Καταχρηστικές ρήτρες και υψηλά επιτόκια των τραπεζών στα έγγραφα δανείων και αναδιαρθρώσεων στην Κύπρο: Νομοθεσία και αδυναμίες

Η εκτεταμένη χρήση καταχρηστικών ρητρών στα έγγραφα δανείων και αναδιαρθρώσεων στην Κύπρο αποτελεί ένα ζήτημα που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση.

Οι καταχρηστικές ρήτρες και τα μέτρα που λαμβάνονται, συχνά είναι δυσμενείς για τους δανειολήπτες και έχουν επιδεινώσει την οικονομική κατάσταση πολλών πολιτών και επιχειρήσεων, ιδίως όταν τα δάνειά τους εξαγοράστηκαν από Εταιρείες Διαχείρισης Χρέους.

Η ανεπάρκεια της νομοθεσίας και οι αδυναμίες της Κυβέρνησης και της Βουλής να επιλύσουν αυτό το ζήτημα αποτελούν σημαντικά προβλήματα που απαιτούν άμεση αντιμετώπιση.

Καταχρηστικές Ρήτρες: Τι Είναι και Πώς Λειτουργούν

Καταχρηστικές ρήτρες είναι όροι που ενσωματώνονται στις συμβάσεις δανείων και αναδιαρθρώσεων με τρόπο που δημιουργεί αδικαιολόγητα δυσμενείς συνθήκες για τους δανειολήπτες. Αυτές οι ρήτρες περιλαμβάνουν υπερβολικές χρεώσεις για καθυστερημένες πληρωμές, δυσμενείς όρους για την αναδιάρθρωση δανείων και αυθαίρετες διατάξεις που νομιμοποιούν τα καταχρηστικά.

Εταιρείες Διαχείρισης Χρέους και Εξαγορές Δανείων

Μετά την τραπεζική κρίση, οι Τράπεζες αναγκάστηκαν να πωλήσουν τα δάνεια τους σε Εταιρείες Διαχείρισης Χρέους.

Αυτές οι εταιρείες, απέκτησαν τα δάνεια σε χαμηλές τιμές και υιοθετούν συχνά αυστηρές και καταχρηστικές πρακτικές για να εξασφαλίσουν την αποπληρωμή τους.

Οι δανειολήπτες, που ήδη αντιμετώπιζαν δυσκολίες, βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με αυξημένες απαιτήσεις και λιγότερη ευελιξία στις διαπραγματεύσεις.

Αποτυχία του Σχεδίου "Εστία"

Το σχέδιο "Εστία" σχεδιάστηκε για να βοηθήσει ευάλωτους δανειολήπτες να διατηρήσουν τα σπίτια τους, προσφέροντας κρατική στήριξη για την αποπληρωμή των δανείων τους. Ωστόσο, η εφαρμογή του σχεδίου υπήρξε απογοητευτική. Πολλοί δανειολήπτες που πληρούσαν τα κριτήρια αποκλείστηκαν λόγω γραφειοκρατικών διαδικασιών και αυστηρών απαιτήσεων και για ακόμα μι φορά αποδεικνύεται την αδυναμία της κυβέρνησης να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια στους πολίτες που το χρειάζονται.

Πλαισίο Αφερεγγυότητας

Το Πλαίσιο Αφερεγγυότητας θεσπίστηκε με στόχο να προσφέρει μια δεύτερη ευκαιρία σε υπερχρεωμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις, επιτρέποντάς τους να αναδιαρθρώσουν τα χρέη τους και να επαναφέρουν την οικονομική τους βιωσιμότητα.

Δυσυχώς, το πλαίσιο δεν λειτούργησε όπως αναμενόταν. Η έλλειψη αποτελεσματικής εφαρμογής και η δυνατότητα που δίδει η ίδια η νομοθεσία στις τράπεζες να έχουν τον πρώτο και τελικό λόγο και να διατηρούν δεσπόζουσα θέση έναντι του χρεώστη, αφήνει πολλούς δανειολήπτες χωρίς πραγματική βοήθεια, αυξάνοντας την απόγνωση και την απογοήτευση.

Σχέδιο "Έναντι Δόσης"

Το Σχέδιο "Έναντι Δόσης" προσφέρει τη δυνατότητα σε δανειολήπτες να μεταβιβάσουν την κυριότητα του ακινήτου τους στην τράπεζα έναντι της διαγραφής του χρέους τους σε σχέση με την κύρια υποθήκη, με τη δέσμευση να παραμείνουν στο ακίνητο ως ενοικιαστές για 14 χρόνια και νοουμένου ότι πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, όπως να είναι λήπτες δημόσιου βοηθήματος με αξία οικίας έως €250.000 και εάν είχαν αιτηθεί στο Σχέδιο Εστία με αξία οικίας έως €350.000.

Στην πράξη, μπορούν να ενταχθούν στο σχέδιο μόνο συγκεκριμένες ευάλωτες ομάδες.

