Γιατί οι τραπεζικοί κολοσσοί συρρέουν στο Ριάντ

Όταν η Deutsche Bank AG επανέφερε τον περασμένο μήνα τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλό της για τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, ο επαναδιορισμός συνοδεύτηκε από μια ανατροπή.

Σε αντίθεση με την προηγούμενη θητεία του στην γερμανική τράπεζα, ο Τζαμάλ Αλ Κίσι δεν θα εδρεύει πλέον στο Ντουμπάι, τον παραδοσιακό επιχειρηματικό κόμβο της περιοχής. Αντ’ αυτού, θα εδρεύει σε μια πολύ λιγότερο ελκυστική πόλη της Μέσης Ανατολής, το Ριάντ.

Ο μεγαλύτερος δανειστής της Γερμανίας αυξάνει επίσης το προσωπικό του στην πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας. Οι αλλαγές αντανακλούν τον τρόπο με τον οποίο η συντηρητική πόλη, όπου απαγορεύεται το αλκοόλ, αναδεικνύεται σταδιακά σε χρηματοπιστωτικό κόμβο.

Ο πρίγκιπας-διάδοχος Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν (MBS) έχει διευκολύνει τις ξένες επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται στην περιοχή, αλλά ένας νέος νόμος τις αναγκάζει επίσης να εγκαταστήσουν κεντρικά γραφεία στη χώρα ή να κινδυνεύσουν να μην έχουν πρόσβαση σε συμφωνίες με κυβερνητικές οντότητες οι οποίες διαχειρίζονται πακτωλούς χρημάτων.

Η κίνηση αυτή αποσκοπεί στην προσέλκυση επιχειρήσεων από διεθνή χρηματοοικονομικά κέντρα όπως το Χονγκ Κονγκ και τη Σιγκαπούρη και ιδιαίτερα από το κοντινό Ντουμπάι.

Οι τραπεζίτες υποστηρίζουν ότι η πίεση της Σαουδικής Αραβίας να επεκταθεί υπερβαίνει τον νέο νόμο.

Κατά τη διάρκεια των σχετικών διαπραγματεύσεων, ανώτεροι Σαουδάραβες αξιωματούχοι ρωτούν επίμονα αν τα στελέχη σκοπεύουν να περνούν περισσότερο χρόνο στο βασίλειο ή να επεκτείνουν τα υπάρχοντα γραφεία, ενώ προσφέρονται να επισπεύσουν τις άδειες για όσους δεσμεύονται να ζήσουν με τις οικογένειές τους στο Ριάντ.

Οι προσπάθειές τους έχουν περιορισμένο αποτέλεσμα. Λίγες διεθνείς τράπεζες έχουν εγκαταστήσει περιφερειακά κεντρικά γραφεία στο Ριάντ, αν και η τάση αυτή είναι σαφής.

Η Rothschild & Co. άνοιξε πρόσφατα το νέο της γραφείο στο χρηματοπιστωτικό κέντρο της σαουδαραβικής πρωτεύουσας, αξίας 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, υποσχόμενη να μετεγκαταστήσει τραπεζίτες από το Ντουμπάι και αλλού.

Τα επίπεδα στελέχωσης της επενδυτικής τράπεζας της HSBC Holdings Plc και της JPMorgan Chase & Co έχουν φθάσει σε επίπεδα συγκρίσιμα με το Ντουμπάι, σύμφωνα με αξιωματούχους και των δύο τραπεζών.

Εν τω μεταξύ, η Lazard Inc. έχει επιλέξει το Ριάντ ως κύρια βάση για το συμβουλευτικό της τμήμα στην περιοχή. Η αμερικανική εταιρεία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών Northern Trust Corp. ίδρυσε πέρυσι την έδρα της στη Μέση Ανατολή στο Ριάντ.

Τα προβλήματα

Παρόλο που το Ριάντ σφύζει από αλλαγές και δραστηριότητες, οι ξένοι επαγγελματίες επισημαίνουν τα παρατεταμένα προβλήματα εύρεσης ποιοτικής υγειονομικής περίθαλψης και σχολείων.

Ορισμένοι περιγράφουν επίσης δυσκολίες λειτουργίας σε μια χώρα όπου οι αξιωματούχοι είναι απαιτητικοί από τους οικονομικούς τους συμβούλους, συχνά λαμβάνουν σημαντικές αποφάσεις τη νύχτα και περιμένουν από τους τραπεζίτες να είναι παρόντες κατά βούληση.

Πάραυτα, όπως αναφέρει το Bloomberg, τίποτα από όλα αυτά δεν αποδείχθηκε αρκετό για να επιβραδύνει τη στροφή προς το Ριάντ.

