Πώς θα πετύχω καλή σύνταξη

Παρά την έντονη μεταβλητότητα στην παγκόσμια οικονομία, η οποία επηρεάζει συνεχώς τις αποδόσεις των επενδύσεων των συνταξιοδοτικών ταμείων, η διασφάλιση της αξιοπρεπούς διαβίωσης των πολιτών και η προστασία των συνταξιούχων από τη φτώχεια αποτελούν ύψιστες προτεραιότητες για κάθε σύγχρονο κράτος. Για τις εξελίξεις και τις τάσεις του συνταξιοδοτικού οικοσυστήματος μιλά ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αναλογιστών Κύπρου, Μαρίνος Θεοδοσίου (FCAA).

Το συνταξιοδοτικό σύστημα είναι σημαντική πτυχή της μακροπρόθεσμης κοινωνικοοικονομικής πολιτικής κάθε χώρας. Ωστόσο, υπάρχει σημαντικό κενό σήμερα στη συνταξιοδοτική αποταμίευση, επηρεαζόμενο και από τις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες, όπως ο πληθωρισμός.

Προς αυτή την κατεύθυνση το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, σύμφωνα και με τις εκκλήσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ), προτείνει μία ολοκληρωμένη πρόταση για μεταρρύθμιση και ενδυνάμωση του συνταξιοδοτικού συστήματος και, κατά συνέπεια, για μια αξιοπρεπή διαβίωση για όλους τους πολίτες.

Μέριμνα για το αύριο

«Αρχικά να αναφέρουμε ότι ο όρος εξασφαλισμένη συνταξιοδότηση εμπεριέχει υποκειμενικότητα και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ένας δείκτης ο οποίος χρησιμοποιείται ευρέως στο αναλογιστικό επάγγελμα για τον καθορισμό της επάρκειας των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων είναι το ποσοστό αναπλήρωσης», αναφέρει ο κ. Θεοδοσίου, και προσθέτει: «Το ποσοστό αυτό ορίζεται ως ο δείκτης των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων σε σχέση με τον μισθό πριν από την αφυπηρέτηση. Ένα ποσοστό αναπλήρωσης ύψους 70% θεωρείται επαρκές για διατήρηση του βιοτικού επιπέδου μετά τη συνταξιοδότηση».

Οι πιο σημαντικοί παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν τα συνταξιοδοτικά ωφελήματα, και ως εκ τούτου, το ποσοστό αναπλήρωσης, είναι το ύψος και η περίοδος της αποταμίευσης καθώς επίσης η απόδοση των επενδύσεων, εάν αναφερόμαστε σε ταμεία προνοίας.

Πρόγραμμα από νωρίς

Ο συνταξιοδοτικός προγραμματισμός στην Κύπρο αρχίζει αμέσως με την εργοδότηση ενός νέου και την ένταξή του στο ταμείο κοινωνικών ασφαλίσεων, το οποίο από μόνο του δεν είναι, όμως, αρκετό για να προσφέρει εξασφαλισμένη συνταξιοδότηση. Αυτό, έχει καταστήσει την ανάγκη για συνταξιοδοτικό προγραμματισμό άκρως απαραίτητη. Ο σωστός, όμως, συνταξιοδοτικός προγραμματισμός απαιτεί ορθή ενημέρωση και χρηματοοικονομική παιδεία, η οποία, δυστυχώς, δεν προσφέρεται επαρκώς σήμερα στην Κύπρο.

«Η συνταξιοδότηση αποτελεί μακρινή προοπτική για τους περισσότερους νέους σήμερα, με αποτέλεσμα, ο προγραμματισμός να μην βρίσκεται σε άμεση προτεραιότητα. Επίσης, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι πιο πολλοί δεν γνωρίζουν το ύψος των ωφελημάτων το οποίο θα τους προσφέρει το ταμείο κοινωνικών ασφαλίσεων, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να προσδιορίσουν τις επιπλέον συνταξιοδοτικές τους ανάγκες». Εν κατακλείδι, όσο πιο νωρίς ξεκινήσει ο συνταξιοδοτικός προγραμματισμός τόσο πιο εύκολος, ευέλικτος και αποτελεσματικός μπορεί να είναι ο σχεδιασμός.

«Ο πρώτος πυλώνας συνταξιοδότησης, ο οποίος περιλαμβάνει το ταμείο κοινωνικών ασφαλίσεων, προσφέρει συντάξεις οι οποίες, κατά μέσο όρο, αναπληρώνουν 45% του μισθού πριν από την αφυπηρέτηση. Εάν υποθέσουμε ότι απαιτείται ποσοστό αναπλήρωσης 70% για διατήρηση του βιοτικού επιπέδου, τότε ο ρόλος του δεύτερου πυλώνα (επαγγελματικά συνταξιοδοτικά προγράμματα), καθώς και του τρίτου (ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα), είναι άκρως απαραίτητος», εξηγεί ο κ. Θεοδοσίου.