Η αδυναμία της Κυβέρνησης να διευρύνει τα κριτήρια και να εξασφαλίσει την ένταξη περισσότερων δανειοληπτών περιόρισε την αποτελεσματικότητα του σχεδίου.

Υψηλά Επιτόκια και Οικονομική Αδυναμία

Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα που επιδεινώνει την κατάσταση των δανειοληπτών είναι τα υψηλά επιτόκια.

Σε συνδυασμό με τις καταχρηστικές ρήτρες, τα υψηλά επιτόκια καθιστούν ακόμα πιο δύσκολη την αποπληρωμή των δανείων και την αναδιάρθρωση των οικονομικών υποχρεώσεων. Οι δανειολήπτες βρίσκονται σε μια συνεχή οικονομική πίεση, χωρίς δυνατότητα ανακούφισης ή αποτελεσματικής βοήθειας από το κράτος.

Νομοθετικό Πλαίσιο και Προβλήματα

Παρά τη θεσμοθέτηση ή/και τροποποίηση νομοθεσιών που έχουν στόχο να προστατεύσουν τους δανειολήπτες από καταχρηστικές πρακτικές, η εφαρμογή τους είναι ανεπαρκής.

Το νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των καταχρηστικών ρητρών και τα αιτήματα για μείωση επιτοκίων και άλλων εξόδων δεν εφαρμόζονται αποτελεσματικά, αφήνοντας τους δανειολήπτες εκτεθειμένους στις αυθαίρετες αποφάσεις των Τραπεζών και των Εταιρειών Διαχείρισης Χρέους.

Τα Πολλαπλά Μέτρα των Τραπεζών για Πίεση των Δανειοληπτών

Οι Τράπεζες λαμβάνουν ταυτόχρονα πολλά μέτρα για να εισπράξουν τα χρέη και να πιέσουν τους δανειολήπτες. Αυτά περιλαμβάνουν αγωγές, επιστολές εκποίησης και άρνηση εξωδικαστικής λύσης, εκτός αν οι δανειολήπτες αποδεχθούν τους καταχρηστικούς όρους και μη βιώσιμα σχέδια αποπληρωμής που θέτουν οι τράπεζες.

Αυτή η πρακτική δημιουργεί ένα κλίμα φόβου και ανασφάλειας για τους δανειολήπτες, περιορίζοντας τις δυνατότητες διαπραγμάτευσης και επίλυσης των χρεών τους με δίκαιο τρόπο λαμβανοντας υπόψη ότι η νομοθεσία που διέπει τις εκποιησεις περιορίζει τα δικαιώματα των χρεωστών.

Ανεπάρκεια Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου και Κεντρικής Τράπεζας

Η ανεπαρκής λειτουργία του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου και της Κεντρικής Τράπεζας συμβάλλει επίσης στα προβλήματα των δανειοληπτών.

Ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος, παρά την ύπαρξη του θεσμού, δεν έχει καταφέρει να επιβάλει ουσιαστικές κυρώσεις στις τράπεζες για καταχρηστικές πρακτικές.

Παρομοίως, η Κεντρική Τράπεζα δεν έχει ασκήσει επαρκή εποπτεία και έλεγχο, επιτρέποντας στις τράπεζες να εφαρμόζουν πρακτικές που επιβαρύνουν περαιτέρω τους δανειολήπτες.

Αδυναμία της Κυπριακής Κυβέρνησης και της Βουλής

Η αδυναμία της κυπριακής κυβέρνησης και της Βουλής να επιλύσουν αυτά τα ζήτηματα έχει επιδεινώσει την κατάσταση.

Παρά τις εκκλήσεις για τροποποιηση των νομοθεσίων και καλύτερη εφαρμογή των υφιστάμενων νόμων, δεν έχουν γίνει επαρκή βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση.

Οι προσπάθειες για την εισαγωγή νέων νομοθετικών μέτρων συχνά εμποδίζονται από πολιτικές αντιπαραθέσεις και πιέσεις από τον τραπεζικό τομέα.

Ανάγκη για Μεταρρύθμιση

Η ανάγκη για άμεση και ουσιαστική μεταρρύθμιση είναι επιτακτική ώστε να διασφαλιστεί η δίκαιη αντιμετώπιση των δανειοληπτών και να αποκατασταθεί η οικονομική βιωσιμότητα πολλών νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Πρέπει να θεσπιστούν αυστηρότερες νομοθετικές διατάξεις που θα προστατεύουν τους δανειολήπτες από καταχρηστικές πρακτικές και να διασφαλίζουν τη δίκαιη αντιμετώπισή τους.

Επιπλέον, είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν μηχανισμοί παρακολούθησης και εφαρμογής της νομοθεσίας, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι Τράπεζες και οι Εταιρείες Διαχείρισης Χρέους τηρούν τους κανόνες.
*Νομικός-Διαμεσολαβητής/ Σύμβουλος Αφερεγγυότητας