«Μπορείτε να θεωρήσετε τη Σαουδική Αραβία ως έναν κοιμώμενο γίγαντα που τελικά ξύπνησε με μεγάλη συσσωρευμένη ενέργεια που προσπαθεί να φτάσει και να ξεπεράσει τους γείτονές του», δήλωσε η ιδρυτής και εκτελεστική πρόεδρος της συμβουλευτικής εταιρείας deNovo Partners, Μέι Νασράλα, η οποία έλαβε πρόσφατα προσωρινή άδεια για να ξεκινήσει τις τοπικές δραστηριότητές της.

«Πολλές πιέσεις ασκούνται ιδίως σε διεθνείς επιχειρήσεις και οργανισμούς ώστε αυτές να εγκαταστήσουν τα περιφερειακά τους κεντρικά γραφεία στη Σαουδική Αραβία», δήλωσε η ίδια, προσθέτοντας ότι αυτό «συνοδεύεται από την υπόσχεση σημαντικού οικονομικού οφέλους για τους οργανισμούς αυτούς, με την ανάθεση μεγάλων και προσοδοφόρων συμφωνιών για όσους συμμορφώνονται».

Η Νασράλα δήλωσε ότι πιστεύει ότι η Σαουδική Αραβία θα γεφυρώσει με τον καιρό το χάσμα μεταξύ της ίδιας και άλλων χρηματοπιστωτικών κέντρων, ωστόσο «η πρόκληση παραμένει ότι μέχρι σήμερα η συνολική υποδομή και το περιβάλλον οικοσύστημα δεν είναι ακόμη στο ίδιο επίπεδο με άλλες πόλεις».

Ανέφερε τις ελλείψεις σε στέγαση, εκπαίδευση και υπηρεσίες ως τις κύριες προκλήσεις για τις οικογένειες που θέλουν να μετακομίσουν στο Ριάντ και επεσήμανε την έλλειψη τοπικών ταλέντων για τις διεθνείς εταιρείες που επεκτείνονται στην πόλη.

Τα οφέλη για τις τράπεζες

Με τις ευρωπαϊκές και ασιατικές οικονομίες να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη αβεβαιότητα, η εγκατάσταση στο Ριάντ επιτρέπει στις τράπεζες να αποκτήσουν εγγύτητα σε ορισμένες από τις πιο διψασμένες για συμφωνίες οντότητες στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου ενός κρατικού ταμείου πλούτου που διοχετεύει δισεκατομμύρια σε τοπικά έργα και εκτρέπει τις ροές χρημάτων σε παγκόσμιες συμφωνίες από τις ΗΠΑ στην Ασία.

Ταυτόχρονα, οι τραπεζίτες λένε ότι οι αμοιβές στο βασίλειο, καθώς και στην υπόλοιπη περιοχή του Περσικού Κόλπου, εξακολουθούν να παραμένουν κάτω από τις προσδοκίες, δεδομένου του μεγέθους της οικονομίας και των deals αυτών.

Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση των σαουδαραβικών συμφωνιών δεν μεταφράζεται πάντα σε έναν πακτωλό αμοιβών για τις τράπεζες.

Ο τρόπος ερμηνείας του νόμου περί έδρας παραμένει επίσης ανοιχτός προς συζήτηση για τις διεθνείς τράπεζες. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο νόμος δεν προορίζεται εξαρχής γι’ αυτές, αλλά περισσότερο για πολυεθνικές εταιρείες, όπως οι διεθνείς μεταποιητικές εταιρείες.

Το Υπουργείο Επενδύσεων και οι τράπεζες συνεργάζονται με τη συμβουλευτική εταιρεία Bain & Co. για τον εξορθολογισμό της διαδικασίας ή την επίλυση τυχόν ασαφειών γύρω από το θέμα αυτό.

Ορισμένοι ξένοι οι οποίοι έχουν επιλέξει να μετακομίσουν στο Ριάντ επισημαίνουν τα πλεονεκτήματα ενός ασφαλούς και φιλικού προς την οικογένεια τρόπου ζωής. Η πόλη κάνει κάποια βήματα στην κατασκευή ποιοτικών νοσοκομείων και άλλων υποδομών, αν και αυτές δεν είναι τόσο εκτεταμένες όσο οι αντίστοιχες στις εξέχουσες οικονομικές πρωτεύουσες σε άλλα σημεία του κόσμου.

Ο MBS έχει επίσης χαλαρώσει πολλούς κοινωνικούς περιορισμούς, αλλά το έθνος εξακολουθεί να δέχεται επικρίσεις από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την τακτική καταστολή των αντιφρονούντων.

