει τους κινδύνους για τη μακρο-σταθερότητα και γύρω από ενδεχόμενες υποχρεώσεις προς το δημόσιο, παρόλο που ορισμένα ζητήματα από το παρελθόν πρόκειται να επιμείνουν μεσοπρόθεσμα, αναφέρει περαιτέρω.

Ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΔΔ) ήταν 7,9% στο τέλος του 2023, ο χαμηλότερος από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και από το ανώτατο όριο κοντά στο 50%.

Επίσης, αναφέρεται ότι η ποιότητα του ενεργητικού αναμένεται να βελτιωθεί περαιτέρω, λόγω της ισχυρής ανάπτυξης και σταθερών προοπτικών για τις αγορές εργασίας και στέγασης.

«Αναμένουμε ότι η εφαρμογή ενός αναθεωρημένου πλαισίου εκποιήσεων (που εγκρίθηκε στα τέλη του 2023), θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα του κλάδου και θα συμβάλει στη μείωση των ΜΕΔ», προσθέτει ο Fitch.

Οι θετικές τάσεις στην κερδοφορία των τραπεζών οδηγούμενες από τα ψηλότερα επιτόκια, μεταφράστηκαν επίσης σε βελτιώσεις στις μετρήσεις φερεγγυότητας για τον τραπεζικό τομέα, με τον δείκτη κοινών μετοχών Tier 1 να φθάνει το 21,5% τον Δεκέμβριο, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ 16%.

Ο Fitch σημειώνει περαιτέρω ότι η ασθενής πιστωτική ζήτηση και η ισχυρή ονομαστική οικονομική ανάπτυξη, οδήγησαν σε περαιτέρω απομόχλευση του ιδιωτικού τομέα. Επικαλείται στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, σύμφωνα με τα οποία ο δείκτης χρέους των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων προς το ΑΕΠ μειώθηκε στο 67,9% και στο 140,4% το τρίτο τρίμηνο του 2023, από  την κορυφή 131% και 221,2% το πρώτο τρίμηνο του 2015 επισημαίνοντας ότι είναι πλέον πολύ κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ.

Το εταιρικό χρέος εξαιρουμένων των οντοτήτων ειδικού σκοπού (SPEs), πλησιάζει το 88% του ΑΕΠ, προσθέτει.

Ο νέος δανεισμός παρέμεινε μέτριος, με τον δανεισμό των νοικοκυριών να αυξάνεται κατά 2% και τον δανεισμό των επιχειρήσεων κατά 3% τον Μάρτιο 2024, αναφέρει, όμως, σημειώνει, τα χαμηλότερα επιτόκια και μια σταθερή μακροοικονομική προοπτική, θα συμβάλουν στη στήριξη της ζήτησης, διατηρώντας παράλληλα σταθερό το συνολικό χρέος.

Ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις

Ο Fitch αναφέρεται σε ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις, σημειώνοντας ότι η Κύπρος έχει πολύ ισχυρή δημοσιονομική επίδοση από το 2022, με τις προοπτικές για τα δημόσια οικονομικά να παραμένουν ευνοϊκές.

«Αναμένουμε ότι το ονομαστικό πλεόνασμα θα είναι κατά μέσο όρο 3,1% του ΑΕΠ το 2024-2025 (παρόμοιο με το 2023) με πρωτογενές πλεόνασμα 4,5%, μακράν το υψηλότερο στην ευρωζώνη. Αυτή η ευρωστία υποστηρίζεται από την έντονη αύξηση των εσόδων (εν μέρει λόγω των ψηλότερων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, καθώς ενδυναμώνεται η αγορά εργασίας) και τη συγκράτηση των δαπανών», τονίζει ο Οίκος.

Κάνει περαιτέρω αναφορά στις ενεργειακές επιδοτήσεις και σημειώνει ότι πρόκειται να μειωθούν, καθώς λήγουν οι επιδοτήσεις καυσίμων θέρμανσης και άλλες ενεργειακές ενισχύσεις θα καταργηθούν σταδιακά έως τα μέσα του 2024.

Οι πιέσεις στις δαπάνες είναι πιθανό να αυξηθούν (συμπεριλαμβανομένου του μεσοπρόθεσμου κόστους που σχετίζεται με τη γήρανση), αλλά οι κίνδυνοι μετριάζονται από την ευρεία δέσμευση στη δημοσιονομική σύνεση και το πρόσφατο ιστορικό, προσθέτει.

Μειώνεται το δημόσιο χρέος

Ο Οίκος αξιολόγησης κάνει ιδιαίτερη μνεία στη βελτίωση του δημόσιου χρέους, αναφέροντας ότι αναμένει ότι το δημόσιο χρέος θα μειωθεί στο 70,6% του ΑΕΠ το 2024 και στο 65,1% του ΑΕΠ το 2025, υποστηριζόμενο από υψηλή ονομαστική ανάπτυξη και μεγάλα δημοσιονομικά πλεονάσματα.

Τα επίπεδα του χρέους θα παραμείνουν πάνω από το διάμεσο «BBB» του 56%, αναφέρει, τονίζοντας όμως ότι «η Κύπρος κατάφερε να μειώσει το δημόσιο χρέος της με έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς στην ευρωζώνη» και ανάμεσα στα κράτη που αξιολογεί ο Fitch, επισημαίνοντας ότι το χρέος της Κύπρου είχε κορυφωθεί το 2020, φθάνοντας στο 115%.

Το κόστος για την εξυπηρέτηση του χρέους, αναφέρει είναι καλά συγκρατημένο και προβλέπει ότι οι δαπάνες για τόκους ως ποσοστό των εσόδων, θα παραμείνουν περίπου στο 3,5% κατά την περίοδο πρόβλεψης, πολύ κάτω από τη διάμεση τιμή «BBB» του 8,6%.

