Τρέχουν να διορθώσουν στρεβλώσεις στο νέο συνταξιοδοτικό σχέδιο των δημοσίων υπαλλήλων-Οι 17 αλλαγές

Δύο χρόνια μετά την θέσπιση του νέου επαγγελματικού σχεδίου συνταξιοδοτικών ωφελημάτων των υπαλλήλων της κρατικής υπηρεσίας και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, περιλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η Κυβέρνηση προώθησε στη Βουλή δύο τροποποιητικά νομοσχέδια με στόχο τον εξορθολογισμό στρεβλώσεων και την υπερκέραση πρακτικών, κατά κύριο λόγο, ζητημάτων, που έχουν προκύψει κατά την εφαρμογή του σχετικού νόμου.

Τα δύο νομοσχέδια που εγκρίθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 5 Ιουνίου και κατατέθηκαν στη Βουλή στις 20 Ιουνίου, τιτλοφορούνται ως «Ο περί Επαγγελματικού Σχεδίου Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων των Υπαλλήλων της Κρατικής Υπηρεσίας και του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα περιλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Διατάξεις Γενικής Εφαρμογής) (Τροποποιητικός) Νόμος του 2024» και «Ο περί Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων Κρατικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα περιλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Διατάξεις Γενικής Εφαρμογής) (Τροποποιητικός) Νόμος του 2024».

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τα νομοσχέδια, σκοπός του πρώτου νομοσχεδίου είναι η εισαγωγή των ακόλουθων νομοθετικών ρυθμίσεων:

1/ Προστίθεται στους ορισμούς ο όρος «εκάστοτε ισχύουσα ασφαλιστική μονάδα», προκειμένου να καταστεί σαφής η ερμηνεία που αποδίδεται στον υπό αναφορά όρο, όπως περιλαμβάνεται στο κείμενο της νομοθεσίας.

2/ Τροποποιούνται τα άρθρα 7, 9, 12 και 15, ούτως ώστε να βρίσκεται σε συνάφεια με τη ρύθμιση που αποφασίστηκε όπως τα οφειλόμενα ποσά των μελών του Σχεδίου επιστρέφονται αμέσως στα μέλη από τον εργοδότη τους και όχι κατά την αφυπηρέτησή τους, όπως είναι η υφιστάμενη ρύθμιση.

3/ Τροποποιείται το άρθρο 9, ούτως ώστε να ρυθμίσει το ζήτημα που αφορά τους υπαλλήλους του ευρύτερου δημόσιου τομέα που επέλεξαν να ενταχθούν στο Επαγγελματικό Σχέδιο Συντάξεων, δυνάμει του άρθρου 8 της οικείας νομοθεσίας, οι οποίοι έχουν συνάψει δάνειο με το οικείο κατά περίπτωση Ταμείο Προνοίας στο οποίο ήταν ενταγμένοι.

Με βάση την υπό προώθηση ρύθμιση, το οφειλόμενο ποσό που αφορά στο δάνειο που ο υπάλληλος έχει συνάψει από το Ταμείο Προνοίας, θα αφαιρείται από το ποσό που θα μεταφέρεται στο Ειδικό Ταμείο.

Εάν, δε, το οφειλόμενο ποσό στο Ταμείο Προνοίας είναι μεγαλύτερο από το ποσό που ενδείκνυται να μεταφερθεί στο Ειδικό Ταμείο, τότε οι επηρεαζόμενοι υπάλληλοι θα παραμένουν ενταγμένοι στο Ταμείο Προνοίας και η ένταξή τους στο Σχέδιο θα καθίσταται δυνατή κατά την αποπληρωμή του ποσού αυτού.

Επενδύσεις σε κρατικά αξιόγραφα

4/ Τροποποιείται το άρθρο 17 (επενδύσεις) του «περί Επαγγελματικού Σχεδίου Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων των Υπαλλήλων της Κρατικής Υπηρεσίας και του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα περιλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης του 2022» («βασικός νόμος»), έτσι ώστε να επιτρέπεται η επένδυση των περιουσιακών στοιχείων του Ειδικού Ταμείου και σε κρατικά αξιόγραφα της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι ενός προκαθορισμένου ανώτατου ποσού.