Απαιτητικοί οι Σαουδάραβες επιχειρηματίες

Εν τω μεταξύ, οι Σαουδάραβες επιχειρηματίες είναι επίσης απαιτητικοί από τους τραπεζίτες τους. Ένας τραπεζίτης με έδρα το Ντουμπάι, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί, δήλωσε ότι ο Σαουδάραβας πελάτης του τον προειδοποίησε ότι αν συνέχιζε να πετάει μέσα και έξω από το βασίλειο, δεν θα τον διατηρούσε πλέον ως σύμβουλο.

Η ουσιαστική παρουσία των στελεχών αυτών δημιουργεί επίσης μακροχρόνιες σχέσεις με ανθρώπους που θα μπορούσαν μια μέρα να γίνουν ανώτεροι ηγέτες της κυβέρνησης του βασιλείου. Τράπεζες όπως η JPMorgan και η HSBC, οι οποίες δραστηριοποιούνται εδώ και δεκαετίες στο βασίλειο, διοργανώνουν ετήσιες εκδηλώσεις αποφοίτων οι οποίες προσελκύουν Σαουδάραβες που έχουν γίνει σημαντικά στελέχη σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες κρατικές οντότητες.

Παρόλο που οι παγκόσμιες τράπεζες επεκτείνονται στο Ριάντ, βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην πρόσληψη τοπικών ταλέντων, επειδή πολλοί ξένοι επαγγελματίες εξακολουθούν να είναι απρόθυμοι να μετακινηθούν.

Πολλά ξένα στελέχη συνεχίζουν να πηγαινοέρχονται μεταξύ του Ντουμπάι και της σαουδαραβικής πρωτεύουσας προκειμένου να αποφύγουν την ολική μετεγκατάστασή τους. Οι πτήσεις μεταξύ Ντουμπάι και Ριάντ έχουν επίσης γίνει πιο ακριβές και συχνά γεμίζουν εβδομάδες πριν την αναχώρησή τους, αναγκάζοντας τους ανώτερους τραπεζίτες να πετάνε σε τουριστική και όχι σε επιχειρηματική θέση.

Οι τράπεζες της Wall Street και της Ευρώπης πρέπει επίσης να «ακροβατούν» σε ένα τεντωμένο σχοινί μεταξύ Ριάντ, Ντουμπάι και Άμπου Ντάμπι, τα οποία βρίσκονται σε έναν αγώνα δρόμου για την προσέλκυση χρηματοπιστωτικών εταιρειών.

Το Ντουμπάι εξακολουθεί να κυριαρχεί ως ο μεγαλύτερος χρηματοπιστωτικός κόμβος της Μέσης Ανατολής, ενώ πολλά κρατικά κεφάλαια στο γειτονικό εμιράτο του Άμπου Ντάμπι αποτελούν την κύρια έλξη. Η βιασύνη στην επιλογή ενός κόμβου εις βάρος ενός άλλου θα μπορούσε να αποβεί επιζήμια για την οικοδόμηση μακροπρόθεσμων σχέσεων των επενδυτικών τραπεζών.

Τις τελευταίες ημέρες, η BlackRock Inc. έλαβε έως και 5 δισεκατομμύρια δολάρια από το κρατικό ταμείο της Σαουδικής Αραβίας για να επενδύσει στη Μέση Ανατολή και να δημιουργήσει μια ομάδα επενδύσεων με έδρα το Ριάντ.

Έχοντας σταθερά ριζωμένα τα blue-chip ονόματα στα χρηματοπιστωτικά της κέντρα, η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας επιδιώκει επίσης να αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο της υψηλής οικονομίας, να εμβαθύνει τις κεφαλαιαγορές της, να προσελκύσει ξένο χρήμα και να υπογραμμίσει τη σημασία της χώρας.

Ωστόσο, η απροθυμία πολλών ξένων να ζήσουν μακροπρόθεσμα στο Ριάντ, παρά την προοπτική υψηλότερων μισθών, συνεχίζει να υπονομεύει τις προσπάθειες της κυβέρνησης να προσελκύσει ξένες επενδύσεις.

Ούτε οι τοπικοί αντίπαλοι της Σαουδικής Αραβίας μένουν στάσιμοι. Το Άμπου Ντάμπι έχει εντείνει τις προσπάθειές του για να προσελκύσει χρηματοπιστωτικές εταιρείες, ενώ «βαριά» ονόματα όπως Morgan Stanley, Deutsche Bank, JPMorgan και Rothschild έχουν ήδη ανοίξει γραφεία εκεί, ενώ το Ντουμπάι παραμένει ο τόπος διαμονής για πολλούς επαγγελματίες του χρηματοπιστωτικού τομέα, οι οποίοι επαινούν το ευρύ φάσμα εστιατορίων, την ασφάλεια και τις αεροπορικές συνδέσεις της πόλης με τον υπόλοιπο κόσμο.