Τι κρύβει η αλματώδης ανάπτυξη των data centers

Κατασκευάζονται κέντρα δεδομένων σχεδόν παντού τα τελευταία χρόνια. Η πλειονότητα των κτιρίων αυτών χωρίς παράθυρα βρίσκονται σήμερα υπό κατασκευή. Ένα τυπικό κέντρο συνήθιζε να καταναλώνει 10 μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας- τώρα κατασκευάζονται για να απορροφούν 10 φορές περισσότερο.

Πέρυσι όλα τα κέντρα δεδομένων στον κόσμο είχαν χώρο για 10,1 zettabytes πληροφοριών – περίπου 456 δισεκατομμύρια Wikipedia. Και με την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία απαιτεί τεράστιες ποσότητες δεδομένων και ενέργειας, η παγκόσμια χωρητικότητα των κέντρων δεδομένων αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2027. Αν ακόμα δεν ζείτε κοντά σε ένα κέντρο δεδομένων, θα γίνει σύντομα.

Αλλά το cloud computing και η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι τα μόνα πράγματα που οδηγούν στην ώθηση για «υπερκλιμακωτά» κέντρα δεδομένων. Περίπου το 65% της χωρητικότητας των παγκόσμιων κέντρων ανήκει σε τρεις μόνο εταιρείες: Amazon, Google και Microsoft.

Τα κέντρα δεδομένων είναι κάτι περισσότερο από τεράστιες ψηφιακές αποθήκες. Είναι η βασική τεχνολογία υποδομής με την οποία πρέπει να λειτουργεί σχεδόν κάθε άλλη εταιρεία στον κόσμο.

Οne-stop shop

Όταν οι εταιρείες χρειάζονται οποιαδήποτε υπολογιστική υπηρεσία στις μέρες μας – δικτύωση, ασφάλεια, επεξεργασία δεδομένων, πλατφόρμες – είναι ευκολότερο και φθηνότερο να τη νοικιάσουν από τις υπηρεσίες Amazon Web Services, Google Cloud ή Microsoft Azure.

Όσο περισσότερα κέντρα δεδομένων διαθέτουν αυτές οι εταιρείες, τόσο περισσότερες από αυτές τις υπηρεσίες μπορούν να προσφέρουν και τόσο μεγαλύτερη χωρητικότητα αποθήκευσης και επεξεργασίας αριθμών μπορούν να παρέχουν.

Σήμερα, οι εταιρίες δεν δημιουργούν απλώς μεγαλύτερες αποθήκες για δεδομένα – στοχεύουν να αποτελέσουν ένα one-stop shop για όλη την τεχνολογία που χρειάζεται μια εταιρεία.

Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τις νεοσύστατες επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης. Όταν ένας καινοτόμος νεοεισερχόμενος χρειάζεται πρόσβαση στα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα που απαιτούνται για την εκπαίδευση και την εκτέλεση της παραγωγικής ΤΝ, πρέπει να περάσει από τη Μεγάλη Τεχνολογία για να τα αποκτήσει.

Και τώρα οι τεχνολογικοί γίγαντες κάνουν επιχειρηματικές επενδύσεις σε αυτές τις νεοσύστατες επιχειρήσεις προσφέροντάς τους «πιστώσεις» για τη χρήση του νέφους της εταιρείας. Με αυτόν τον τρόπο η Microsoft έκανε ένα κομμάτι της επένδυσής της στην OpenAI, για παράδειγμα – δίνοντας στη νεοσύστατη επιχείρηση πρόσβαση στα κέντρα δεδομένων της.

Είναι ένα προσοδοφόρο κίνητρο για να ενταχθεί κάποιος σε ένα ιδιόκτητο οικοσύστημα.

«Εδώ γίνονται οι πραγματικές δουλειές», λέει η Σεσίλια Ρικάπ, οικονομολόγος και συγγραφέας της νέας έκθεσης με τίτλο «Dynamics of Corporate Governance Beyond Ownership in AI». «Όσο περισσότερο καταναλώνεται το AI, τόσο μεγαλύτερη είναι και η κατανάλωση cloud, και επομένως όχι μόνο περισσότερα χρήματα για αυτές τις εταιρείες, αλλά και περισσότερη ψηφιακή τεχνολογία που είναι συνυφασμένη και μπλεγμένη μέσα στην υποδομή τους».