Η εν λόγω τροποποίηση κρίνεται απαραίτητη, τουλάχιστον στο αρχικό στάδιο, επειδή οι εισφορές των εργοδοτών και των εργοδοτουμένων που έχουν συλλεχθεί μέχρι σήμερα στο Ειδικό Ταμείο, δεν μπορούν να επενδυθούν στο εξωτερικό μέχρι την ολοκλήρωση της κατάλληλης επενδυτικής υποδομής.

Ως εκ τούτου, τα χρήματα του Ειδικού Ταμείου βρίσκονται αδρανή στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και λαμβάνουν μηδενικό επιτόκιο.

Σημειώνεται πως, με βάση τις διατάξεις του τροποποιητικού νομοσχεδίου, οι επενδύσεις σε κρατικά ομόλογα της Δημοκρατίας δεν θα επιτρέπεται να υπερβούν τα 100 εκατομμύρια ευρώ ή σε ποσοστό το 5% του συνολικού κεφαλαίου του Ειδικού Ταμείου.

Με προϋπολογισμό το Ειδικό Ταμείο

5/ Τροποποιείται το άρθρο 19, με την προσθήκη πρόνοιας η οποία διαλαμβάνει ότι ο προϋπολογισμός του Ειδικού Ταμείου υποβάλλεται από τον Υπουργό Οικονομικών στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση και ακολούθως στη Βουλή των Αντιπροσώπων για ψήφιση. Αυτό κρίθηκε σκόπιμο, ούτως ώστε να θεσμοθετηθεί η σχετική διαδικασία έγκρισης του προϋπολογισμού του Ειδικού Ταμείου.

6/ Τροποποιείται το άρθρο 26, ούτως ώστε να αρθεί η στρέβλωση που δημιουργείται κατά τον υπολογισμό της ετήσιας σύνταξης στην περίπτωση που η αναπροσαρμογή του μέσου όρου των ετήσιων ακαθάριστων συντάξιμων απολαβών με βάση την αξία της ασφαλιστικής μονάδας, υπερβαίνει τις ετήσιες συντάξιμες απολαβές του υπαλλήλου κατά την αφυπηρέτησή του.

Σε τέτοια περίπτωση, όπως έχει διαμορφωθεί το σχετικό άρθρο, ο υπολογισμός της ετήσιας σύνταξης θα διενεργείται με βάση τις ετήσιες συντάξιμες απολαβές του υπαλλήλου κατά την αφυπηρέτησή του.

7/ Τροποποιούνται τα άρθρα 29 και 45 με τη διαφοροποίηση της λεκτικής διατύπωσης που αφορά στον τρόπο υπολογισμού του ύφους του φιλοδωρήματος που θα καταβάλλεται, δυνάμει των άρθρων αυτών, ούτως ώστε να αποσαφηνιστεί ότι το φιλοδώρημα υπολογίζεται στη βάση του μέσου όρου των μηνιαίων συντάξιμων απολαβών για κάθε συμπληρωμένο μήνα συντάξιμης υπηρεσίας.

8/ Αντικαθίσταται το άρθρο 33 του βασικού νόμου (επιστροφή Ταμείου Προνοίας, σύνταξης και φιλοδωρήματος) με νέο άρθρο. Το νέο άρθρο 33, όπως έχει διαμορφωθεί, είναι πλέον απόλυτα συναφές με το άρθρο 9 του βασικού νόμου.

Συναφώς, επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με το άρθρο 33 του βασικού νόμου, παρέχεται η δυνατότητα στα μέλη του Σχεδίου να επιστρέφουν στο Ειδικό Ταμείο, οποιοδήποτε χρηματικό ποσό εισέπραξαν από εισφορές εργοδότη σε Ταμείο Προνοίας, υπό μορφή σύνταξης ή φιλοδωρήματος και το οποίο αντιστοιχεί σε υπηρεσία που δύναται να λογιστεί ως συντάξιμη για σκοπούς του νέου Συνταξιοδοτικού Σχεδίου.

Το δε άρθρο 9 καθορίζει τα ποσά που μεταφέρονται από τα Ταμεία Προνοίας στο Ειδικό Ταμείο, στις περιπτώσεις υπαλλήλων που επέλεξαν, δυνάμει του άρθρου 8 του βασικού νόμου, να ενταχθούν στο νέο Συνταξιοδοτικό Σχέδιο.