Περαιτέρω, ο διεθνής οίκος αξιολόγησης αναφέρει ότι η Κύπρος διατηρεί επίσης σημαντικές καταθέσεις (9,5% του ΑΕΠ το τέταρτο τρίμηνο 2023) που συμβάλλουν στη μείωση πιθανών κινδύνων αγοράς ή ρευστότητας.

Πέραν των πιο πάνω ο Fitch αναφέρεται και σε άλλους παράγοντες που οδήγησαν στην αναβάθμιση. Σε ό,τι αφορά θεμελιώδεις παράγοντες, σημειώνει ότι οι αξιολογήσεις της Κύπρου αντικατοπτρίζουν τα επίπεδα του κατά κεφαλήν εισοδήματος, πολύ πάνω από τις μέση και θεσμική δυνάμεις «BBB» και την αξιοπιστία της πολιτικής που υποστηρίζεται από ιδιότητα του μέλους της ΕΕ και της ευρωζώνης.

Αυτά τα πλεονεκτήματα εξισορροπούνται από ευπάθειες στα εξωτερικά οικονομικά, κληρονομικές προκλήσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα σε ένα φόντο περιφερειακών πολιτικών εντάσεων που σχετίζονται με τη διαίρεση του νησιού.

Η οικονομία, όπως επισημαίνεται στη συνέχεια, επέδειξε συνεχή ανθεκτικότητα το 2023, μεγεθυνόμενη κατά 2,5% παρά τις σημαντικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων των υψηλών επιτοκίων και της χαμηλότερης ζήτησης για εξαγωγές.

Η αύξηση του ΑΕΠ επιταχύνθηκε στο 3,5% σε ετήσια βάση το πρώτο τρίμηνο 2024, δεικνύοντας ότι η δυναμική αυξάνεται ευθυγραμμιζόμενη με τον χαμηλότερο πληθωρισμό, την ισχυρή αγορά εργασίας και τη συνεχιζόμενη ισχυρή απόδοση σε βασικούς τομείς (υπηρεσίες).

Ο Fitch προβλέπει θετικές προοπτικές από την απορρόφηση κεφαλαίων που συνδέονται με το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, που θα συμβάλουν στην τόνωση της συνολικής ανάπτυξης στο 3% φέτος.

Αναφέρει ακόμα ότι η ανάπτυξη το 2025 θα παραμείνει ισχυρή (3%), ενισχυμένη από την αναμενόμενη μείωση των επιτοκίων και τη σταδιακή ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης. Οι καθοδικοί κίνδυνοι για τις προβλέψεις προέρχονται κυρίως από γεωπολιτικές αβεβαιότητες και από την ασθενέστερη ανάκαμψη στην ΕΕ.

Μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών

Το χαμηλό ποσοστό αποταμίευσης στην Κύπρο σε σχέση με τις επενδύσεις, αντανακλάται στο υψηλό έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (CAD), το οποίο έφτασε το 12,1% του ΑΕΠ το 2023 (το υψηλότερο στην ΕΕ), τονίζει ο Fitch. Η αύξηση προήλθε από τη σημαντική αύξηση των εισαγωγών και τον αυξημένο επαναπατρισμό κερδών από ξένες εταιρείες.

Προβλέπουμε, αναφέρει, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών ότι θα μειωθεί στο 11,6% το 2024 και στο 11,3% το 2025, με επίμονα υψηλά ελλείμματα εμπορίου και πρωτογενούς εισοδήματος.

Το έλλειμμα αυξήθηκε κατά μέσο όρο στο 9% το 2020-2023 από 4,7% του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2016-2019. Όπως αναφέρεται, αυτό υπογραμμίζει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι εκροές κερδών σε αναπτυσσόμενους τομείς, υποδεικνύοντας μια σημαντική διαρθρωτική μετατόπιση μετά την πανδημία. Η αύξηση των εσόδων από τον τουρισμό και άλλους τομείς υπηρεσιών αντιστάθμισαν μόνο εν μέρει αυτό. Ο Fitch αναφέρεται επίσης σε γεωπολιτική έκθεση δεδομένων των εντάσεων στη Μέση Ανατολή.

Ο οίκος αναφέρει, τέλος, ότι παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε αρνητική αξιολόγηση/υποβάθμιση είναι, μεταξύ άλλων, τα δημόσια οικονομικά και τα εξωτερικά οικονομικά. Σε ό,τι αφορά τα δημόσια οικονομικά, ο Fitch κάνει αναφορά σε επιδείνωση της δυναμικής του χρέους, για παράδειγμα, λόγω διαρθρωτικής δημοσιονομικής χαλάρωσης και/ή δυσμενούς οικονομικού σοκ.

Σε ό,τι αφορά τα εξωτερικά οικονομικά σημειώνει αυξημένα τρωτά σημεία εξωτερικής χρηματοδότησης, για παράδειγμα από την εκ νέου διεύρυνση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών ή από την απότομη πτώση των μη χρεωστικών ροών χρηματοδότησης.

Σε ό,τι αφορά παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε θετική αξιολόγηση/αναβάθμιση ο Οίκος αναφέρεται στα δημόσια οικονομικά και στα εξωτερικά οικονομικά/μακροοικονομικά. Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τα δημόσια οικονομικά επισημαίνει την αυξημένη εμπιστοσύνη στη διαρκή μείωση του δημόσιου χρέους μεσοπρόθεσμα.

Σε ό,τι αφορά  τα εξωτερικά οικονομικά/μακροοικονομικά κάνει μνεία στη μειωμένη ευπάθεια σε εξωτερικούς κραδασμούς, για παράδειγμα, που απορρέει από τη συνεχιζόμενη διαφοροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας και τον περιορισμό του ελλείμματος ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.