Οι τάσεις και οι εξελίξεις

Οι γεωπολιτικές εντάσεις επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία, αυξάνουν την αβεβαιότητα και επηρεάζουν άμεσα τον πληθωρισμό. Η αύξηση της αβεβαιότητας απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση και ενεργή διαχείριση των επενδύσεων.

Ο πληθωρισμός απαιτεί υψηλότερες αποδόσεις για τα συνταξιοδοτικά ταμεία, ώστε να προστατεύσει τα μέλη τους από τη μείωση της αγοραστικής αξίας των αποταμιεύσεων τους.

Γι’ αυτούς τους λόγους, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Αναλογιστών Κύπρου, η επαγγελματική διαχείριση είναι πολύ σημαντική για την επίτευξη των στόχων των ταμείων.

Άλλες πρόσφατες εξελίξεις και τάσεις του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι:

• Η επέκταση της ηλικίας αφυπηρέτησης: Για την αντιμετώπιση του προβλήματος που δημιούργει η γήρανση του πληθυσμού αρκετές χώρες έχουν μεταβάλει την ηλικία συνταξιοδότησης είτε αυξάνοντάς την αυτόματα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής είτε αλλάζοντας τους όρους για πρόωρη αφυπηρέτηση.
• Η αύξηση της επάρκειας των ωφελημάτων του πρώτου πυλώνα συνταξιοδότησης: Γίνονται προσπάθειες ώστε να αυξηθεί η βασική σύνταξη του πρώτου πυλώνα συνταξιοδότησης, έτσι ώστε οι συντάξεις να εξασφαλίζουν τα ελάχιστα απαραίτητα για τη διαβίωση των συνταξιούχων.
• Η ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα συνταξιοδότησης: Πολλές χώρες προσπαθούν να ενισχύσουν το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται από επαγγελματικά συνταξιοδοτικά προγράμματα (δεύτερος πυλώνας) με στόχο τη διασπορά στις πηγές συνταξιοδοτικών ωφελημάτων και στην αύξηση των συνολικών ωφελημάτων. Η ενίσχυση αυτή γίνεται είτε με κίνητρα προς τους εργοδότες είτε με προώθηση της αναγκαστικής συμμετοχής σε ταμεία σύνταξης και προνοίας.

Τι να κάνουν κράτος και εταίροι

«Για τη διασφάλιση της προστασίας του επιπέδου ζωής των συνταξιούχων οι δικές μας εκτιμήσεις καταδεικνύουν ότι απαιτείται εισφορά γύρω στο 10% του μισθού του εργαζόμενου από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο σε διάρκεια 40 ετών εργασιακής ζωής». Παράλληλα, το κράτος μπορεί να συνεισφέρει με «τον συνεχή συσχετισμό του ύψους των ωφελημάτων και των απαιτούμενων εισφορών, τη δημιουργία αντικινήτρων στη χρήση των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων πριν από την αφυπηρέτηση και με τη δημιουργία κινήτρων για εργοδότηση συνταξιούχων, η οποία θα συμβάλει στην αύξηση των εισοδημάτων τους».

Τι κάνει ο Σύνδεσμος

Ο Σύνδεσμος Αναλογιστών Κύπρου είναι πλήρες μέλος του Ευρωπαϊκού Αναλογιστικού Συνδέσμου (ΕΑΑ) και του Διεθνούς Αναλογιστικού Συνδέσμου (ΙΑΑ). Για τα μέλη του ο σύνδεσμος διοργανώνει σεμινάρια και ημερίδες, με στόχο να τα ενημερώνει για τις τελευταίες εξελίξεις στον ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό τομέα τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκόσμια.

Επίσης, κρατά ενήμερα τα μέλη του για όλες τις αλλαγές και τις εξελίξεις στο νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο, έτσι ώστε οι υπηρεσίες οι οποίες προσφέρονται από τους αναλογιστές να συνάδουν με τις απαιτήσεις του νομικού πλαισίου σε κάθε τομέα υπηρεσιών.

Ο σύνδεσμος απαιτεί όπως τα μέλη του λαμβάνουν συνεχή εκπαιδευτική κατάρτιση, εφαρμόζουν τα πρότυπα αναλογιστικής πρακτικής και διατηρούν βασικές αρχές επικοινωνίας με τους πελάτες τους, έτσι ώστε να τους προσφέρουν βοήθεια στην επίτευξη των στόχων τους και την επαγγελματική διαχείριση των κινδύνων.

Pension ecosystem

Με βάση πρόσφατα στοιχεία (Ιανουάριος 2024) του Εφόρου Ταμείων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών, στην Κύπρο υπάρχουν:

• 720 εγγεγραμμένα ιδρύματα επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (ΙΕΣΠ)
• 70 ταμεία σύνταξης
• 650 ταμεία προνοίας
• 109 ταμεία προνοίας σε διαδικασία μεταφοράς

Το σύνολο του αποθεματικού των ΙΕΣΠ στη χώρα μας αγγίζει τα 4 δισεκατομμύρια ευρώ.