Με τις διαφοροποιήσεις που έχουν επέλθει στο νέο άρθρο 33, το ποσό που εισπράχθηκε από Ταμείο Προνοίας και δύναται να καταβληθεί από τον υπάλληλο στο Ειδικό Ταμείο προκειμένου η προϋπηρεσία του να προσμετρήσει ως συντάξιμη, θα υπόκειται στις ίδιες προϋποθέσεις/περιορισμούς που τίθενται για σκοπούς καταβολής του αντίστοιχου ποσού στο άρθρο 9.

9/ Προστίθεται νέα επιφύλαξη στο άρθρο 45, η οποία διαλαμβάνει την αναπροσαρμογή του εφάπαξ ποσού που καταβάλλεται στα μέλη σε περίπτωση οικειοθελούς αφυπηρέτησης κατ’ ανάλογο τρόπο με την αναπροσαρμογή που διενεργείται, τηρουμένων των προνοιών του ιδίου άρθρου, στη σύνταξη.

Ειδικότερα αναφέρεται ότι, το εν λόγω άρθρο, όπως έχει αναδιαμορφωθεί, διαλαμβάνει πως, σε περίπτωση οικειοθελούς πρόωρης αφυπηρέτησης μέλους του Σχεδίου, τόσο η σύνταξη όσο και το εφάπαξ ποσό αυξάνονται κατά οποιοδήποτε ποσοστό αυξάνονται οι συντάξεις και το εφάπαξ ποσό μεταξύ της ημερομηνίας πρόωρης αφυπηρέτησης και της ημερομηνίας καταβολής της σύνταξης.

10/ Τροποποιείται το άρθρο 48 με τη διαγραφή του εδαφίου (2), αφού η περίληψή του θεωρείται ως άνευ αντικειμένου.

Πρόσθετο τέλος για εκπρόθεσμη μεταφορά στο Ειδικό Ταμείο

11/ Τροποποιείται το άρθρο 66 του βασικού νόμου (πρόσθετο τέλος για εκπρόθεσμη μεταφορά στο Ειδικό Ταμείο από οργανισμό) κατά τρόπο ώστε να μην καταβάλλεται οποιοδήποτε πρόσθετο τέλος από οργανισμό, το οποίο καθίσταται οφειλόμενο στο Ειδικό Ταμείο για την περίοδο που μεσολαβεί μεταξύ της ημερομηνίας έναρξης της ισχύος του βασικού νόμου και της 31ης Δεκεμβρίου 2024.

Η υπό αναφορά πρόνοια, κρίθηκε δικαιολογημένη και αναγκαία (α) επειδή κάποιοι από τους οργανισμούς κατά τον ουσιώδη χρόνο δεν είχαν εγκεκριμένους προϋπολογισμούς, (β) δεν ήταν νομικά εφικτό να εφαρμοστεί λόγω σύγκρουσης με το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την σύσταση και λειτουργία Ταμείων Προνοίας και (γ) λόγω της πολυπλοκότητας στους υπολογισμούς των αναδρομικών από την ημερομηνία διορισμού μέχρι τις 31.12.2022, ειδικά στις περιπτώσεις που οι υπάλληλοι έχουν προϋπηρεσία σε περισσότερους από έναν εργοδότες.

Συναφώς, επισημαίνεται ότι, η καταβολή των αναδρομικών αποκοπών στο Ειδικό Ταμείο θα αρχίσει να διενεργείται την 1.1.2024.

Παρέχεται, επίσης, η δυνητική ευχέρεια στον Υπουργό Οικονομικών, σε περίπτωση που κριθεί αναγκαίο, υπό τις περιστάσεις, να παρατείνει την εν λόγω περίοδο, με διάταγμα δημοσιευμένο στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας.

Αδικήματα και ποινές

12/ Προστίθεται στον βασικό νόμο το νέο άρθρο 66Α (αδικήματα και ποινές), με το οποίο παρέχεται η ευχέρεια επιβολής αυστηρότερων ποινών στις περιπτώσεις οργανισμών που παραλείπουν ή αμελούν να μεταφέρουν στο Ειδικό Ταμείο τα νενομισμένα, βάσει της νομοθεσίας, ποσά.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του τροποποιητικού νομοσχεδίου, οργανισμός που θα παραλείπει ή θα αμελεί να μεταφέρει, εντός της προθεσμίας που καθορίζεται στον νόμο, οποιοδήποτε οφειλόμενο ποσό στο Ειδικό Ταμείο, είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε χρηματική ποινή που δεν θα υπερβαίνει τις 3.400 ευρώ, ενώ σε περίπτωση δεύτερης ή κατ’ επανάληψη καταδίκης για το ίδιο αδίκημα, θα υπόκειται σε χρηματική ποινή που δεν θα υπερβαίνει τις 5.000 ευρώ.