«Αυτό ανησυχεί πολλούς οικονομολόγους και νομικούς. Οι ρυθμιστικές αρχές αποκαλούν το πρόβλημα «κλείδωμα». Η αλλαγή από ένα οικοσύστημα δεδομένων σε ένα άλλο δεν είναι σαν να μεταφέρετε το γραφείο σας σε ένα νέο κτίριο- οι προγραμματιστικές διεπαφές μεταξύ του Microsoft Azure, ας πούμε, δεν μεταφέρονται απλά στις Amazon Web Services. Το να μπεις σε ένα είναι εύκολο, δεν μπορείς όμως ποτέ να φύγεις», λέει η Ρικάπ.

Από τη στιγμή που ένας τεχνολογικός γίγαντας δίνει σε μια νεοσύστατη επιχείρηση πρόσβαση στις υπηρεσίες του cloud και στα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα του, έχει εξασφαλίσει μια μορφή ελέγχου πάνω σε μια νεοσύστατη επιχείρηση που μπορεί μια μέρα να έχει εξελιχθεί σε ανταγωνιστή.

Σήμερα, η τιμή των υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους μειώνεται κάθε χρόνο από το 2006, όταν η Amazon άνοιξε το δικό της. «Το 2014 κατέρρευσε απολύτως», όπως σημείωσε μια ομάδα οικονομολόγων, «όταν η Microsoft και η Google άρχισαν να διαφημίζουν τις ανταγωνιστικές τιμές τους». Από το 2010 έως το 2014, οι τιμές των βάσεων δεδομένων AWS μειώθηκαν κατά 11%. Τα επόμενα δύο χρόνια, έπεσαν κατά 22%.

Το υπολογιστικό νέφος διευκόλυνε επίσης τις νεοσύστατες επιχειρήσεις να βρουν χρηματοδότηση. Οι επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων πόνταραν σε περισσότερες εταιρείες, αλλά έβαζαν λιγότερα χρήματα σε κάθε μία από αυτές. Μείωσαν επίσης την άμεση ανάμειξή τους στη διαχείριση των εταιρειών, εμπιστευόμενοι την αγορά να ξεχωρίσει τους νικητές από τους χαμένους.

Αυτό ήταν ιδιαίτερα καλό για τις νεοφυείς επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης. «Μικρότερες εταιρείες όπως εμείς μπορούσαν να αποκτήσουν πρόσβαση στην υπολογιστική ισχύ και την επεκτασιμότητα που προσφέρουν οι μεγαλύτεροι πάροχοι υπηρεσιών», λέει ο Τζόνας Γιάκομπι, διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής της ValidMind.

«Έχετε μερικούς μεγάλους παίκτες που κυριαρχούν στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά υπάρχουν και νεοφυείς επιχειρήσεις που προσπαθούν να τους ανταγωνιστούν. Ο μόνος λόγος για τον οποίο μπορούν να το κάνουν είναι λόγω των προμηθευτών cloud».

«Το κόλπο», λέει ο Γιάκομπι, «είναι να γράψετε κώδικα που να μπορεί να λειτουργήσει με οποιονδήποτε από τους τρεις παρόχους, ώστε να μην εγκλωβιστείτε σε μία μόνο εταιρεία. Πρέπει να παραμείνετε ουδέτεροι», λέει.

«Σίγουρα, ένας από τους τεχνολογικούς γίγαντες μπορεί πάντα να εισβάλει και να δημιουργήσει δική του έκδοση από το λογισμικό σας. Υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η Amazon έχει καταστήσει συνήθη επιχειρησιακή διαδικασία το να «επισκιάζει» τα προϊόντα μικρών ανταγωνιστών ανοιχτού κώδικα και να τα αναδημιουργεί ως μέρος της δικής της γκάμας υπηρεσιών, όπως έκανε με τη μηχανή αναζήτησης Elastic. Αλλά αυτό είναι μέρος της διαδικασίας», λέει ο Γιάκομπι. «Απλώς εξαρτάται από εμάς ως εταιρεία να είμαστε ταχύτεροι και πιο σβέλτοι».

«Με την πάροδο του χρόνου», προειδοποιούν οι οικονομολόγοι, «η ευελιξία δεν θα είναι αρκετή». Στη μάχη για τη δημιουργία θεμελιώδους τεχνολογίας – των «βασικών συμπληρωματικών περιουσιακών στοιχείων» της επιχείρησης – οι νεοφυείς επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης θα χάσουν αναπόφευκτα από τους τεχνολογικούς γίγαντες που ελέγχουν τα κέντρα δεδομένων.

«Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια τεχνολογία γενικής χρήσης», λέει η Ρικάπ. «Εφαρμόζεται στα πάντα. Αλλά το είδος της τεχνητής νοημοσύνης που θα αποκτήσουμε και το είδος που δεν θα αποκτήσουμε θα επηρεαστεί από τη δύναμη τριών μόνο εταιρειών. Πρόκειται για ένα «πνευματικό μονοπώλιο». Αυτό που ελέγχουν είναι τα δεδομένα και η γνώση».

Η Ρικάπ διαπίστωσε επίσης ότι ο αυξανόμενος έλεγχος των κέντρων δεδομένων τους δίνει επίσης κίνητρο στη Μεγάλη Τεχνολογία να συνεργαστεί για την ανταλλαγή πληροφοριών και την προστασία των κοινών συμφερόντων τους.

Σε ένα έγγραφο με τον Μπενγκτ-Ακε Λούντβαλ, οικονομολόγο στο Πανεπιστήμιο Aalborg της Δανίας, η Ρικάπ σημειώνει ότι τα άρθρα σε τεχνικά και ακαδημαϊκά περιοδικά από ερευνητές της Microsoft, της Google και της Amazon «είχαν συγγραφείς που απασχολούνταν από τους ανταγωνιστές τους».

«Σίγουρα, η επιστήμη των υπολογιστών είναι ένας μικρός κόσμος. Αλλά η από κοινού συγγραφή», λέει η Ρικάπ, «είναι ένας τρόπος για να πει κανείς ότι συνεργάζονται και γνωρίζουν τι κάνει ο ένας για τον άλλον» – ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα ανταγωνιστικής συμπεριφοράς.

Η Amazon, η Google και η Microsoft εξακολουθούν να ανταγωνίζονται στην τιμή και τα χαρακτηριστικά, πράγμα που είναι καλό για όλους.

Στην Ευρώπη, οι ρυθμιστικές αρχές υιοθετούν μια πιο επιθετική προσέγγιση για την τεχνολογία γενικά και το cloud computing ειδικότερα όσο οι τρεις μεγάλες εταιρίες είναι απασχολημένες. Καθώς ανταγωνίζονται για μερίδιο αγοράς, δημιουργείται μια ευκαιρία, για ευέλικτους, ταχύτερους ανταγωνιστές.

Υπάρχει επίσης μια τάση, με την πάροδο του χρόνου, οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες να καινοτομούν οι ίδιες, ώστε να χρεώνουν απλώς άλλους ανθρώπους που κάνουν το ίδιο.

Μεταξύ των οικονομολόγων, αυτό είναι γνωστό ως «συμπεριφορά αναζήτησης ενοικίου» και μοιάζει πολύ με αυτό που κάνουν η Amazon, η Google και η Microsoft με το cloud computing και τα κέντρα δεδομένων.

Ποιος είναι λοιπόν ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι η Big Tech δεν θα χρησιμοποιήσει τα κέντρα δεδομένων για να βραχυκυκλώσει την καινοτομία; Οι ερευνητές επισημαίνουν την Google, η οποία προσφέρει ένα πιο «φιλικό» είδος συνεργασίας στις νεοσύστατες επιχειρήσεις.

«Το τμήμα Cloud της Google συνεργάζεται με πολλά υποσχόμενες νεοσύστατες επιχειρήσεις βάσεων δεδομένων, συμβάλλει σε έργα ανοικτού κώδικα και συνεργάζεται με ιδρύματα ανοικτού κώδικα», παρατήρησαν πρόσφατα δύο μελετητές.

Ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου, έχοντας επίγνωση της απειλής που συνιστούν τα κέντρα δεδομένων, διέταξε τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας να παραδώσουν πληροφορίες σχετικά με τις επενδύσεις τους σε τεχνητή νοημοσύνη.

Ακριβώς όπως οι νέοι νόμοι πρόλαβαν τελικά τις πρακτικές τιμολόγησης των σιδηροδρόμων τη δεκαετία του 1880, οι σημερινές ρυθμιστικές αρχές μπορεί κάλλιστα να προλάβουν τις φουτουριστικές, τεχνολογικές περιπλοκές του cloud computing.

Ένας λόγος για να το πιστεύουμε αυτό: Ο επικεφαλής συγγραφέας αυτής της 450 σελίδων έκθεσης της υποεπιτροπής της Βουλής των Αντιπροσώπων σχετικά με την αντιανταγωνιστική συμπεριφορά της Μεγάλης Τεχνολογίας ήταν μια δικηγόρος που ονομάζεται Λίνα Χαν. Σήμερα είναι η επικεφαλής της FTC.