Τονίζεται πως, σε περίπτωση καταδίκης, ο οργανισμός επιπρόσθετα από οποιαδήποτε άλλη ποινή στην οποία υπόκειται, θα υποχρεούται να καταβάλει το οφειλόμενο ποσό στο Ειδικό Ταμείο, καθώς και το ποσό που αντιστοιχεί στο πρόσθετο τέλος που παρέλειψε ή αμέλησε να καταβάλει, όπως επίσης και επιπλέον ποσό που δεν υπερβαίνει το 25% των εν λόγω ποσών ή σε περίπτωση δεύτερης ή κατ’ επανάληψη καταδίκης για το ίδιο αδίκημα, επιπλέον ποσό που δεν υπερβαίνει το 50%, όπως ήθελε διατάξει το Δικαστήριο.

Άλλες αλλαγές

Όσον αφορά το δεύτερο νομοσχέδιο, αυτό αποσκοπεί στην εισαγωγή των ακόλουθων νομοθετικών ρυθμίσεων:

1/ Προσθήκη στους ορισμούς του όρου «εκάστοτε ισχύουσα ασφαλιστική μονάδα», προκειμένου να καταστεί σαφής η ερμηνεία που αποδίδεται στον υπό αναφορά όρο όπως περιλαμβάνεται στο κείμενο της νομοθεσίας.

2/ Άρση της στρέβλωσης που δημιουργείται κατά τον υπολογισμό της ετήσιας σύνταξης στην περίπτωση που η αναπροσαρμογή του μέσου όρου των ακαθάριστων ετήσιων συντάξιμων απολαβών με βάση την αξία της ασφαλιστικής μονάδας, υπερβαίνει τις ετήσιες συντάξιμες απολαβές του υπαλλήλου κατά την αφυπηρέτησή του.

Σύμφωνα με την προωθούμενη ρύθμιση, όταν προκύπτει τέτοια περίπτωση, ο υπολογισμό της ετήσιας σύνταξης θα διενεργείται με βάση τις ετήσιες συντάξιμες απολαβές του υπαλλήλου κατά την αφυπηρέτησή του.

3/ Αναπροσαρμογή του εφάπαξ ποσού που καταβάλλεται στους υπαλλήλους σε περίπτωση οικειοθελούς πρόωρης αφυπηρέτησης κατ’ ανάλογο τρόπο με την αναπροσαρμογή που διενεργείται, τηρουμένων των προνοιών του ιδίου άρθρου, στη σύνταξη.

Ειδικότερα, αναφέρεται ότι το εν λόγω άρθρο, όπως έχει αναδιαμορφωθεί, διαλαμβάνει ότι σε περίπτωση οικειοθελούς πρόωρης αφυπηρέτησης υπαλλήλου, τόσο η σύνταξη όσο και το εφάπαξ ποσό αυξάνονται κατά οποιοδήποτε ποσοστό αυξάνονται οι συντάξεις και το εφάπαξ ποσό μεταξύ της πρόωρης αφυπηρέτησης και της ημερομηνίας καταβολής της σύνταξης.

4/ Παροχή της ευχέρειας στον Γενικό Λογιστή να αποφασίζει, για κάθε περίπτωση, ως προς τον τρόπο υπολογισμού των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων καθηγητή ή δασκάλου σε δημόσια σχολεία στην Ελλάδα, στην περίπτωση κατά την οποία για μία ή περισσότερες περιόδους συντάξιμης υπηρεσίας δεν υπάρχουν διαθέσιμα μηνιαία μισθοδοτικά στοιχεία.

5/ Διόρθωση της λεκτικής διατύπωσης που αφορά στον τρόπο υπολογισμού του ύψους του φιλοδωρήματος που θα καταβάλλεται, στις περιπτώσεις όπου ο υπάλληλος δεν έχει δικαίωμα καταβολής σύνταξης και εφάπαξ ποσού, ούτως ώστε να αποσαφηνιστεί ότι το φιλοδώρημα υπολογίζεται στη βάση του μέσου όρου των μηνιαίων συντάξιμων απολαβών για κάθε συμπληρωμένο μήνα συντάξιμης υπηρεσίας.